Ellikqal'a pedagogika fakulteti maktabgacha ta'lim yo'nalishi 2-kurs talabasi Karimova Farizodning Bolalar nutqini òstirish metodika fanidan taqdimoti

Bolalar nutqini òstirish fanidan taqdimot ishi

Mavzu: Badiiy asarlarni sahnalashtirish turlari va ularni qòyib ko`rsatish

Reja:

1.Maktabgacha ta'lim muassasasida sahnalashtirish faolyatining shakllari 2.Badiiy asarni sahnalashtirishning òziga xos xususiyatlari 3.Badiiy asarni sahnalashtirib ko’rsatish usullari

C

Maktabgacha talim muassasasi bolalarini qòl mehnatiga òrgatish qiziqish uyģotish mehnat orqali shakllantiradi.

Sahnalashtirish o‘yinlarida bolalar o'yin jarayoniga kirib boradilar, voqea va ertak qahramanlarining ichki hayotiga bevosita aloqador bo'lgan qahramonlik, jasurlik, mehribonlik, jonbozlik, jonkuyarlik kabi ijobiy fazilatlarni o’zlarida yaqqol namoyon qiladilar. Bu jarayonda bolalarning nutq faolligi, lug`at boyligi, dunyoqarashi kengayib boradi.

Sahnalashtirish o‘yinlarida bolalar o'yin jarayoniga kirib boradilar, voqea va ertak qahramanlarining ichki hayotiga bevosita aloqador bo'lgan qahramonlik, jasurlik, mehribonlik, jonbozlik, jonkuyarlik kabi ijobiy fazilatlarni o’zlarida yaqqol namoyon qiladilar. Bu jarayonda bolalarning nutq faolligi, lug`at boyligi, dunyoqarashi kengayib boradi.

Bolalar xalq ertaklarini sahnalashtirishni yaxshi ko'radilar. Masalan,«Sholg’om», «Zumrad va Qimmat», «Bo‘g’irsoq» va boshqalar. Bolalar boshqa xalq ertaklarini ham turli usullarda (qo‘g’irchoq, soya, soya teatri orqali) sahnalashtirishga ehtiyoj sezadilar.

Bolalar xalq ertaklarini sahnalashtirishni yaxshi ko'radilar. Masalan,«Sholg’om», «Zumrad va Qimmat», «Bo‘g’irsoq» va boshqalar. Bolalar boshqa xalq ertaklarini ham turli usullarda (qo‘g’irchoq, soya, soya teatri orqali) sahnalashtirishga ehtiyoj sezadilar.

Bolalarning ijodiy qobiliyatlarini yanada takomillashtirishda qurilish materiallari bilan o`ynaladigan o‘yinlarning roli kattadir. Pedagoglardan Z.V. Lishtvan, V.G. Nechaevfi o‘z tadqiqotlarida qurish-yasash o`yinlarining o‘ziga xos tomonlari va ahamiyatini yoritib berganlar. Bolalar nashriyotlari badiiy asarlari sahnalashtirish uchun xalq ertaklariga sujetlar, teatr-kitoblar, panorama-kitoblar kabi turli ko‘rinishdagi ko‘rgazmali qo‘llanmalarni chop etmoqdalar.

Bolalarning ijodiy qobiliyatlarini yanada takomillashtirishda qurilish materiallari bilan o`ynaladigan o‘yinlarning roli kattadir. Pedagoglardan Z.V. Lishtvan, V.G. Nechaevfi o‘z tadqiqotlarida qurish-yasash o`yinlarining o‘ziga xos tomonlari va ahamiyatini yoritib berganlar. Bolalar nashriyotlari badiiy asarlari sahnalashtirish uchun xalq ertaklariga sujetlar, teatr-kitoblar, panorama-kitoblar kabi turli ko‘rinishdagi ko‘rgazmali qo‘llanmalarni chop etmoqdalar.

Sahna o'yinlari

Sahnalashtirilgan o‘yinlar ijodiy o‘yinlar sarasiga kiradi. Unga ijodiy o`yinning quyidagi asosiy: niyatning mavjudligi, roli va mavjud harakatlar, havola qilingan vaziyatning va boshqa elementlarning uyg’unligi, bolalarning mustaqillik va o‘z-o‘zini uyushtira olish jihatlari xos.

Sahnalashtirilgan o'yinlar bolalar biror ertak yoki hikoya syujeti asosida ma’lum bir rolni bajarishiga, o‘yin jarayonidagi personajlarning aytadigan so`zlarini yod olinishiga asoslangan bo‘lib, bolalarda iroda, intizom, o‘z harakatlarini boshqalarning harakatiga muvofiq amalga oshirish kabi sifatlarni oshirishda samarali vosita sanaladi. Sahnalashtirilgan o`yinlarni tashkil etish quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga qamrab oladi:

Sahnalashtirilgan o'yinlar bolalar biror ertak yoki hikoya syujeti asosida ma’lum bir rolni bajarishiga, o‘yin jarayonidagi personajlarning aytadigan so`zlarini yod olinishiga asoslangan bo‘lib, bolalarda iroda, intizom, o‘z harakatlarini boshqalarning harakatiga muvofiq amalga oshirish kabi sifatlarni oshirishda samarali vosita sanaladi. Sahnalashtirilgan o`yinlarni tashkil etish quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga qamrab oladi:

I Bosqich. Sahnalashtirish uchun badiiy asarni tanlash. Badiiy asarni tanlashda quyidagi talablarga rioya qilish kerak: 1) ertak yoki hikoyada qatnashuvchilar soni aniq bo'lishi kerak; 2) asarning nafaqat mazmuni, balki unda harakatlarning ham aniq bo`lishiga e’tibor qaratish lozim; 3) asar ifodali o‘qishga mos bo‘lishi kerak; 4) asar mazmuni qiziqarli va emotsional bo‘lishi zarur; 5) asar bolalarning yoshiga mos bo`lishi lozim.

II Bosqich. Sahnalashtirish uchun tanlangan ertak yoki hikoyaning mazmunini o`rganish.

Badiiy asarni sahnalashtirish kichik guruhlardan boshlab o'rgatiladi.

Bolalarga malum bir asar qaxramonlari nutqi yod oldiriladi, turli sahna kiyimlari,dekoratsiyalar,musiqiy asboblarni tayyorlashlozim. Sahnalashtirish bevosita 2 turga bo'linadi:

• Bolalarga malum bir asar qaxramonlari nutqi yod oldiriladi, turli sahna kiyimlari,dekoratsiyalar,musiqiy asboblarni tayyorlashlozim. Sahnalashtirish bevosita 2 turga bo'linadi:
• 1.Narsa, buyum, o'yinchoq asosida sahnalashtirish
• 2.Narsa, buyum, o'yinchoqlarsiz sahnalashtirish.

• Barmoq teatrida tarbiyachi asar qaxramonlarining bosh kiyimi mato, gazlamalar, qiyqimlardan barmoqlarga yoki bosh barmoqqa kiyish uchun moslab tikadi. Badiiy asarni hikoya qilishda uni barmoqda ko'rsatib harakat qildirish bilan tushintiradi.

E’tiboringiz uchun rahmat!