Eritmalarni hosil bo‘lishi va ularning konsentratsiyalari. Dispers sistemalarning umumiy xarakteristikasi va sinflanishi. Geterogen va gomogen dispers sistemalar. Eritmalar va ularning hosil bo‘lish jarayonlari

9.4. Eritmaning massa ulushi

1. 1000 ml 96% li eritmada necha gramm H₂SO₄ bo’ladi?.

Yechish: m = = 96 ∙ 1,84 ∙ 10 = 1766,4 g
2. 600 ml 10% li eritmada necha gramm KOH bo’ladi?
Yechish: g eritma.

2-usul.

3. 800 g 12% li eritma tayyorlash uchun necha gramm tuz va suv kerak bo’ladi?
Yechish: = ; = 96g tuz va 800 - 96 = 704 g suv.
4. a) 250 g 8 % li K₂CO₃; b) 400 g 12 % li H₂SO₄; d) 750 g 15 % li HCℓ; e) 2,5 kg 20 % li KOH; f) 120 g 6 % li NH₃ tarkibida necha gramm erigan modda va suv bor? J: a) 20 g tuz, 230 g suv b) 48 g kislota va 352 g suv d) 112,5 g HCℓ va 637,5 g suv e) 0,5 kg KOH va 2 kg suv f) 7,2 g NH_3­ va 112,8 suv
5. Na₂CO₃ ning 1000 g 10% li eritmasini tayyorlash uchun necha gramm tuz va suv talab etiladi ? J: 100 g tuz va 900 g suv.
6. 300 g eritma tarkibida 20 g tuz bor bo’lsa, eritmaning foiz tarkibini aniqlang. J: 6,67%.
7. Tarkibida a) 60 g AgNO₃ va 750 g suv b) 15 g NaCℓ va 450 g suv
d) 75 g K₂CO₃ va 300 g suv bo’lgan eritmalarda erigan moddaning massa ulushlarini toping. J: a) 7,4 % b) 3,22 % d) 20 %
8. Quyidagi kristallogidratlar eritmalarida suvsiz tuzning massa ulushini aniqlang: a) 100 g FeSO₄ · 7H₂O va 900 g suv b) 14,3 Na₂CO₃ · 10H₂O va 120 g suv d) 61 g BaCℓ₂ · 2H₂O va 239 g suv. J: a) 5,47 % b) 3,95% d) 17,33 %
9. 5% li eritma tayyorlash uchun 100 g suvda necha gramm KCℓ eritish kerak.
J: 5,26 g
10. 8 % li eritma tayyorlash uchun 400 g suvda necha gramm Na₂SO₄ eritish kerak. J: 34,78 g
11. 10% li H₂SO₄ eritmasini tayyorlash uchun 50 g H₂SO₄ ni necha mol suvda eritish kerak? J: 25 mol.
12.100g MgSO₄ ∙ 7H₂O dan necha gramm 3% li MgSO₄ eritmasini tayyorlash mumkin ?
Yechish: MgSO₄ ∙ 7H₂O tarkibida necha gramm MgSO₄ borligini topamiz.
MgSO₄ ∙ 7H₂O
120 + 126 = 246; = 48,78 g MgSO₄

13. 5% li suvsiz tuz eritmasini tayyorlash uchun necha gramm suvda 100 g
MgSO₄ ∙ 7H₂O eritish kerak?
Yechish: 100 g MgSO₄ · 7H₂O tarkibida necha gramm MgSO₄ borligini topamiz.
MgSO₄ · 7H₂O
120 + 126 = 246 g

