Excel programmasında ekonomikalıq máselelerdi sheshiw. Progressiya. Saralaw ámeller Joba

Excel programmasında ekonomikalıq máselelerdi sheshiw. Progressiya. Saralaw ámeller

Joba :

1. Bas hám tańlanma jıynaq

2. Statistikalıq bahalar hám olardıń ózgeshelikleri
3. Paydalanılǵan ádebiyatlar

Sonı umıtpawımız kerek, keleshegimiz tiykarı bilim saraylarında jaratıladı, basqasha aytqanda, xalqımızdıń ertangi kúni qanday bolıwı perzentlerimizdiń búgin qanday tálim hám tárbiya alıwına baylanıslı. Sol sebepli de ǵárezsizliktiń dáslepki jıllarındanoq pútkil mámleket kóleminde tálim hám tárbiya, ilim, kásip-óner úyretiw sistemaların tupten reformalawǵa asa úlken zárúrat sezila basladı. Ǵárezsizlik dáwirinde júzege keliw etilgen, barlıq shárt-shárayatlarǵa iye bolǵan akademikalıq liceyler hám kásip-óner kolledjleri, joqarı oqıw orınlarında oqııp atırǵan, zamanagóy kásip-óner hám ılım-bilim sırların úyreneip atırǵan, házirdanoq 2-3 tilde biymálel soylesa alatuǵın mıń-mińlaǵan oqıwshılar, úlken turmısqa kirip kiyatırǵan, óz istedodi hám potencialın jaqtı kórinetuǵın jetip atırǵan jas kadrlarımız mısalında áne sonday árman -umtılıwlarımız búgindiń ózinde óz ónimin berip atırǵanınıń guwası bo'lyapmiz.

