Erkin mavzularda insholar yozish, uy insholari ham o‘qituvchining bevosita ishtirokisiz bajariladi. Bunda o‘quvchilar qo‘yilgan maqsad sari ongli, mustaqil ravishda harakat qiladilar, o‘z kuchlari, aqliy imkoniyati va bilimini u yoki bu shaklda ifodalaydilar. Ishning mustaqil ravishda yozilishida o‘quvchming faoliyatiga hech kim aralashmaydi, xatti-harakatlari yo‘nalishi va imkoniyatlaii darajasini uning o‘zi aniqlaydi Oldiga qo‘yilgan masalani ham o‘zi mustaqil hal qiladi. Bu jarayonda amalga oshgan faoliyatni vujudga keltiruvchi fikrlar mustaqil fikrlash sanaladi. Unga hech kim yo‘l-yo‘riq ham ko‘rsatmaydi, yordam ham bermaydi. - Erkin mavzularda insholar yozish, uy insholari ham o‘qituvchining bevosita ishtirokisiz bajariladi. Bunda o‘quvchilar qo‘yilgan maqsad sari ongli, mustaqil ravishda harakat qiladilar, o‘z kuchlari, aqliy imkoniyati va bilimini u yoki bu shaklda ifodalaydilar. Ishning mustaqil ravishda yozilishida o‘quvchming faoliyatiga hech kim aralashmaydi, xatti-harakatlari yo‘nalishi va imkoniyatlaii darajasini uning o‘zi aniqlaydi Oldiga qo‘yilgan masalani ham o‘zi mustaqil hal qiladi. Bu jarayonda amalga oshgan faoliyatni vujudga keltiruvchi fikrlar mustaqil fikrlash sanaladi. Unga hech kim yo‘l-yo‘riq ham ko‘rsatmaydi, yordam ham bermaydi.
Ijodkorlik, ya’ni o‘quvchilami badiiy ijodga undash ham ularning mustaqil ishlarini tashkil etishda yetakchi ahamiyat kasb etadi. Ma’lumld, maktabgacha yoshdagi bolalar uchun eng yoqimli narsa - kattalarning ular bilan o‘ynashi. Odatda. bizning kattaiar bolalar bilan o'ynamaycllar. Ulaming «jiddiyroq» ishlari ко p. Aslida, bolalarga 0‘rgatis.h, ulami o‘qitish emas, a>Tian ular bilan birgalikda o'ynash, ularga o‘xshab xavolparastlik qilish, ertaklar, sherlar, topishmoqlar to‘qish, har xil hodisalar о ylab topish jarayonida ishtirok etish ulaming ma'naviy shakllanishida ко proq foyda keltiradi. Bolalammg aqliy rivojhuiishini. yuksak orzular qilishga va ulami amalga oshirishga qocir bo lishini ist.igan har qanday odam ulaming ijodga oslino bo4lishini ta minlaslii keiak. Ijodkorlik mustaqil fikrlashga o rgatish asosidir. - Ijodkorlik, ya’ni o‘quvchilami badiiy ijodga undash ham ularning mustaqil ishlarini tashkil etishda yetakchi ahamiyat kasb etadi. Ma’lumld, maktabgacha yoshdagi bolalar uchun eng yoqimli narsa - kattalarning ular bilan o‘ynashi. Odatda. bizning kattaiar bolalar bilan o'ynamaycllar. Ulaming «jiddiyroq» ishlari ко p. Aslida, bolalarga 0‘rgatis.h, ulami o‘qitish emas, a>Tian ular bilan birgalikda o'ynash, ularga o‘xshab xavolparastlik qilish, ertaklar, sherlar, topishmoqlar to‘qish, har xil hodisalar о ylab topish jarayonida ishtirok etish ulaming ma'naviy shakllanishida ко proq foyda keltiradi. Bolalammg aqliy rivojhuiishini. yuksak orzular qilishga va ulami amalga oshirishga qocir bo lishini ist.igan har qanday odam ulaming ijodga oslino bo4lishini ta minlaslii keiak. Ijodkorlik mustaqil fikrlashga o rgatish asosidir.
- Tahlil jarayonida tarbiyalanuvchilarning diqqati asar matnidagi ixcham jumlalarga qaratiladi. Bu jumlalar tashigan botiniy ma’nolar xususida fikr yuritishga harakat qilinadi. Yozuvchi qisqa jumlalarda g‘oyat lo‘nda va ixcham tarzda ifodalagan fikrni savollarga javob berayotgan yoki fikr bildirayotgan o‘quvchilar nechta gap bilan bayon etishlariga o‘qituvchi diqqat qilishi, bunga sinfdagi boshqa bolalarning ham e’tiborini tortishi hamda adibning so‘z qo‘llash mahoratini birgalikda tadqiq etishlari zarur .Mazkur holat hikoyada shunday ifodalangan: «Sotiboldi kasalni o‘qitdi – bo‘lmadi, tabibga ko‘rsatdi. Tabib qon oldi. Betobning ko‘zi tinib, boshi aylanadigan bo‘lib qoldi. Baxshi o‘qidi…»
- Darsning mazmuni, pedagogik topsliiriqlar mustaqil ishlaming xarakteri va tarkibini belgilashi lozim. О‘qituvchi o‘quvchilar oldiga mantiqiy topshiriq qo‘yar ekan, uning muvaffaqiyatli bajarilishi uchun zarur shart-sharoitni ham yaratishi kerak. Buning birinchi sharti dalillaming yetarliligi, vazifaning aniq ifodalanganligidir. 0 ‘qituvchi ishni bajarish yuzasidan dars so‘ngida 3 - 7 daqiqali suhbat o‘tkazishi lozim. 0 ‘quvchilar mustaqil ishlayotganda nimaning ustida, qanday ish yuritisbni aniq bilishlari kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
