Eritmalarni hosil bo‘lishi va ularning konsentratsiyalari. Dispers sistemalarning umumiy xarakteristikasi va sinflanishi. Geterogen va gomogen dispers sistemalar. Eritmalar va ularning hosil bo‘lish jarayonlari

9.2. Eritmalarning biologik ahamiyati

Ko’pgina kimyoviy jarayonlar reaksiyada ishtirok etuvchi moddalar erigan holatda bo’lganda ya’ni eritmalarda sodir bo’ladi. Ko’pgina biologik suyuqliklar – qon, limfa, siydik, so’lak, ter va boshqalar tuzlarning, oqsillarning, uglevodlarning, lipidlarning suvdagi eritmalaridir. Oziq-ovqat mahsulotlari eritmalar holida organizmlarda o’zlashtiriladi. Tirik organizmlardagi biokimyoviy reaksiyalar eritmalarda sodir bo’ladi. Biosuyuqliklar oziqlantiruvchi moddalar (yog’lar, aminokislotalar, kislorod)ni, dorivor preparatlarni organlar va to’qimalarga yetkazib berishda shuningdek metobolitlar (mochevina, bilirubin, karbonat angidridlarni) ni organizmdan chiqarishda tashuvchi sifatida ishtirok etadi. Suyuq muhitda organizmda kislotalik, tuzlar konsentrasiyasi va organik moddalar doimiy ushlanadi.

Eng ko’p tarqalgan erituvchi suv hisoblanadi. Massasi 70 kg bo’lgan odam organizmining 40 kilogrammini, yer qobig’ining ¾ qismini suv tashkil etadi.

9.3. Eritmalar tarkibining son ifodasi
Eritmalar tarkibini miqdoriy jihatdan xarakterlash uchun konsentratsiya tushunchasi kiritilgan. Konsentrasiya deganda massa yoki hajm birligidagi erigan moddaning miqdorini tushunamiz. Eritmalarning tarkibini miqdoriy jihatdan ifodalashning bir necha usullari bo’lib, ularning har birini alohida-alohida ko’rib chiqamiz.
• Erigan modda massa ulushi - erigan modda massasining eritma umumiy massasiga nisbatiga teng kattalik:
yoki
m₁-erigan moddaning massasi; m₂ - erituvchining massasi; m₁ + m₂ -eritmaning massasi.
Masala. 300 g 20% li glyukozaning suvdagi eritmasini tayyorlash uchun necha gramm suv va glyukoza olish kerak bo’ladi ?
Yechish: 20 = dan m₁ = ;
m₁ = 60 g glyukoza va 300-60 = 240 g suv.
2-usul:

Masala. 500 g suvda 50 g tuz eritildi. Hosil bo’lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini hisoblang.
Yechish: C_% = dan C_% = ; C_% = 9,09%
2-usul: 500 + 50 = 550 g eritma