Suvning massasini topish uchun eritmaning massasidan kristallogidratning massasini ayiramiz: 975,6 - 100 = 875,6 g suv
14. 4 % li eritma tayyorlash uchun 1 kg suvda necha mol Na₂HPO₄ · 2H₂O eritish kerak? J: 0,2965 mol.
Yechish:


b = ; =
4000 + 4 a = 100 ∙ b; b ning qiymatini o’rniga qo’ysak 4000 + 4 a = 100 ; 4000 + 4a = 79,8a; 4000 = 75,8a; a = 52,77 g Na₂HPO₄ ∙ 2H₂O. Kristallogidratning miqdorini topish uchun uning massasini molyar massasiga bo’lamiz: 52,77 / 178 = 0,2965 mol.
2-usul. Masalani diagonal usulda yechamiz:


n = = 0,2965 mol.
= = 0,2965 mol.
15. 20 % li suvsiz tuz eritmasini tayyorlash uchun 100 mol suvda necha mol MnSO₄ · 5 H₂O eritish kerak? J: 3,504 mol
16. 5% li eritma hosil qilish uchun 200 ml suvda necha mol litiy eritish kerak? J: 0,422 mol.
17. 250 ml 15% li xlorid kislota eritmasida necha gramm bo’ladi ?
Yechish : HCℓ
18. 1000 ml ( = 1,084 g / ml) 8% li eritma tayyorlash uchun necha gramm CuSO₄ ∙ 5H₂O va suv kerak bo’ladi? J: 135,5g CuSO₄ ∙ 5H₂O va 948,5 g suv.
19. 2l 20 % li CaCℓ₂ eritmasini tayyorlash uchun necha gramm tuz kerak bo’ladi? J : 470,8 g.
20. 3000 ml 6 % li eritma tayyorlash uchun 50 % li KOH eritmasidan necha millilitr talab etiladi? .
Yechish: 1-usul . g eritma .
3144 g------ 100% 188,64 g ------ 50%
-------- 6% = 188,64 g ; ------- 100% =377,28 g eritma.
ml .
2-usul.
dan ml .
21. 10 % li eritma tayyorlash uchun 450 g suvda 75⁰C va 98,8 kPa bosimda o’lchangan necha litr vodorod yodid eritish kerak? J: 11,43 l.
22. 20% li eritma tayyorlash uchun 400 g suvda qancha NaNO₃ eritish kerak?
J: 100 g.
23. 700 g 60% li H₂SO₄ ni bug’latib 200 g suv yo’qotildi qolgan eritma konsentratsiyasi nechaga teng? J: 84%.
24. 450 g suvda 50 g CuSO₄ ∙ 5H₂O eritildi. Hosil bo’lgan eritmadagi kristallogidrat va suvsiz tuzning massa ulushini hisoblang.
Yechish: Eritmaning umumiy massasini topamiz. 450 + 50 = 500g eritma 500 g eritma 100% bo’lsa 50 g kristallogidrat % bo’ladi
Suvsiz tuzning massa ulushini topish uchun 50g CuSO₄ ∙ 5H₂O tarkibida necha gramm CuSO₄ borligini topamiz.

25. 10% li eritma tayyorlash uchun 250 g suvda necha gramm HCℓ eritish kerak ?
Yechish: 250 g suv eritmaning (100 - 10) = 90% ini tashkil etadi.

26. 1000 g 16% li NaOH eritmasidan 200 g suv bug’latildi. Hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini (%) aniqlang. J: 20%

200 g suv bug’latilgandan so’ng (1000 - 200) 800 g eritma qoladi. Eritmadagi erigan moddaning massasi esa o’zgarmaydi. Demak,

27. Massa ulushi 40% bo’lgan H₂SO₄ eritmasining 3 litri (ρ=1,3) bug’latildi. Bug’latilgandan so’ng 2 kg eritma qolgan bo’lsa, hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini aniqlang. J: 78%
28. 750 g 48% li H₂SO₄ eritmasidan 300 g suv bug’latildi. Hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini aniqlang? J: 80%
29. 96% li eritma tayyorlash uchun 1t 60% li eritmadan necha kg suvni bug’latish kerak? J: 375 kg
30. 5 % li oksalat kislota eritmasida erigan modda va erituvchi mol nisbatlarini toping. J: 1: 95
31. 3 % li eritma hosil qilish uchun necha ml 10% li ( ) Na₂CO₃ eritmasiga 100 g suv qo’shish kerak? J: 42 ml
32. 30% li 150 g CuSO₄ eritmasini tayyorlash uchun 5% li mis sulfat eritmasidan va CuSO₄ ∙ 5H₂O kristallogidratidan qanchadan olish kerak?
J: 86,44 g 5% li eritma va 63,56 g kristallogidrat.
33. 15 % li eritma hosil qilish uchun 3000 g 50% li eritmaga necha gramm suv qo’shish kerak ?
Yechish: Masalani yechish uchun diagonal sxema usulidan foydalanamiz:

