Energetika va radioelektronika

Alohida uyni issiqlik ta’minoti uchun quyosh issiqlik tizimlari hisoblash
Odatda quyosh energiyasini aylantirgichning F.I.K hisoblash kuyidagi asosiy etaplarni o‘z ichiga oladi.
1.Tushayotgan fotonlar oqimining zichligidan kelib chiqgan xolda fototok integral zichligini hisoblash.
2.Quyosh elementning (QE) maksimal solishtirma quvvatini hisoblash.
3.F.I.K ni 8 munosobat yordaimida hisoblash.
= 100%, (12)
bu erda -to‘ldirish koeffitsienti, -qisqa tutilish toki, - bo‘sh yurish kuchlanishi, - QE ning aktiv maydoni, R_E- tushayotgan yorug‘lik oqimining quvvati. Bu erda ikkita parametr axamiyatli qiymatga ega. Bu, kuyidagi ifoda bilan aniqlanadigan bo‘sh yurish kuchlanishi:
=(kT/ (13),
k-Bolsman doyimiy koeffitsienti,T-temperatura, -elektron zaryadi, – qorong‘ilik toki, I_L-fototok zichligi va to‘ldirish koeffitsienti
= (14),
bu erda -maksimal solishtirma quvvat.
Ifoda (14) xarakteristikasi kvadrat shaklidan qanchalik farqlanishini ko‘rsatadi. SHuning uchun soddalashgan turda F.I.K (12) shakilda ko‘rsatilishi mumkin. Ushbu ifodadan ko‘rinib turibdiki F.I.K.ti to‘ydirish toki , -qisqa tutilish toki va - bo‘sh yurish kuchlanishiga tug‘ri proporsional bo‘ladi, ya’ni qanchalik to‘ydirish koeffitsienti shakli to‘g‘ri burchakliga yaqin bulsa, ifoda qisqa tugatilish toki va bo‘sh yurish kuchlanishi qanchalik katta bulsa, shunchalik F.I.K katta buladi. Ifoda (12) dagi asosiy aniqlovchi parametr bu (elektr energiya ist’emolchining) yuklanish qarshligiga kuchli bog‘langan , qisqa tutashish toki buladi. YUklanish qarshiligi elektrofizik xususiyatlari etuk bo‘lmagan quyosh elementlari uchun, R_H ortishi bilan keskin kamayadi. Demak, xarakteristikaning shakli kvadratdan katta farqli bo‘ladi. Ideal quyosh elementlari uchun 0,3 dan 0,5 chegarada o‘zgarib turadi. Masalan, =5da to‘ldirish xarakteristikasi katetlarida va joylashgan, tug‘ri burchakli uch burchak buladi. Misol uchun, 6, qisqa tutatish toki =20mA/sm², =0,7V, integral yorug‘lik oqimi1000 Vt/m²bulganda quyosh elementining F.I.K. hisoblaymiz. Formula (12) dan keng ishlab chiqarilayotgan, ulchamlari 60mm =700mA/sm², =0,7V quyosh elementlari uchun kuydagiga tug‘ri keladi.
= 100% =8,4%
Bundan ko‘rinib turibdi, 3,5A tokni ist’emol qiluvchi, 750 Vt quvvatli elektr nasosni ta’minlash uchun =3,5A ga teng beshta moduldan tashkil topgan quyosh batareyalari kerak buladi. Bu esa qushimcha
materiallar sarf etilishini talab qiladi, natijada quyosh batareyalarning narxi ko‘tariladi. SHu bilan bir vaqtda bir elementning yuklama quvvati 140 Vt ga etadi. Quyosh elementlarining F.I.K. ni qutarishga imkon beradigan usullardan biri, -to‘ldirish koeffitsientini qo‘tarish bo‘ladi.
Har bir talaba o‘z yashash xonadonining elektr energiyasi iste’molidan kelib chiqib yuqoridagi xisoblashdarni amalga oshiradi

Amaliy mashg‘ulot №3