Epidemiologiyadan

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

111 
KORRELYATSION TAHLIL USULI 
Ushbu usul o’rganilayotgan sababchi omil natijasida kasallikning qay 
darajada yuzaga chiqishini aniqlab beradi. 
Korrelyatsion koeffitsent bo’yicha korrelyatsion bog’lanishni baholash 
jadvali 
Bog’lanish 
kuchi 
Bog’lanish xarakteri 
To’g’ri ( + ) 
Teskari ( - ) 
Bog’lanish 
yo’q 
0,0 
0,0 
Kuchsiz 
0,01 dan 0,29 
-0,01 dan -0,29 
O’rtacha 
0,30 dan 0,69
-0,30 dan -0,69
Kuchli 
0,70 dan 1,00 
-0,70 dan -1,00 
To’liq 
1,0 
-1,0 
Regression tahlil natijalari, o’zgarishlarning yaqqolligidan sababchi omil 
(sharoit, chora-tadbirlar va boshqalar) natijasida o’zgarish darajasidan kelib 
chiqadi. Masalan, ichak o’tkir infeksiyalarining aholi orasida o’zgarishi, aholi 
orasidagi foydalaniladigan vodoprovod ichimlik suvi Davlat standarti talablariga 
javob bermaydigan vodoprovod suvlarining sonini o’zgarishi bilan bog’liq. 
Dispersion tahlilda 1 ta yoki bir necha o’rganiluvchi omillar natijasida 
kasallanish ko’rsatkichini % hisobida aniqlanadi. 
To’g’ri chiziqli korrelyatsiya koeffitsentini aniqlash xavfli omilga bog’liq. 
To’g’ri chiziqli korrelyatsiya koeffitsenti guruhlar kuzatuvida va undan ko’p 
hollarda qo’llaniladi. (p - 30) koeffitsentni hisoblash asosida aniqlanuvchi qatorda 
ko’rsatkichlarning o’zgarishini (O’RTA) tekshiriluvchi o’rtacha arifmetik 
qatorlardan o’rganiluvchi sababning (sharoit, chora-tadbir va boshqalar) yuzaga 
chiqish miqdorini aniqlash yotadi, korrelyatsiya koeffitsentini hisoblash quyidagi 
formula bo’yicha olib boriladi. 
xu - korrelitsiya koeffitsenti, bog’lanish kuchi va xarakterini o’rganiluvchi 
omillar o’rtasida (sharoit, sabab, chora-tadbir va boshqalar) va o’rtacha arifmetik 
qatordan to’g’ri keluvchi tekshiriluvchi x qatorda o’zgaruvchi har qanday 
kattaliklar x va u ga bog’liqligi. 
Misol uchun "K" shahrining dizenteriya "Zonne" va virusli gepatit A bilan 
kasallanishlari o’rtasidagi korrelyatsiyani hisoblaymiz. 

---

112 
Yillar Dizenteriya 
bilan 
kasallanish 
(x) 
VGA 
bilan 
kasallanis
h (u) 
1 
587 
150 190 
-51 
36100 2601 9690 
2 
284 
164 -113 
-37 
12769 1369 4181 
3 
440 
218 43 
16 
1849 
256 
688 
4 
241 
237 -156 
36 
24336 1296 5616 
5 
433 
237 36 
36 
1296 
1296 1296 
∑n=5 
∑x = 1985 
∑u= 1006 
∑dx=0 
∑du=0 
∑dx2= 
76350 
∑du2
= 
6818 
∑dxdu= 
21471 
Dizenteriya bilan o’rtacha ko’p yillik kasallanish: 
1985 
X = =397 
5
dx
1
= 587 - 397 = 190 dx
2
= 284 - 397 = - 113 va boshq. 
VGA o’rtacha ko’p yillik kasallanish: 
1006 
U = = 201,2.1.1 fxu 
5
du
1
= 150 - 201,2 = -51,2 du
2
= 164 – 201,2 = - 37,2 
∑dx x du 21471 
1.1.1. fxu = = =0,4 
√dx
2
x du
2
√76350 x 6818 
Korrelyatsion koeffitsientning nechog’li ishonchliligini o’rtacha xatoliklar 
kattaligi bilan taqqoslab tekshiriladi. Korrelyatsiya koeffitsienti o’rtacha xatosi 
quyidagi formula bilan hisoblanadi: 
1+f2 
Mf = 
n 
bu yerda 
f - korrelyatsiya koeffitsient kattaligi 
n - qatordagi juftlik a’zolar soni. 
Agar korrelyatsiya koeffitsienti kattaligi o’rtacha xatosidan kamida 3 marta 
yuqori bo’lsa, korrelyatsiya koeffitsienti kattaligi ishonchli hisoblanadi.