Aminokislotalar, ularning tuzilishi, kimyoviy o’ziga xos xususiyatlari. Kapron – sintetik tola. ΑLfa – aminokislotalar oqsillarning strukturaviy birligi ekanligi. Oqsillarning tuzilishi va biologik ahamiyati. Aminokislotalar

Aim.uz

AMINOKISLOTALAR, ULARNING TUZILISHI, KIMYOVIY O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. KAPRON – SINTETIK TOLA. ΑLFA – AMINOKISLOTALAR OQSILLARNING STRUKTURAVIY BIRLIGI EKANLIGI. OQSILLARNING TUZILISHI VA BIOLOGIK AHAMIYATI.


Aminokislotalar.
Tarkibida aminogruppa (-NH₂) va karboksil (-COOH) gruppalari bo’lgan alifatik yoki aromatik uglevodorodlar hosilalariga aminokislotalar deyiladi.
Aminokislotalar gomologik qatorining birinchi vakili NH₂ – CH₂ – COOH – aminoetan yoki aminosirka kislota (glisin, glikokol).
Aminokislotalarning nomlanishlarida harakterli qo’shimcha bo’lmaydi.
Aminokislotalar nomlari quydagicha tuziladi :

• 
  Uglerod atomida karboksil gruppa – COOH tutgan uglerod atomlarning eng uzun (bosh) zanjiri tanlanadi.
  

• 
  Karboksil gruppadan boshlab bosh zanjirdagi uglerod atomlari nomlerlanadi.
  

• 
  Bosh zanjirdagi uglerod atomlari soniga teng bo’lgan alkan nomiga “an” va “amino” old qo’shimchasi qo’shiladi;
  

• 
  Aminogruppa joylashgan uglerod atomi va yon radikallar ko’rsatiladi. Masalan :
  

Aminokislotalarning saqlanib qolgan tarixiy nomlari hamda uglerod atomlarini sonlar bilan nomerlash o’rniga grek alfaviti harflari bilan (α, β, γ, σ, π) belgilanib nomlanadigan nomlardan ham foydalaniladi.
Biroq bu holda nomerlash karboksil (-COOH) gruppasi bilan qo’shni bo’lgan uglerod atomidan boshlanadi :






Yana tarixiy ahamiyatga ega bo’lgan kislota nomlari ham saqlanib kelmoqda :
H₂N – CH₂ – COOH – aminosirka kislota, α – aminosirka kislota, aminoetan kislota, glikokol, glisin.
-α aminpropion kislota, 2 –aminopropion kislota, alanin