Elektronlar va sxemalar mustaqil ish

Dinistor tuzilmasi va ishlash prinsipi
Uchta p-n o'tishga ega diodga o 'xshash ikki elektrodli asbob
dinistor deb ataladi. U ning tuzilmasi a-rasm da, shartli belgilanishi esa
b-rasm da keltirilgan. Dinistorning uchta p-n o'tishi J1, J2 va J3 deb belgilangan.
a-rasm
b-rasm
Dinistor sxem alarda o 'zaro ulangan ikkita triodli tuzilma bilan almashtirilgan holda ko'rsatilishi mumkin. Dinistorni tashkil etuvchi tranzistorlarga ajratilishi va o'zaro ulangan tranzistorlarbilan almashtirilishi rasm da ko'rsatilgan.
Bu ulanishda T1 tranzistorning kollektor toki T2 tranzistorning
baza tokini, T2 tranzistorning kollektor toki esa T1 tranzistorning
baza tokini tashkil etadi. T ranzistorlam ing bunday ulanishi hisobiga
asbob ichida m usbat TA hosil bo'ladi.
Agar anodga katodga nisbatan m usbat kuchlanish berilgan b o ‘lsa,
J, va J 3 p-n o ‘tish la r to ‘g ‘ri siljitilgan b o ‘ladi, J2 o‘tish esa teskari
siljitiladi, shu sababdan m anba E ning barcha kuchlanishi J2 o‘tishga
tushadi. Tl va T2 tranzistorlarning emitter toklarini uzatish koeffitsientlari mos
ravishda a, va a2 bo‘lsin.
b-rasm ga muvofiq tiristor orqali oqayotgan tok ikkala tranzistor
kollektor toklari va sizilish toki IK0 yig'indisiga teng b o ‘ladi:
Tashqi zanjirdagi tok
shuning uchun I ni ga qo‘yib:
deb yozish mumkin. Bundan tashqi tok I qiymati
ekanini topamiz.
Tiristor tuzilishi va ishlash prinsipi
T iristor dinistorga o ‘xshash tuzilm aga ega bo‘lib, baza sohalaridan
biri boshqaruvchi b o ‘ladi. Agar bazalardan biriga boshqaruvchi tok
berilsa, mos tranzistorning uzatish koeffitsienti ortadi va tiristor ulanadi.
Boshqaruvchi elektrod (BE) joylashgan sohasiga m os ravishda
tiristorlar katod bilan va anod bilan boshqaruvchilarga ajratiladi. BE
larning joylashishi va tiristorlarning shartli belgilanishi rasm da
keltirilgan.
Tiristor ulangandan so‘ng BE boshqarish xususiyatini yo‘qotadi,
natijada u yordam ida tiristorni o ‘chirib bo‘lmaydi. Tiristorning o ‘chirish
sxem alari dinistornikidek.
D inistor va tiristorlarning asosiy statik param etrlari quyidagilardan iborat:
— ruxsat etilgan teskari kuchlanish UTES;
— berilgan to ‘g ‘ri tokda ochiq holatdagi asbobdagi kuchlanish
pasayishi Uto’g
— ruxsat etilgan to ‘g ‘ri tok IYu.
Dinistor va tiristorlar asosan o ‘zgarm as va o'zgaruvchan toklarni
qayta ulovchi sxem alarda elektron kalit sifatida qo‘llaniladi.