soyyoramiz qutblarida tez kechmoqda. Onda “ozon tuynigi” payda bolıwı
gúzetilip atır. Ultrabinafsha nurlar tásirinde kislorod (02) molekulaları erkin
otomlarga bóleklenedi. Ular óz gezeginde kisloroddıń basqa molekulalarına
birikib, ozon (O3) payda etedi.
Kisloroddıń erkin otomlari ozon molekulaları menen reaksiyaǵa aralasıp, kisloroddıń eki molekulasın payda
etedi. Sonday etip, kislorod hám ozon órtasida teń salmaqlılıq o'matiladi hám táminlanadi.
Biroq freon tipidagi pataslantiruvchilar ozonning bólekleniw yarayonini tezlestiredi. Bul kislorod hám ozon
órtasidagi teń salmaqlılıqtı buzadı, yáni ozon konsentraciyası azayadı. Butun soyyora kólemindegi qáwip-
xatami itibarǵa uib, xalıq aralıq jamoatchilik bul mashqalanı hal etiwge dáslepki xodamlarini qoydı. 1999 -
jılda freon ichlab shıǵarıwı yorim barovar kemeytiw boyınsha xalıq aralıq shartnamaǵa qol qoyıldı.
“Íssıxona samarasi” - atmosferada temperaturanıń artpaqtası bolıp tabıladı. Jańa malumotlar boyınsha, XX
ásirdiń 80-jıllarında XIX ásirdiń aqırındagiga qaraǵanda arqa yorim sharda temperatura 0, 5-0, 6°S ga
kóterilgen. Prognoz boyınsha XXI ásir baslarında soyyoradagi órtacha temperatura taǵı 1, 2°S ga eliriwi
múmkin. Uimlar temperaturanıń bul torzda eliriwin birinshi náwbette atmosferada karbonat angidrid gazı
hám aerozol (freon) lar muǵdarınıń artıwına boǵlab túsintirediler. Bunda yeming ıssılıq nurlanıwın hawa
kúshli utadı. Bunı pamikdagi jaǵdayǵa uqsatıw múmkin. Bunday “ıssıxona samarasi” dıń yoralishida ıssılıq
elektr stansiyası (IES) hám otom elektr stansiyası (AES) den ajraluvchi ıssılıq da malum rol oynaydı.
Íqlımdıń isishi muzlıqlaming intensiv eriwi hám dúnya bahri júzesiniń eliriwine uib kelishi múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
