Ёш психологиясининг предмети, вазифалари ва тадқИҚот методлари

Pedagogik psixologiyaning predmeti – ta’lim va tarbiya jarayonlarining psixologik qonuniyatlarini hamda pedagogik faoliyatning psixologik xususiyatlarini o‘rganishdir.
Pedagogik psixologiya - ta’lim va tarbiyaning shaxsga samarali ta’sir etuvchi omillari, qonuniyatlari va mexanizmlarini o‘rganuvchi fandir.
20 - 30 йилларда педагогик психологияда жуда кўп илмий тадқиқот ишлари олиб борилди, ҳозирги кунда ҳам ўз аҳамиятини йўқотмаган бир қанча психологик-педагогик қонцепциялар вужудга келди. Айниқса, А.С.Макаренконинг бола шахси ва болалар жамоасига бўлган илмий қарашлари, Л.С.Виготскийнинг олий психик функцияларнинг ривожланиш назарияси катта илмий қиммат касб этади.
Ҳозирги кунда ёш ва педагогик психология - психология фанининг энг ривожланган соҳаси ҳисобланади. Ёш ва педагогик психология масалалари билан бир қатор кўзга кўринарли психологлар шуғулланганлар ва шуғулланмоқдалар. Улардан: Б.Г. Ананьев, Л.И.Божович, П.Я.Гальперин, В.В.Давидов, А.В.Запорожец, Л.В.Занков, Г.С.Костюк, А.Н.Леонтьев, Н.А.Менчинская, Н.Ф. Тализина, Д.Б.Эльқонин ва бошқаларни кўрсатиш мумкин.
Рус психологи Б.Г. Ананьев бўйича тадқиқот методлари 4 гуруҳга бўлинади:
I. Ташкилий методлар: таққослаш, лонгитюд ва комплекс методлари
киради. Таққослаш–умумий психология, ижтимоий психология, пато- психология ва дефектологияда кенг қўлланилади. Ёш ва педагогик психологияда ўрганилаётган психик жараёнларнинг динамикасини аниқлаш учун қўлланилади. Лонгитюд – (узлуксиз) узоқ вақт давомида айни бир хил кишилар ўрганилади. Комплекс – психологик тадқиқотлар бошқа фанлар методлари иштирокида ўтказилади. (шахснинг жисмоний, физиологик, психик ва ижтимой тараққиёти аниқланади).
II. Эмпирик методлар: кузатиш ва ўз-ўзини кузатиш; экспериментал психодиагностика методлари (тест, анкета, суҳбат, социометрия, интервью); фаолият натижаларини таҳлил қилиш; биография методлари.
III. Маълумотларни қайта ишлаш методлари: миқдорий (статистика) ва психологик ёки сифатий таҳлил турларига бўлинади.
Ёш ва педагогик психологиянинг методлари фақат назарий, илмий тадқиқот ишлари учунгина эмас, балки кундалик, амалий вазифаларни ҳал қилиш учун ҳам зарур.
IV. Шарҳлаш методлари: Генетик ва “доналаш” методлари. Генетик методда тараққиётдаги босқич, поғоналар, инқироз ҳолатлари ажратиб кўрсатилади (вертикал алоқа). Доналаш методида эса шахснинг барча характеристикалари ўртасидаги “горизонтал” алоқалар аниқланади.

Аdabiyotlar:

• 1. Ғoзиeв Э. Ғ. Умумий псиxoлoгия. 1-2 тoм. Т., Фан, 2002
• 2. «Психология». Под ред. А.А. Крылова, -М., 1998
• 3. Немов Р.С. «Психология». -Кн.1. - М., 1998
• 4. Каримова В.М., Акрамова Ф.А. Психология. - Т., 2000
• 5. www.psycho.all.ru 

Эътиборингиз учун раҳмат!