Emeklilik Sistemlerinin Reformu ve Geleceği: Güney Avrupa ve Türkiye

EMEKLİLİK SİSTEMLERİNİN SORUNLARI

Sosyal güvenliğin kapsamında kısa ve uzun vadeli ekonomik ve sosyal risklere karşı sigortalar yer almaktadır. Önceleri, uzun vadeli sigorta kapsamıyla (yaşlılık, ölüm ve malullük sigortaları) sosyal güvenlik sağla- nırken, ülkenin gelişme seviyesine bağlı olarak bu sigorta kolları kısa va- deli sigorta kollarını da (hastalık, analık, iş kazaları, meslek hastalıkları, aile yardımları ve işsizlik gibi) kapsayacak şekilde genişlemiştir (Alper, 2009:36). Çalışma yaşamında ortaya çıkan pek çok riskleri karşılamaya çalışan sosyal sigortalar, prim ya da vergiler ile finanse edilmektedir.
Uzun vadeli sigorta kollarından biri olan emeklilik/yaşlılık sigortası, sos- yal güvenlik sisteminin en önemli ayağını oluşturmaktadır. Günümüzde emeklilik sistemleri, amaç, yapı ve finansman açısından birbirinden farklı olan, üç temel ayak (three-pillar system) üzerine oturmaktadır. Bunlar- dan birincisi, kamunun sağladığı ve emeklilik aylığı miktarının tanımlı ol- duğu (defined benefit) yaygın zorunlu emeklilik (PAYG), ikincisi özellikle son yıllarda gelişmekte olan ülkelerde yaygınlaşan zorunlu özel emeklilik sistemi, üçüncüsü ise ülkemizde de uygulanan gönüllü özel emeklilik sis- temidir (Şekil 1). Bu üç emeklilik sistemi Şekil 1’den de görülebileceği gibi, farklı bir takım işlevleri yerine getirmektedirler. Bu yönleri ile de destekleyici veya tamamlayıcıdırlar.
Şekil 1: Emeklilik Sisteminin Ayakları ve İşlevi

	Zorunlu Kamu	Zorunlu Özel	Gönüllü Özel
Amaç	Sosyal Güvenlik, Sosyal Adalet	Tasarruf, gelir güvencesi	Tasarruf, gelir güvencesi
Yapı	Minumum emeklilik aylığı	Bireysel veya mesleki plan	Bireysel veya mesleki plan