Elektronika va asbobsozlik yo’nalishi 421-21 e va a guruh talabasi

Tajriba ishini bajarish tartibi. 
1. Qalay yoki boshqa material solingan probirkani pechkaga joylashtiriladi. 
2. Eritma haroratini o‘lchash maqsadida probirkaga termopara joylashtiriladi. 
3. LATP

9 yoqiladi va uning bandi yordamida (100

120V) kuchlanish to‘g‘rilanadi. Bu 
kuchlanishda eritmaning harorati 250

260

C bo‘lishi kerak. 
4. Harorat 150

180

C ga ko‘tarilgach, LATP

9ni uzib qo‘yiladi. Harorat 250

260

C ga 
yetgach, sekundomer yordamida haroratning kamayishi aniqlangan nuqtalrni har 10

15 sekund 
oralig‘ida yozib boriladi (sovish jarayonida). 
5. Amalda olingan natijalarni 1

jadvalga yoziladi, so‘ngra harorat-vaqt egri chizig‘i 
chiziladi. 
1 

jadval 
№ hisobot 
t, sek 
T
o
, C 
Material

---

 
Uslubiy ko‘rsatmalar. 
Ish bajarishda quyidagilarga e’tibor berish kerak: 
1. Agar o‘rganilayotgan materialning issiqlik o‘zgarishi juda kichik bo‘lsa, harorat–vaqt 
egri chizig‘idagi chiziqning siljishdan kristallanish haroratini aniqlash qiyin bo‘lib qolishi 
mumkin. 
2. Usulning sezgirligini sovish (isish) tezligini to‘g‘ri tanlab olish hisobiga oshirish 
mumkin. Qoidaga asosan, qanchalik sovish egri chizigi kichik bo‘lsa qotish egri chizig;ining 
bo‘lakchalari ham shuncha aniq ifodalanadi.
3. Pechkaga berilayotgan kuchlanish 150 v dan ortib ketmasligi kerak. 
4. Eritmaning maksimum harorati qotish nuqtasidan (30
o
–50
o
C) dan ortmasligi kerak. 
Sinov savollari 
1. 
Kristall va amorf materiallar qanday o‘ziga xos xususiyatlarga ega? 
2. 
Nima uchun amorf materialning qotish egri chizig‘ida siljish bo‘lagi yo‘q? 
3. 
Harorat

vaqt egri chizig‘i usulida qanday issiqlik effekti qo‘llaniladi? 
4. 
Ktistall materialning qotish egri chizig‘idagi sinishning ko‘rinishi nimalarga
bog‘liq?