Muhtasar etip aytqanda aqırǵı jıllarda tálim-tárbiya salasında ámelge asırılǵan kólemi hám mánisine kóre úlken jumıslarımız biz gózlegen iygilikli niyetlarimiz erisiw, hesh kimnen kem bolmaytuǵın turmıs qurıw, jaslarımız, pútkil xalqımızdıń ruwxıy rawajlanıwı jolında bekkem jay jarattı, desek hesh qashan qáte bolmaydı.
Úyrenilip atırǵan túsinik hám usıllar turmısda hám tábiyaatda júz berip atırǵan hádiyselerdi matematikalıq modellestiriw quralı ekenligi to'grisidagi qıyallardı qáliplestiriwdi ámelge asırıwǵa xızmet etedi. Akademikalıq licey hám kásip-óner kolledjlerinde matematikanı oqıtıwda názerde tutılǵan tiykarǵı maqset tómendeginen ibarat ;
Oqıwshılarda izbe-iz logikalıq pikirlewdi shakillantirib barıw nátiyjesinde olardıń aqıl -ziyrekligi rawajlanıwına, tábiyaat hám jámiyettegi mashqalalardi sheshiwdiń maqul jolların tapa alıwǵa kómeklesiwi;
Oqıwshılardı patriotlıq, milliy namıstı quram taptırıwdı rawajlandırıw ; Oqıwshılardı qomusiy ilimpazlarimizning matematika rawajlanıwına qosqan úlken úleslerinen xabarlı qılıw ;
Itimallar teoriyası dáslepki bar qumar oyınları áqibetinde vujudga kela basladı. Adamlar aldın onı pán retinde emes bálki oyınlar daǵı jaǵdaylar áqibetinde túsinip jettiler. Bul pán qandayda bir tosınarlı hádiyselerdiń júz beriw múmkinshiligına kóre olar menen qanday da tárzde baylanısqan basqa tosınarlı hádiyselerdiń júz beriwi itimalların tabıw menen shuǵıllanatuǵın matematika tarawı. Qandayda bir hádiysediń júz beriw múmkinshiligı, teń ekenligi onsha áhmiyetli emes, sebebi adam isenimli nátiyjege erisiwdi qáleydi. Sol kózqarastan qandayda bir A hádiyse júz beriw múmkinshiligı 1 ge talay jaqınlıǵı (yamasa júz bermaslik múmkinshiligı 0 ge jaqınlıǵı ) haqqındaǵı juwmaqlar úlken áhmiyetke iye. Bunday hádiyse ámelde anıq júz beriwi isenimli bolǵan hádiyse dep esaplanadı. Da ilimiy, de ámeliy áhmiyetke iye bolǵan bunday hádiyseler, ádetde A hádiyse kóp sanlı tosınarlı, bir-biri menen tómen baylanıslı bolǵan faktorlar tásirinde júz beredi yamasa bermeydi degen boljawǵa tiykarlanadı. Sol sebepli Itimallar teoriyasın kóp sanlı tosınarlı faktorlardıń óz-ara tásirinen payda bolatuǵın nizamlıqlardı anıqlaytuǵın hám úyrenetuǵın matematika bólimi deyiw múmkin.
Tábiyattanıwlıqta arnawlı bir shártler kompleksi 5 menen, sol shártler orınlanǵanda júz bergenin yamasa júz bermegenin anıq aytıw múmkin bolǵan A hádiyse arasındaǵı baylanısıw nizamlıqın bayanlawda tómendegi 2 sxema isletiledi: 1) shártler kompleksi 5 orınlanǵan hár bir halda A hádiyse júz beredi. Klassik mexanikanıń nızamları baslanǵısh shártler hám denege tásir etiwshi kúshler berilgende dene háreketi bir bahalı anıqlanıwın tastıyıqlaydı ; 2) shártler kompleksi 5 orınlanǵanda A hádiyse málim R (A/5) =r itimal menen júz beredi. Radioaktiv nurlanıw nızamları hár bir radioaktiv element ushın berilgen waqıt aralıǵinda bul element N ta atomı jemiriliwiniń málim múmkinshiligı bar ekenin tastıyıqlaydı. Ekinshi sxema menen ańlatpalanıwshı nizamlıqlar statistikalıq nizamlıqlar dep ataladı. Tuwılıw hám ólim menen baylanıslı statistikalıq nizamlıqları da (matematikalıq statistika, ul tuwılıwı múmkinshiligı 0, 515 ekenligi) aldınan málim. 19 -ásir aqırınan baslap fizika, ximiya, biologiya hám basqalar pánlerde kóplegen statistikalıq nizamlıqlar jańalıq ashıladı. Túrli tarawlar daǵı statistikalıq nizamlıqlardı Itimallar teoriyası usılları menen úyreniw hádiyselerdiń itimalları hámme waqıt birpara ápiwayı munasábetlerdi qánaatlantirishga tiykarlanǵan. Sol ápiwayı munasábetler tiykarında hádiyselerdiń júz beriw itimalları ózgesheliklerin úyreniw Itimallar teoriyası predmetin quraydı.
Tańlaw usılı (matematikalıq statistikada ) — statistikalıq baqlawlar usılı. Bunda statistikalıq jıynaqtıń ulıwma ózgeshelikleri jıynaqtıń hámme elementleri emes, bálki odan tańlap alınǵan tańlanmaga kirgen elementleri arqalı uyreniledi. Tańlaw usılı matematikalıq statistikanıń eki zárúrli bólimi: chekli jıynaqtan tańlaw hám sheksiz jıynaqtan tańlaw teoriyasına tiykarlanadı. Chekli jıynaq den tańlama alıw teoriyası sapa boyınsha statistikalıq qadaǵalaw ótkeriw usılınıń hasası bolıp, kóplegen sotsiologik tekseriwlerde qollanıladı.
Tańlaw tosınarlı túrde ótkerilse, itimallar teoriyasına kóre, tańlap alınǵan tańlanma statistikalıq jıynaq haqqında tuwrı maǵlıwmat beredi. Bul halda statistikalıq jıynaqtıń kólemi (elementler sanı n) teńlemediń kólemi p ga teń bolsa, tańlanmaning elementlerine birdey itimallıq jazıladı. Ámelde, kóbinese, tańlap alınǵan tańlanma (elementler) statistikalıq jıynaqǵa qaytarılmaydı (qaytalanbaytuǵın tańlanma ).
Eger tańlap alıw hár bir tańlanmani úyrenilip atırǵan jıynaqǵa qaytarıw jolı menen atqarılsa, ol qaytarılatuǵın tańlama dep ataladı. Qaytarılatuǵın tańlanma, tiykarlanıp, teoriyalıq tekseriwlerde qollanıladı. Eger tańlanmaning kólemi p, statistikalıq jıynaqtıń kólemi N den júdá kishi bolsa, bul eki tur chekli tańlanmalar derlik bir-birinen parq etpeydi. Tańlaw usılı menen statistikalıq jıynaqtıń sapa yamasa muǵdar belgileri uyreniledi. Mısalı, statistikalıq qadaǵalaw ótkeriw máselelerinde n ta element arasında neshe nuqsanlı element bar ekenin anıqlaw sonday máselelerden biri bolıp tabıladı.