2-usul . ∙ dan g suv .
34. 20% li eritma hosil qilish uchun 100 ml ( ρ = 1,303) 48% li HNO₃ eritmasiga qancha suv qo’shish kerak ? J: 182,4 ml .
35. 500 ml ( ρ =1,2) 32% li eritmaga 1 l suv qo’shildi . Hosil bo’lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini toping. J: 12 %
36. 3 l 50% li KOH eritmasidan 10% li eritma tayyorlash uchun qancha suv talab etiladi ? J: 18,456 kg .
37. Massa ulushi 50% (ρ =1,4 g/ml) bo’lgan 200 ml H₂SO₄ eritmasi bilan 100 ml 10% li (ρ =1,07 g/ml) H₂SO₄ eritmasi aralashtirildi va eritmaning massasi 1 kg bo’lguncha suv qo’shildi. Hosil bo’lgan eritmaning massa ulushini aniqlang. J: 15,07%
38. 25 % eritma tayyorlash uchun 1 kg 40 % li eritmaga necha gramm suv qo’shish kerak?
Yechish:

39. 1000 ml ( = 1,02 g/ml) 2 % li eritma tayyorlash uchun 10% li
( = 1,09 g/ml) BaCℓ₂ eritmasidan va suvdan necha ml kerak bo’ladi?
J: 187 ml eritma va 816 ml suv.
40. 5 l 2 % li Na₂CO₃ eritmasini tayyorlash uchun 10% li eritmadan necha ml kerak bo’ladi? J: 923,1 ml.
41. 3 l 16 % li eritmasiga 2 l suv qo’shildi. Hosil bo’lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini aniqlang.
Yechish: dan ; .
42. 780 ml 20 % li NaOH eritmasi bilan 140 ml 10 % li eritmasi aralashtirildi. Hosil bo’lgan eritmaning massa ulushini aniqlang. J: 18,6%
43. 2l 10 % li KOH eritmasi bilan 1 l 20 % li eritmalari aralashtirildi. Hosil bo’lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini aniqlang.
Yechish: dan foydalanamiz.
Bu yerda va
dan ; C =13,5%.
44. 13 % li eritma hosil qilish uchun 4 kg 69 % li eritmaga qancha suv qo’shish kerak? Hosil bo’lgan eritmaning massasini hisoblang.
J: 17,2 kg; 21,2 kg.
45. 15 % li eritma tayyorlash uchun 100 g 10 % li mis sulfat eritmasida necha gramm CuSO₄ ∙ 5H₂O eritish kerak ? J: 10,2 g CuSO₄ ∙ 5H₂O .
46. 10 sm³ 10 % li HNO₃ (ρ = 1,056 g/sm³ ) eritmasi va 100 sm³ 30 % li HNO₃ (ρ =1,184 g/sm³) eritmasi aralashtirildi. Olingan eritmaning foiz konsentratsiyasini hisoblang? J: 28,36%.
47. 5 l 2% li (ρ =1,02 g/sm³) eritma tayyorlash uchun 10% li (ρ =1,105 g/sm³) Na₂CO₃ eritmasining qanday hajmi talab etiladi? J: 923 sm³.
48. 300 g 20% li 500g 40% li NaCℓ eritmasi aralashtirildi. Eritma konsentratsiyasi aralashtirilgandan so’ng qanday bo’ladi ? J: 32,5%.
49. 247 g 62% li va 145 g 18% li H₂SO₄ eritmalari aralashtirildi. Eritma konsentratsiyasi aralashtirilgandan so’ng ­­­­ qanday bo’ladi? J: 45,72.
50. 10 kg 20% li eritma sovutilganda 400 g tuz ajralib chiqdi. Sovutilgan eritmaning foiz konsentratsiyasi nechaga teng? J: 16,7%.