Event-uzb-Tash Fan: Menejmentga kirish

Ipak yoʻli turizm va madaniy meros xalqaro universiteti

Menejment (ommaviy tadbirlarni boshqarish)

GURUH: Event-uzb-Tash
Fan: Menejmentga kirish
Mavzu: Menejmentning rivojlanish tarixi haqida tushincha bering
Essay Menejmentning rivojlanish tarixi haqida ushuncha
Bajardi: Jumadillayev Ziyodilla Anarbory o’g’li
Tekshirdi: Doktorant Nimatov Ibragim
Kirish: Menejment rivojlanish tarixi bashariyat bilan uzviy bog’liqdir.
Boshqarish nazariyasining dastlabki kurtaklari Yuli.Tsezar, A.Makedonskiy, Turkistonda esa oʻrta asr davrida Amir Temur xukmronligi vaqtidan boshlab shakllana boshlagan Amir Temur davrida markazlashgan, intizomli davlatning barpo boʻlganligi xam sarkardamizning oʻz qoʻl ostidagilarni “qoʻrquv bilan umid oʻrtasida ushlash” tamoyili boʻyicha boshqargani sabab boʻlgan. XVIII asrning oxira Angilyada bo’lgan sano’at tontaruvida boshqaruvga bo’lgan qiziqishni kuchaytirdi va boshqaruvchi xodimlarni tayorlashga yanada kuchliroq e’tibor qaratila boshladi. XIX asrni ikkinchi yarimiga kelib XX asr boshlaridan texnika va texnalogiyalarning rivojlanishi hamda ishlab chiqarishning keskin ortishi ortidan boshqaruvni qiylashtirib yubordi. Bu esa bashqaruv shaklida maxsus bilimlarni talab etuvchi soha va fanga olib keldi desak ham boladi. Bu kabi muommolarni hal qilish uchun boshqaruv shaklidagi sohalarni umumlashtirib ishlab chiqrish hamda hodimlarning boshqarishning samarali ussullrini topishga olib keldi. Bu kabi izlanishlar ortidan boshqaruv to’g’isidagi fanni vujudga keltirdi.
O’sha davrdan boshlab bugunga qadar boshqaruv talimotida quydagi yo’nalishlar mavjud bo’lib kelmoqda bular quydagilardir

Hozirgi zamon boshqaruv fani-fanlararo fandir. Boshqaruvning xar bir funksiyasini bugun maxsus fanlar:

• 
  industrial-muxandislik sotsiologiyasi;
  
• 
  ijtimoiy psixologiya;
  
• 
  ijtimoiy injeneriya (ergonomika);
  
• 
  marketing kabilar bajaradi.
  

Ayniqsa, menejmentning marketing nazariyasi bilan uygʻunlashuvi boshqarishning bozor kontseptsiyasining vujudga kelishiga asos boʻldi. Hozirgi davrda boshqaruv nazariyasi va amaliyotida sodir boʻlayotgan oʻzgarishlar “Tinch boshqarish inqilobi” deb atalmoqda.
Boshqaruvning paydo bo’lishi, kelib chiqishi tarixini Yevropalik tadqiqotchilar ham, MDH tadqiqotchilari ham bir necha ming yilliklar bilan bog’lashadi. Boshqaruvning boshlanishi inson mehnati faoliyatini boshlanishi bilan tengdir degan olimlar ham katta guruhlarni tashkil qiladi.
Shuning uchun ham, menejmentning rivojlanishi – evolyutsion jarayon hisoblanadi. Dastlabki aqlli insonlar paydo bo’lganidan boshlab boshqaruv yuzaga kelganligini jahonning mashhur olimlari mukammal tadqiqotlari natijasida isbotlashgan. Ibtidoiy odamlar jamiyatidagi oila yoki oilalar boshlig’i, dastlabki qabilalar va urug’larning “dohiylari”, keyinchalik “oqsoqollar kengashi” faoliyatlari boshqaruvning dastlabki kurtaklari hisoblanadi. Jamiyatda davlatlarning paydo bo’lishi bilan boshqarish muammolari birinchi o’ringa chiqdi.
Xulosa: «Menejment», «Menejer» so‘zlari hozirgi paytda nafaqat ish, balki kundalik hayotda ham keng qo‘llanilib, bozor iqtisodiyoti- ga o‘tishda davlatning iqtisodiy o‘sishining zamonaviy tenden- siyalarini aks ettiradi.
«Management» ingliz tilidagi so‘z bo‘lib, rus tiliga boshqa- ruv, tashkil etish, rahbarlik qilish deb tarjima qilinadi. Shunday qilib menejment boshqarish, ya’ni u yoki bu faoliyatni iqtisod, moliya va boshqarish tashkilot yoki rahbariyat tomonidan bosh- qarish ma’nosini anglatadi. Ilmiy adabiyotda menejment tushun- chasiga bir necha ta’riflar mavjud. Ulardan 3 tasini keltirib o‘tamiz:
Bu ta’riflar har xil bo‘lishiga qaramasdan, ular 3 ta umumiy xususiyatga ega:
1) boshqaruvda ma’lum bir maqsad mavjudligini ko‘rsatadi;
2) bu faoliyat turi maxsus intellektual xarakteri bilan farq- lanadi;
3) tashkilotda boshqaruv o‘rni mavjudligi to‘g‘risida dalolat beradi.