Elif Shafaq ishqqa oid qirq qoida
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
Ishqqa oid 40 qoida
|
Xizmatchi
1243 yil, 29 sentyabr, Bag'dod. Darvishlik oson ish emas. Menga bu haqida ko’pchilik aytgan. Lekin buning uchun avval qancha chig'iriqlardan o'tish kerakligini aytishmagan. Bu yerga kelganimdan beri molday ishlayman. Kun bo'yi qilgan ishlarimdan keyin shunchalar charchaymanki, o’ringa yotganimda suyak-suyaklarimdan o'tib ketgan og'riqdan uxlay olmayman, oyoqlarim haqida gapirmasa ham bo'ladi. Qiziq, birontasi menga bu yerda qanday munosabatda bo'lishayotganini bilarmikin? Bilgan holda ham, bilmaganga olsa kerak. Darvishlar hatto mening ismimni ham bilishmaydi. «Yangi xizmatchi, - deb chaqirishadi ular meni. Orqavoratdan esa Mallasoch johil, - deb shivirlashadi. Hammadan yomoni - mening oshxonada oshpaz bilan ishlashim kerakligi. Uning yuragi o'rnida yurak emas, tosh bor. U darvishlarga ovqat pishirib yurish o'rniga, mo'g'ullarning jangari qo'shiniga bosh bo'lishga munosibroq bo'larmidi. Uning kimgadir yaxshi gap aytganini ham eshitmaganman. U jilmayishni ham bilmasa kerak. Bir kuni men darvishlarning kattasidan, nahotki hamma darvish bo'lishdan oldin oshxonada sinov xizmatini o'tasa, deb so'radim. U sirli ravishda jilmayib ko'ydi-da, keyin «Hamma emas, faqat ba'zilar» dedi. Unda nima uchun men? Nimaga ustoz boshqalarga qaraganda men ko'proq qiynalishimni istadi? Nahotki mening nafsim boshqalarnikidan kuchlirog'-u, shuning uchun menga bunchalik og'ir sinov berilayotgan bo'lsa? Har kuni hammadan erta turib, hovuzdan suv tashib kelaman. Keyin o'choq yoqaman va kunjutli lochira non yopaman. Ertalabga sho'rva pishirish ham mening vazifamga kiradi. Ellikta odamning qornini to'yg'azishning o'zi bo'lmaydi. Doshqozon kerak bunga. Keyin bu ovqatlarni tashib olib borish ham bor. Kunchiqardan to kunbotarga qadar idish yuvish, artish, sabzavot to'g'rash, hovli supurish, o'tin yorish, tizzalab o'tirgancha eski g'ichillab turgan oshxona polini yuvish. Yana men sharbat va turli xil ziravorlar tayyorlayman. Sabzi va qovoq tuzlayman. Tuzni suvga tuxum cho'kib ketmaydigan qilib solish kerak. Agar bundan ko'proq yo kamroq solib qo'ysam bormi, oshpazning jazavasi tutib, idishlar chilparchin sinadi, men esa ishni qaytadan boshlashim kerak bo'ladi. Bu ishlar orasida yana men arab tilidagi duolarni ham o'qishim kerak. Oshpaz mendan kalimalarni qattiq ovozda, dona-dona qilib aytishni talab qiladi, aks holda men so'zlarni to'g'ri talaffuz etayotganimni payqamay qolar emish. Xullas, men ishlayman, duolar o'qiyman, duolar o'qiyman va ishlayman. «Oshxona ishlarini qancha yaxshi uddalasang, shuncha erta ulg'ayasan, o'g'lim, - deydi menga u. - Pishir-Kuydir va boshqa yumushlarni o'rganish mobaynida qalbing yumshaydi, nafislashadi». - Bu sinov qancha davom etadi? - so'radim men bir kuni. - Ming bir kun, - degan javob bo'ldi. - Hamon Shahrizodaga o'z hikoyalarini to'qishi uchun shuncha kun kerak bo'lgan bo'lsa, sen ham shu muddatda bu vazifani uddasidan chiqa olsang kerak. Bo'lmagan gap! Nahotki men o'sha vaysaqi Shahrizodaga o'xshashim kerak bo'lsa? Bundan tashqari, uning bor-yo'q qilgan ishi paryostiqlarga yonboshlab olib, hikoyalar to'qishdangina iborat bo'lgan bo'lsa. Shu mashaqqatli ish ekanmi? Agar unga men qilayotgan ishlardan hech bo'lmasa yarmisini qilish buyurilsa, bir haftaga ham chiday olmasdi. Hech kim bu ishlarga uzoq dosh bera olmasa kerak. Men esa dosh berib kelayapman. Menga endi olti yuz yigirma to'rt kun qoldi. Sinovning dastlabki qirq kunini men yotib ham, tik turib ham bo'lmaydigan juda tor va qorong'u hujrada tiz cho'kib o'tkazganman. Agar tuzukroq ovqat eyishni istab qolsam, agar qorong'u yoki yolg'izlikdan qo'rqsam, yoki