Elektron ta'lim muhitida talabalarning kasbiy kompetentsiyalarini shakllantirish annotatsiya

ELEKTRON TA'LIM MUHITIDA TALABALARNING KASBIY KOMPETENTSIYALARINI SHAKLLANTIRISH
Annotatsiya: Maqolada rivojlanayotgan ta'lim muhitini loyihalashda universitet talabalari o'rtasida kasbiy kompetensiyalarni shakllantirishning dolzarbligi muhokama qilinadi. Xorijiy va mahalliy mualliflarning ta’lim muhitining mohiyati, uning turlari haqidagi ilmiy tushunchalarini tahlil qilish asosida ta’lim muhiti imkoniyatlari majmuasining shaxs kamolotidagi ahamiyati atroflicha ochib berilgan. “Ta’lim muhiti” tushunchasining mohiyati va uning har bir inson hayotidagi ahamiyatiga oid psixologiya va pedagogika tarixidagi ilmiy qarashlarning madaniyatlararo tahlili berilgan. Maqolada 1972 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan “Atrof-muhit to‘g‘risida”gi deklaratsiyaning qabul qilinishi muhimligi ta’kidlangan. Ta'lim muhitida shaxsni ijtimoiylashtirish uchun sharoit yaratishga qaratilgan Rossiya Federatsiyasining davlat ta'lim strategiyasining zamonaviy kontseptsiyasi tahlili berilgan.
Mualliflarning ta'kidlashicha, ta'lim muhitining sharoitlari va omillari shaxs rivojlanishining fizik, kimyoviy, biologik va ijtimoiy omillariga darhol yoki uzoq muddatli ta'sir ko'rsatadi.
Maqolada rivojlanayotgan ta'lim muhiti bolaning shaxsiy, jismoniy fazilatlarini shakllantirishga foydali ta'sir ko'rsatadi va bunda o'qituvchi muhim rol o'ynaydi.
Mualliflar universitet talabalari o‘rtasida bakalavriat yo‘nalishidagi fanlarni o‘rganishda kasbiy kompetensiyalarni shakllantirish bo‘yicha pedagogik tajriba natijalarini, ularning rivojlanayotgan ta’lim muhitini loyihalash bo‘yicha sinfdan tashqari ishlarda ishtirokini tavsiflaydi. Ushbu jarayonning modeli keltirilgan. Uning tarkibiy qismlari, tekshirish va loyihalash metodologiyalari batafsil tavsiflangan.
Kalit so‘zlar: kasbiy qobiliyatlar; talaba; oliy ta’lim; ta'lim muhitini rivojlantirish; shaxsiyat; model; loyiha

Ilmiy adabiyotlarda eng umumiy ma'noda atrof-muhit deganda atrof-muhit tushuniladi. "Atrof-muhit" atamasi bilan bir qatorda "odamlar muhiti", "inson muhiti", "atrof-muhit", "yashash muhiti", "inson muhiti" va boshqalar kabi bir qator atamalar faol qo'llaniladi.

Olimlar inson muhiti fizik, kimyoviy, biologik va ijtimoiy omillarga, jumladan, shaxs rivojlanishining omillari va shartlariga bevosita yoki uzoq muddatli ta'sir ko'rsatishini isbotladilar.
Sotsiologiya, psixologiya, pedagogika, shuningdek, pedagogik amaliyot sohasidagi ilmiy manbalarni tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, inson atrof-muhit imkoniyatlaridan qanchalik to'liq foydalansa, uning erkin va faol o'z-o'zini rivojlantirishi shunchalik muvaffaqiyatli bo'ladi. Atrof-muhit bolani o'rab turgan shart-sharoitlar va ta'sirlarning kombinatsiyasi bo'lib, asosan uning ongini, xatti-harakatlarining tabiatini va shaxslararo munosabatlarni shakllantiradi. Rivojlanayotgan ta'lim muhitida shaxsning qobiliyatlarini tarbiyalash va rivojlantirish uchun maqbul sharoitlar yaratiladi. Ta'lim muhiti sharoitida rivojlanayotgan ta'lim muhitini loyihalashda professional vakolatlarga ega bo'lgan o'qituvchilar etakchi rol o'ynaydi.
1972 yilda BMT konferentsiyasi inson muhiti muammolari bo'yicha deklaratsiyani qabul qildi. Xalqaro hujjatda atrof-muhitning shaxs shakllanishidagi roli yuqori baholanadi: “Inson o‘z muhitining ham mahsuli, ham yaratuvchisi bo‘lib, unga hayot uchun jismoniy asos beradi, intellektual, axloqiy, ijtimoiy va ma’naviy rivojlanish imkonini beradi”. 1. Xalqaro hujjatning asosiy qoidalari Rossiya Federatsiyasi Konstitutsiyasida, shaxsni ijtimoiylashtirish masalalarini tartibga soluvchi boshqa huquqiy hujjatlarda e'lon qilingan.
Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2014 yil 29 dekabrdagi 2765-r-son qarori bilan 2016-2020 yillarda ta'limni rivojlantirish bo'yicha Federal maqsadli dastur kontseptsiyasi tasdiqlandi. Dastur ta'limning barcha turlari - kasbiy (shu jumladan oliy), umumiy va qo'shimcha ta'limning mazmuni va texnologiyasining yuqori sifat standartini ta'minlash bo'yicha vazifalarni hal qilishni nazarda tutadi. Bu, o'z navbatida, yoshlarga oid siyosatni sifat jihatidan yangi bosqichga ko'tarishga, bolalar va yoshlarni ijtimoiy amaliyotga muvaffaqiyatli jalb qilish uchun ijtimoiylashtirish dasturlari mavjudligini oshirishga yordam beradi2.