Etika va Estetikada psixologiya

Etika va Estetikada psixologiya
Estetika sozining manosi yunonchadan olingan bolib his,tuygu degan manolarni anglatadi estetika olamning hissiy qabul qilinishini tadqiq qiluvchi fandir. Estetika san’at, madanyat va tabiatning subyektiv qabul qlinishini o’rganadi. Estetika falsafaning aksikologiya sohasiga kiradi. Estetika terminini nemis faylasufi A.Baumgarten muomalaga kiritgan. Estetikaning sinonimi sifatida gozallik falsafasi , san’at falsafasi , badiiy ijod falsafasi iboralari keng qollanilib kelgan. Keyingi paytlarda nafoyeatshunoslik yoki nafosat falsafasi atamalari ham estetikani anglatadgan boldi. Estetika oz ichiga san’at estetikasi,tabiat estetikasi ,texnika estetikasi ,dizayn ,sport estetikasi ,turmush estetikasi ,atrof muhitni gozallashtirish va boshqalar sohalarni qamrab oladi. Estetika nafosat ,did,gozallik ,xunuklik, ulugvorlik , tubanlik, fojiyaviylik, kulgulilik, mojizaviylik, hayolilik, singari kategoriyalar bilan ish koradi. Ular orasida nafosat tushunchasi alohida orin egallaydi.
Estetika falsafiy ilm sifatida koplab ijtimoiy va tabiiy fanlar bilan aloqadordir. Uning etika bilan aloqasi alohida diqatga sazovdir.
Estetikaning asosiy tadqiqot obyekti bolmish sanat mohiyatan ezgulik va yovuzlik ortasidagi axloqiy muammolarni kotarb chiqadi.
Etika yunoncha sozdan olingan bolib axloq falsafasi, shaxs yoki jamiyat odatlarini axloq normalarini organuvchi hamda belgilovchi falsafiy tadqiqotdir. U togri yoki notogri yaxshi yoki yomon tushunchalarini tahlil qiladi. Etika meta-etika normativ etika va amaliy etika bolimlaridan iborat.
Etika axloq va uning shaxs hamda jamiyat hayotidagi ornini organuvchi falsafiy fan. Etika axloqshunoslikning falsafiy nazariy muamolarini va axloqa doir didaktika amaliy asarlarini o’z ichiga oladi.U insoniyat o’z tajribasi orqali erishgan donishmandlik namunalarini hikoyatlar ,hikmatlar ,naqillar maqollar, tarzida bayon etadi.
Etikaning quyidagi mezoniy tushunchalari kategoryalari bor. Bular fazilat va illat ,yaxshilik va yomonlik ,hallolik rostgoylik , kamtarlik, adolat, burch, vijdon , nomus , baxt, hayotning manosi va boshqalar axloq inson va jamiyat hayotning barcha jabxalarini qamrab olganini tufayli uni organuvchi etika barcha fanlar bilan aloqador.
Etikaga doir dastlabki tushunchalar shumerliklarning ,,Me’’ qonunlar majmuida uchraydi. Undagi namlul tushunchasi insonparvarlik , ezgulik manolarini anglatgan. Bobil podshoxi Xammurapi qonunlarida yozib qoldirgan.
Endilikda etika oldida qator global muammolar turibdi. Ozbek milliy etikasi bashqa falsafiy fanlar kabi mintaqaviy tabiatga ega bolib , uning ildizlari avestotga borb taqaladi



XULOSA
XULOSA QILIB AYTGANDA ETIKA VA ESTETIKANING OZIGA XOS YONALISHLARI MAVJUD. ESTETIKA YOXUD NAFOSATSHUNOSLIK ENG QADIMGI QADIMGI FANLARDAN BIRI EKAN. DIZAYNCHI MUHANDISLAR ATROF MUXITNI OBODONLASHTIRISH BILAN SHUGALANADGAN MUTAXASISLAR FAOLYATIGA NAFOSAT ILMINING SEZILARLI TASIRI MAVJUD. SHUNINDEK KORXONA RAXBARLARI FIRMA BOSHLIQLARI MAZKUR KORXONA YOKI FIRMADA DASTGOHLAR DIZAYNIDA KENG QOLLANILGAN. ESTETIKA QUR’ONI KARIM OYATLARI VA HADISI SHARIFDAGI ,,OLLOH GOZAL VA U GOZALLIKNI SEVADI’’ DEGAN TAMOIL ASOSIDA RIVOJLANADI. YAXSHILIK VA YOMONLIK AXLOQ SHUNOSLIK FANING JUFT TUSHUNCHASI.