Xudo asrasin-u, shahvatim qo'zg'ab qolsa, shiftda osig'liq qo'ng'iroqni chalib, menga ma'naviy yordam berishlarini so'rashim kerak edi. Lekin men bir marta ham bunday qilmadim. Lekin bulardan birontasi mening xayolimga ham kelmadi demayman, albatta. Ammo bularning hammasi hatto qimirlab ham bo'lmas holatda o'tirishning oldida nima bo'lardi? Uzlat muddati tutaganidan keyin, meni oshxonaga, oshpaz qo'lida azob chekishga jo'natishdi. Azoblanayapman. Lekin to'g'risini aytsam, uni har qancha yomon ko'rmayin, biron marta ham u o'rnatgan tartibni buzmadim - harqalay Shams Tabriziy kelishiga qadar shunday edi. O'sha kuni esa u meni tutib olib, tol xivichlar bilan rosa savaladi. Keyin, jo'na bu yerdan, degan ma'noda, kavushimni to'g'rilab qo'ydi. Darvishlar xonaqosidan hech qachon hech kimni bunday savalab, sinovga dosh bera olmading, deb baqirib, ko'chaga uloqtirishmagan. Uddasidan chiqa olmaganlarni indamay chiqarib yuboraverishgan. - Biz seni xohishingga qarshi yurib, darvish qila olmaymiz, - dedi oshpaz. - Eshakning oldiga chelakda suv qo'yib, to o'zi istamagunicha uni ichishga majbur qilib bo'lmaydi. Eshak buni o'zi xoxlashi kerak. Boshqa yo'li yo'q. Demak, u meni eshak deb hisoblar ekan. To'g'risini aytsam, agar Shams Tabriziy bo'lmaganida, men o'zim ham allaqachon darvishlar dargohidan qochvorgan bo'lardim. Meni qiziqish ushlab qolgan edi. Men bunday insonni hech qachon uchratmagan edim. Hech kimdan qo'rqmaydigan va hech kimga bo'ysunmaydigan odam. Hatto oshpaz ham uni hurmat qilardi. Agar bu maskanda kimgadir ergashish kerak bo'lsa, men yuvosh qari ustoz- ga emas, faqatgina hech kimdan qo'rqmaydigan va hech kimga bo'ysunmaydigan shu Shamsga ergashgan bo'lardim. Ha, Shams Tabriziy - haqiqiy qahramon. Uni uchratgach, men yuvosh darvish bo'lmaslikka qaror qildim. Uning yonida ko'proq qolsam, xuddi u kabi jur'atli, shaxdam va bo'ysunmas bo'lar edim. Kuz kelib, Shams bizni butkul tashlab ketayotganini anglaganimdan keyin, men u bilan birga ketishga qaror qildim. Shu qarorga kelgach, Bobo Zamonni izlashga tushdim va uni chiroq nurida kitob o'qiyotgan holda ko'rdim. - Xo'sh, xizmatchi, senga nima kerak? - so'radi u g'ashi kelganini yashira olmay, xuddi mening ko'rinishimning o'zidayoq ko'nglini ozdirayotganga o'xshardi. Shundan keyin men iloji boricha jur'at bilan de-dim: - Ustoz, men Shams Tabriziy yaqinda bizni tashlab ketishini eshitdim. Men u bilan birga ketishni istayman. Balki unga hamroh kerakdir? - U senga shunchalik yoqib qoladi, deb o'ylamagan ekanman, - gumonsirab javob qildi ustoz. - Yoki sen oshxonadan qochib qolish uchun shunday deyapsanmi? Sening sinov muddating hali tugamadi. Seni hozir darvish bo'lding deb bo'lmasa kerak. - Balki Shams bilan birga sayohat men uchun sinov bo'lar? - o'zimni haddan ziyod surbetlarcha tutayotganimni sezgan holda, o'zimni tuta olmay dedim men. Ustoz yerga qaragancha, xayolga botdi. Jimlik cho'zilgan sari, hozir u meni surbetligim uchun koyib tashlashi va oshpazga menga tuzukroq qarashni buyurishi ravshanroq bo'la boshladi. Lekin ustoz bunday qilmadi. U menga g'amgin qarab qo'ydi va boshini chayqab dedi: - O'g'lim, nazarimda, sen bu yerdagi hayot uchun tug'ilmagansan. Aslida ham bu yo'lga kirmoqchi bo'lgan yetti darvishdan faqat bittasi sobit qoladi. Nazarimda, sen darvishlikka yaramaysan va boshqa yo'ldan borishing kerakka o'xshaydi. Shamsga hamrohlik qilish borasida esa, uning o'zidan so'rashingga to'g'ri keladi. Shunday degach, Ustoz menga xushmuomalalik, lekin qat'iyat bilan bosh irg'adi va yana kitobini o'qishga tushdi. Haqirligimni sezib, juda xafa bo'lib ketdim, lekin shunga qaramay o'zimni birdan erkin his etdim. Shams Download 1.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|