Tursunova Raxima Mavzu: Etika fanining predmeti,mohiyati, uning asosiy belgilari va tuzilmasi Режа: - Этика фанининг предмети ва моҳияти
- Этика –ахлоқнинг келиб чиқиши, моҳияти, ва тараққиёти.
- Ахлоқнинг уч ахлоқий ходиса – одоб, хулқ ва ахлоқни узвий маънавий босқичлар сифатида ўрганиши.
“Тарбия бизлар учун ё ҳаёт – ё мамот, ё нажот – ё халокат, ё саодат – ё фалокат масаласидир.” А.Авлоний Жамият тараққиёт давом этар экан, у маънавий, ахлоқий камолот ва таълим – тарбиянинг янги қирраларини келтириб чиқара беради. Ахлоқни такомиллаштиришга эхтиёж сезмаслик таназзуллик белгисидир.
“Ахлоқ” сўзи арабчадан олинган бўлиб, инсоннинг муомала ва руҳий хусусиятлари мажмуини, феълини, табиатини англатадиган «хулқ» сўзининг кўплик шаклидир. “Ахлоқ” ибораси икки хил маънога эга: умумий тушунча сифатида у фаннинг тадқиқот объектини англатса, муайян тушунча сифатида инсон феъл-атвори ва хатти-ҳаракатининг энг қамровли қисмини билдиради.
ЭТИКА ФАНИНИНГ БОШҚА ФАНЛАР БИЛАН АЛОҚАСИ
ҲУҚУҚШУНОСЛИК
ПСИХОЛОГИЯ
ЭСТЕТИКА
ПЕДАГОГИКА
ДИНШУНОСЛИК
САНЪАТШУНОСЛИК
ОДОБ
АХЛОҚ
ХУЛҚ
Одоб - инсон ҳақида ёқимли таассурот уйғотадиган, лекин жамоа, жамият ва инсоният ҳаётида бурилиш ясайдиган даражада муҳим аҳамиятга эга бўлмайдиган, миллий урф-одатларга асосланган чиройли хатти-ҳаракатларни ўз ичига олади. Хулқ - оила, жамоа, маҳалла-кўй миқёсида аҳамиятли бўлган, аммо жамият ва инсоният ҳаётига сезиларли таъсир кўрсатмайдиган ёқимли инсоний хатти-ҳаракатларнинг мажмуи. Ахлоқ - жамият, замон, баъзан умумбашарий аҳамиятга эга, инсоният тарихи учун намуна бўла оладиган ижобий хатти-ҳаракатлар йиғиндиси, инсоний камолот даражасини белгиловчи маънавий ҳодиса.
АХЛОҚИЙ ТАФАККУР ТАРАҚҚИЁНИНГ АСОСИЙ БОСҚИЧЛАРИ
СОМИР ВА БОБИЛ
ҚАДИМГИ МИСР
ҚАДИМГИ ХИНДИСТОН ВА ХИТОЙ
ЎРТА АСРЛАР МУСУЛМОН ШАРҚИ АХЛОҚИ
Сомир ва Бобилон.
A
Сомирликлар ҳақиқат ва адолатни, қонун ва тартибни адолат ва эркинликни, шафқат ва мурувватни юксак баҳолаганлар ҳамда қадрлаганлар.
- Сомирликлар ҳақиқат ва адолатни, қонун ва тартибни адолат ва эркинликни, шафқат ва мурувватни юксак баҳолаганлар ҳамда қадрлаганлар.
ЭТИКАНИНГ ГЛОБАЛ МУАММОЛАРИ - ХХ ва XXI асрда эришилган фан-техника ютуқлари (совуқ уруш хавфи, уруш қуроллари)ни ишлаб чиқариш корхоналари ва синов майдонлари экологик буҳронларнинг манбаидир;
- техникавий муҳитда (ноосферада) ахлоқий муҳитни (етосферани) барқарор этиш ;
- биологик этика, экологик ахлоқ, ўлим жазосини бекор қилиш муаммолари ҳам глобал табиатга эга
БИОЭТИКА - Этиканинг йўналиши бўлиб, унинг бош мақсади туғилмоқ, ҳаёт ва ўлим, инсониятнинг келажагини давом эттириш каби масалаларга фаннинг аралашувини таҳлил қилиш, оқибатларини баҳолаш ва ушбу жараёнларнинг ахлоқий қоидаларини ишлаб чиқишдан иборатдир.
- Ҳозирги замон этикасининг муҳим йўналишларидан бири-инсон ҳаётининг энг олий ахлоқий қадрият сифатида қарайди. Шу билан бирга, инсон ҳаётини сақлаб қолиш муаммосини яхшилик ва ёмонликни фарқлашнинг муҳим мезони, деб ҳисоблайди. Ҳозирги зомон фанида Биоэтика этика тирик мавжудотлар, шу билан бирга, инсонга ҳам бўлган муносабатларнинг ахлоқий регулятиви, деб қаралади.
- Ҳар қандай мамлакатда трансплантатсия, реаниматсия, сунъий уруғлантириш, ирсий даволаш замонавий врач амалиётининг муайян йўналишлари ҳисобланади.
- Бугунги кунда врач ва патсиент муносабатларининг ахлоқий жиҳатларига, эвтаназия ва ўлимни аниқлаш, инсон аъзоларини трансплантатсия қилиш, ҳомила тушириш (аборт), клонлаш, ирсий инженерия масалаларига алоҳида эътиборни қаратмоқда.
- Биоэтика этиканинг энг ривожланган ва ишлаб чиқилган қисмига айланди. Боз устига, биоэтика мустақил фан мақомига ҳам даъвогар бўлиши мумкин, деган фикр ҳам илгари сурилмоқда.
-
Эвтоназия - (юнонча – яхши ўлим), яъни азоб-уқубатларсиз, яхши, осон ва энгил ўлим атамасини муомалага киритди.
- тотли ўлим - эвтоназия ҳам биоэтиканинг глобал муаммоларидан. Бедаво дардга чалинган беморни азоб-уқубатлардан қутқариш учун унинг ўлимини қасддан тезлаштиришга муносабат юзасидан тиббиётчилар, юристлар, сотсиологлар ва психологлар орасида кўп сонли баҳслар ҳануз давом этмоқда.
-
- Худонинг ихтиёридан ташқари ўлимни ихтиёр қилган киши диний нуқтаи назардан кечирилмайди. Чунки сабрли, бардошли бўлиш, бу дунё изтиробларини тоқат билан бошдан кечириш инсоннинг вазифаси.
- муайян инсон, бемор ўз кунларининг саноқли эканини, лекин бу кунлар саноқсиз азоблар ичида ўтишини билади. Шу боис у ўзининг ана шу ҳолатини жуда яхши биладиган бошқа бир одам - шифокордан азобларига чек қўйишни сўрайди. Унинг илтимоси ва шу илтимосни бажариш учун шифокор томонидан қилинган хатти-ҳаракатларни қандай, баҳолаш мумкин?
- Инглиз файласуфи Френсис Бекон
(1561-1626)
Do'stlaringiz bilan baham: |
