Ф. Хўжаев, К. Рахимқулов, Б. Нигманов

ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАРНИ ТАЪЛИМИЙ АХАМИЯТИ.

Биринчи фаолиятда ўйин мавжуд, у шахсни шакллантиришда катта рол ўнайди.
Болалар ўйинларида тўпланган тажрибаларда ўз аксини топган бўлиб, ҳаёт тўғрисидаги воқиаларни ифода этилганлиги ҳақидаги ўзларини тасаввурларини мустахкамлайди, чуқурлаштиради. Болалар худи катталардек фаолияти жараёнида оламни билиб олади.
Мамлакатимиз педагоглари ўсиб келаётган ёш авлодни хаётга тайёрлашда ҳаракатли ўйинларни таълимий ахамияти катталигини қайд қиладилар, чунки бола ўйинда ривожланади.
Ўйин билан шуғулланиш ўйин қатнашчиларини янгидан-янги, хис-туйғуни, тасаввур этишини, тушунчаларини бойитиб боради.
Ўйин педагогларимиз қўлларида болани хартомонлама ривожланишига ёрдам беради. Улар уни тасаввур этиш тушунчаларини кенгайтиради, кузатувчанлини, зийраклигини, зехин ўткирликни, тахлил қилишни билишни, кўрганларини тақсимлашни ва оммалаштиришни ривожлантиради, шу асосида уни атрофини ўраб турганлар орасида кузатиладиган ходисалардан хулоса чиқарадилар.
Алохида спорт турларини ҳаракат тузилиши бўйича (спорт ўйинлари, енгил атлетика, гимнастика, кураш, сузиш ва б.қ) ўхшаш бўлиб, ўйин таълимий ахамиятга эгадир. Бундай ўйинлар у ёки бошқа спорт турларида малакаларни ҳамда аввалдан ўрганилган техник ва тактик усулларни мустахкамлаш ва такомиллаштиришга йўналтирилган.
Ҳаракатли ўйинда макон (жой) ва замон муносабатларини тўғри бахолаш қобилиятини ривожлантиради ва ўйинда тез-тез ўзгариб туриладиган вазиятни юзага келиши таъсирига тез ва тўғри жавоб беради.
Ҳаракатли ўинлар тўғри стереотип ҳаракатни тарбиялаш жуда мухимдир чунки уни кейин тўғрилаш жуда қийин кечади.
Жойларда ёз ва қиш шароитларида ўтказиладиган ҳаракатли ўинлар катта таълимий ахамитяга эга: болалар оромгохларида, дам олиш жойларида сафарда, сайрга чиққанда.
Жойларда ўтказиладиган ўйинлар туристчи, разветкачи, из қуварларга зарур бўлган таълим маллакларига ёрдам беради.
Ката бўлмаган буюмлар билан ҳаракатли ўйинларни ўтказиш (кичик коптоклар, қопчиқлар, гимнастик таёқча, байроқчалар) тери ва мушак-ҳаракат сезгирлигини оширади,
қўл ва бармоқ ҳаракат функцияларини такомиллаштирига ёрдам беради, у айниқса кичик мактаб ёшидаги ва мактабгача тарбия ёшидаги болалар учун жуда зарурдир.
Бизнинг мамлакатимизда ҳалқ миллий ўйинлари билан ўкувчиларнинг таништириб борилиши жуда катта таълимий ахамиятга эга. Улар болаларни миллатимизни маданияти ва уларни уруф одатлари билан таништирадилар.
Ҳаракатли ўйинларда ўйин қатнашчиларига алохида ролларни бажаришга тўгри келади (ўйинбоши, очколарни хисоблайдиган, хакам, хакам ёрдамчиси, ўйин ташкилотчиси ва б.қ.). Бу уларда ташкилотчилик билан ва малакаларни ривожлантирига ёрдам беради.
Ҳаракатли ўинлар бўйича ўтказиладиган мусобақалар ўйин қатнашчилари мусобақани ташкил қилиш ва ўйин қоидалари билан таништиради. Бу билим ва малакалар болаларни мустақил равишда мусобақани ўтказишга ёрдам беради.
Агарда педагог, тарбиячи, етакчи бунга кераклича диққат-эътиборини қаратиладиган бўлса, унда ўйинни таълимий томони етарли даражада бўлади.