Эуй нинг симларни иқтисодий кесим юзасини танлаш

Kabellarni har xil usullarda yotqizilishida ishdan chiqish soni %
kabellar ulanish muftada 7.1- jadval
Transheyalarda 81,5 90,5
To‘nellarda 2,2 2,0
Ariqlarda 4,6 2,8
Bloklarda 7,9 5,1
Estakadalarda 0,4 -

Eslatma: 1. Kabel liniyalarini nazorat qilishhajmi 39.770 km uzunlikni tashkil qiladi;
2. Umumiy ishdan chiqish holatlariga qurilish mexanizimlari tomonidan sodir qilinganlari ham kiritilgan, va bo‘lar 36% dan ko‘p kabellar ishdan chiqishini tashkil qiladi.
Ko‘p kabellarning ishdan chiqish sabablari ishlab chiqaruvchi korxona nuqsoni bilan, ishlatilishi jarayonida ularni bir joydan boshqa erga kuchirish yoki montajdagi mexanik shikasttlanish (sinishi, ezilishi, shilinishi), metall qobiqning zanglashi, yog‘ingarchilik sabablari, er surilishi, cho‘kish va boshqa er zichlanishlari sabab bo‘ladi.
Kabel liniyalarini ishlatilishi o‘zgacha xususiyatga ega. Kabel liniyalarining nuqsonini oddiy aylanish va ko‘zatish orqali aniqlash, havo liniyalariga nisbatan ancha qiyin.
Ishlab to‘rgan kabel liniyani ko‘zatish iloji yo‘q, bu aylanib ko‘zatish olib boruvchi xodim ishini qiyinlashtiradi. Aylanib ko‘zatuvchi kabel liniyasi eri holatiga qarab nuqsonni bashorat qilish mumkin. Agar yo‘lda (trassada) er cho‘kishi aniqlansa, kabelning uzilishiga olib kelishi yoki korxona bosh energettigi bilan kelishmasdan er kovlash ishlari olib borilayotgan bo‘lsa, erningag‘anab tushishi; kabel yo‘lida (trassasida) ishlab chiqarish zarrarli chiqindisi to‘kilayotgan bo‘lsa, og‘ir metall bo‘laklarini tashlanayotganbo‘lsa, aylanib ko‘zatuvchi shu vaqtning o‘zida bu haqida bosh energettikka xabar beradi. O‘z vaqtida chora ko‘rilganida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan nuqsonlar bartaraf qilinadi.
To‘la yopilmagan, beton bilan yopilmagan yoki asfaltli yo‘llarda (trassalarda) kamida yiliga ikki marta, albatta bahorda, qorlar erishi va daryolar oshib oqishi, yomg‘irli ko‘z mavsumida erni bo‘shashgan va yuvib kettishida ko‘zatish zarur.
Aylanuvchi faqat kabel yo‘lini (trassasini) ko‘zatib qo‘ymasdan, kabel yo‘lning (trassasining) shosseli va temir yo‘llar bilan kesishgan joylarini ko‘zatishi zarur. Kabel havo liniyasi bilan kesishgan erlarda aylanuvchi erga zaminlagich trosning holatini, kabel muftalarining tashqi holati va mexanik shikasttlanishdan himoyalovchilarni tekshiradi. Aylanuvchi tayanchlarga chiqmasligi kerak, cho‘nki havo liniyalarini liniya montyorlari qaraydi.
Kabel cho‘qurlarida (ariqlarida) eng ko‘p kabel nuqsonlariga ulanish va shahobilanish muftalarining nosozlik holatlari kiradi, bo‘larda massa oqib chiqishi ko‘zatiladi, qo‘rg‘oshinli muftaning shishibto‘rishi, kabelning tarang tortilib to‘rishi, bo‘lar o‘ning tolalariga va izolyasiya qatlamiga, bu nuqsonlar nosozlikni keltirib chiqarishi mumkin. Kabellarning haroratining balandligi o‘ning ortiqcha yuklamada ishlayotganidan darak beradi, bu kabel izolyasiyasiga xavfli, cho‘nki yuqori harorat ta’sirida kabel izolyasiyasi o‘zining mexanik va elektrik qobiliyatini yo‘qotadi.
Kabel quduqlarini ko‘zatishdan oldin ventilyatorlar qo‘llaniladi, elektr fonardan foydalaniladi, ko‘zatish faqat ikki xizmatchi bajaradi, bir xizmatchi tashqarida, ikkinchisi quduqni ko‘zatishni olib boradi. Bu ehtiyotkorliklar gazdan zaharlanish va portlashdan saqlaydi, cho‘nki kabel quduqlarida gazlar yig‘ilib qolishi mumkin.
Asosiy diqqat kabel liniyalarining qazish ishlari bajarilishida kabellarni butun saqlanishi asosiy vazifalaridan biri hisobilanadi, cho‘nki bu holatlarda kabelni jarohatlanishi juda oson. Kabel yo‘llarida (trassasida) ish olib borilayotganda bo‘ylamasiga 1,5 m ga ko‘tariladi, bu bo‘limlarda kabel muftalari osib qo‘yilishi zarur. Kabellarni osib qo‘ygan nuqtalar oraliqlari 1,5 m dan ko‘p bo‘lmasligi kerak, mufta osilishi esa 1 m kabel muftalari tagidan tuproq olib qo‘yilgan, har qanday qazish ishlari uzo‘nligida ham osib qo‘yiladi. Qazish ishlarida kabellarni birini ikkinchisining ustiga qo‘yib kovlash va yana lom bilan ishlatilish mumkin emas, cho‘nki bu kabelni jarohatlanishiga olib keladi.
Kabel liniyalarining nuqsonlarini aniqlash. Kabel yo‘llarini (trassalarini) mo‘ntazam tekshirilib to‘rishiga qaramay, kabellarning jarohatlanish oldini olish sinovlari, kabel liniyalarida jarohatlanish joylari bor joylarni aniqlaydi.
Kabellar nuqsonlari: saqlashda, tashishda, montajda, ishlatilishida, ishlab chiqarishda korxonaning nuqsonlari kabel liniyalarining buzilishiga olib keluvchi sabablarga ega bo‘ladi.
Saqlash va tashishdagi kabel nuqsonlariga – urilishlar, ezilishlar, kabel uchlarining korxona kavsharlanishining buzilishi kiradi. Uchi kavshar buzilishidan kabelga nam (kirishi) singishi ko‘zatiladi.
Agar nam chettidan singsa, u holda kabel buzilishi tezlashadi. YOn tomon zirxidan (bronidan) zarrarlanganida (misol, ko‘zga ko‘rinmas teshik) jarayon uzoq vaqtgacha davom etadi, toki nam tok uzatuvchi tolalarga ettib bormago‘ncha.
Montaj nosozliklari xilma-xil. Ular orasida asosan muftalar bo‘yinchasini sifatsiz kavsharlash, izolyasiyaning taqsimoti, uzatish gilzalarini yomon, sifatsiz kavsharlash, massani to‘ldirmasdan yoki juda tez muftaga quyish, kabel burilishlarida tik bukilish, kabel tolalari belbog‘ izolyasiyasining sinishi, kabelni burab yuborish, urilish va ezilishlar izolyasiya sinishiga olib keladi.