Energetika fakulteti

8.1 -rasm Biomassadan energiya olish sxemasi

Quyida ularning ba’zi bir turlari bilan tanishamiz:

Biogaz. Odatda, chorvachilik va oziq-ovqat sanoatining organiq chiqindilari biogaz ishlab chiqarish xomashyosi hisoblanadi.
Biomassani anaerob qayta ishlash paytida biogaz qurilmasida maishiy iste’molchilar tomonidan tabiiy yoki suyultirilgan neft gazi oʻrniga
foydalaniladi yoxud uni issiqlik yoki elektr energiyasiga aylantirish mumkin.
Ishlab chiqarilgan biogaz tarkibida 60-70% metan (CN4), 30-40% uglerod dioksidi (C0₂) va 500 rrm (promill) vodorod sulfid (N₂C) bor. Biogaz 65 foiz metan boʻlganida uning eng past issiqlik chiqarish qobiliyati 0,55 kilogramm n.e./nm³ ni tashkil qiladi.
Biogaz moslamalarida foydalanilgan biomassaning 80-90 foizi goʻngdan, suyuqlik formasi va qushxonalarning organiq chiqindilari qoʻshilgan holda tayyorlanadi.
Biogazlarning chiqarish, birinchi navbatda, yetkazib beriladigan sanoat chiqindilarining sifatiga bogʻliq goʻngdan odatda qariyib 25 m³ parrandachilik goʻngidan 190 m³, sanoat chiqindilaridan taxminan 130 m³ biogaz ishlab chiqariladi.
Qattiq maishiy chiqindilar uyumi koʻmilganida ularning organiq tarkibi anaerob sharoitida chirishi natijasida chiqindixona gazlari hosil boʻladi.
Chiqindixona gazi hosil boʻladigan davr taxminan 50-100 yilni tashkil qiladi. Biroq, eng samarali chiqindixona gazi 10-15 yil davomida hosil boʻladi.
Biomassa — shakarqamichning sok olish uchun yanchilgangan tolalari qoldiqlaridan olinadigan mahsulotdir. Hozirgi vaqtda u bioyoqilgʻi va qayta tiklanuvchi resurs, sellyuloza biomassasi qogʻoz mahsulotlari va qurilish materiallari sifatida foydalanish mumkin (8.2-rasm, 8.3-rasm)
Har 10 tonna yanchilgan shakar qamichdan 3-tonnagacha chiqindi holida ham bagassa hosil boʻladi.
Bamassa tizimlarda, ya’ni bir vaqtni oʻzida elektr energiyasi va issiqlik ishlab chiqarishda qoʻllash mumkin.
Afzalligi - uning keng tarqalganligi va qayta tiklanuvchanligi, chiqindilarni ishlatgan holda energiyani generatsiya qila olish imkoniyatining mavjudligidir.
Kamchiligi - biomassani yoqishda havoni ishloslanishi va bioenergiyani ishlab chiqishda unumdorlikni kamligidir.
Biomassani kimyoviy tuzilishi uni tarkibiga bogʻliqdir. Umuman olganda oʻsimliklar tarkibi 25% lignindan va 75% uglevodaroddan iborat boʻladi yoki saharidlardan iborat boʻladi. (8.2 rasm)