F. R. Qodirova, sh. Q. Toshpo'latova, N. M. Kayumova

l.Yashay olish huquqi - bunda bola talablarini qondirish va hayotiy huquqlarini o'zida mujassam etish kabi asosiy shartlarni hamda tibbiy xizmatdan foydalanish, ovqatlanish, boshpanaga ega bo'lish kabi adolatli hayotiy me'yorlardir.

2. 
   Rivojianish huquqi - bolalarning o'z qobiliyatlarini kengroq rivoflantirishga erishishlari uchun zarur. Ya'ni bilim olish, o'yin, hordiq chiqarish, madaniy faoiiyatlar, axborot olish va viidon erkinligi qonunlaridir.
   
3. 
   Bclalar zo'ravoniik va ekspluatatsiya qiloishdan himoyaiaugan bo'iishlari shart. Bu borada qochoq bolalar masalasidagi muammolarga; adliya tizimidagi zo'ravonliklar va qiynoqlarga; bolalarni qurolli nizolarga jalb etish; bolalar mehnati; balog'atyoshiga yetmaganlarni seksual ekspluatatsiya qiiish; o'smirlarning giyohvand moddaiarini iste’mol qilishi rmnmmoiariga alohida e’tibor qaratish.
   
4. 
   Ishtirok etish huquqi: Bolani mamlakat va jamiyat hayotida faol ishtirok etishga da^;vat etadi. Bunda bolalarning hayotiga taalluqli muammolar bo'yicha iahonshumul anju- manlarda va tadbirlarda ishtirok etish huquqi va o'z fikr- mulohazalarini ifoda etishdagi huquqlarini ta'minlaydi.
   

Birlashgan Millatlar Tashkiiotining Bosh Assambleyasi 1948-yiida "inson huquqlari haqidagi umummilliy deklaratsiya” ni qabul qildi. Bunda bolalar huquqlari ham o'z aksini topadi va ko'p c'tmay bu huquqlar xalqaro shartnomada qayd etilishi lozimligi belgilanadi. 1959-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan "Bola huquqlari Deklaratsiyasi" qabul qilinadi. Bu huijatning yuzaga kelish tarixi uzoq yillarni o'z ichiga oladi.
Bob huquqlari Deklaratsiyasi’’ bo'yicha asosiy sanalar:
1923-yil - Birinchi “Bola huquqlari Deklaratsiyasi” qabul qilindi.
1924 vil - "Bola huquqlari Jeneva Deklaratsiyasi" Millatlar ittifoqi tomonidan qabul qilindi.
1948-yil - Birlashgan Millatlar Tashkiiotining Bosh Assambleyasi "Inson huquqlari haqidagi umummilliy dekla- ratsiya”ni qabul qildi.
1959-yil - Birlashgan Millatlar Tashkiloti ikkinchi "Bola huquqlari Deklaratsiya" sini qabul qildi.
1978-yii - Polsha hukumati "Bola huquqlari haqida Konvensiya”ning yangi loyihasini ishlab chiqadi va uni BMT ning inson huquqlari bo'yicha hay’atga o'rganib chiqish uchun tavsiya etadi.
1979-yil - Xalqaro bolalar yilida "Bola huquqlari haqida Konvensiya" matnini ishlab chiqish uchun muvofiqlashtirilgan ishchi guruh tuzildi. 10 yil davomida bu guruh izchillik bilan mulohaza va muzokaralar ustida ish olib bordi.
1989-yil 20-noyabrda - Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasi tomonidan "Bola huquqlari haqida Konvensiya" qabul qilindi.
1990*yil 2-sentabrda - Konvensiya xalqaro qonun sifatida kuchga kirdi.
Deklaratsiya ruhini saqlab qolgan ushbu "Bola huquqlari to'g'risidagi Konvensiya" oxirgi 30-yillar ichida kelib chiqqan zamonaviy muammolarni:

• 
  Atrof-muhitni muhofaza qilish;
  
• 
  Giyohvand moddalardan saqlanish;
  
• 
  Turli xildagi bolalar zo'ravonligining oldini olish kabi muammolarni o'zida ifoda etadi.
  

O'zbekiston Respublikasi 1992-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga a'zo bo'ldi va "Bola huquqlari to'g'risidagi Konvensiya" bo'yicha xalqaro shartnoma tuzdi.
Maktabgacha ta'Iim tizimida Konvensiya haqida tushuncha va bilim berish dastlabki jiddiy qadam hisoblanib, u bolalarga nafaqat odob-axloq me’yorlariga rioya qilish kafolatini beribgina qolmay, balki uni qonunga mos ravishda harakat qilishga undaydi.
Ta’lim-tarbiyaviy jarayonda "Konvensiya" dan foydalanishda tarbiyachi tomonidan quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

1. 
   Bola huquqlarini o'rganish - bunda muammo bo'yicha axborot materiallarni tanlash, ularni o'rganish, tahlil qilish;
   
2. 
   To'plangan materiallarga e'tibor qaratish - istiqbolli yo'nalishlar bilan tanishish, huquqiy muammolarni insonlar tomonidan qabul qilinish hissini shakllantirish, xayrixohlik hissini tarbiyalash, mashg'ulotlarga qiziqishini rivojlantirish.
   
3. 
   Bolalar muayyan hayotda ro‘y berayotgan jarayonlarda ishtirok etishlari orqali kichik muammolardan global muammolar kelib chikishini, ular ham dunyoda adolat va konstruktiv o'zgarishlar bo'lishi uchun qilinayotgan harakatlarda ishtirok etayotganlarini his qilishlari shakllantiriladi.
   

Bu jarayonlarda bolalar inson huquqlari bu - ulardan uzoqdagi qandaydir kishilarning huquqlari bo'lgan mavhum tushuncha emas, balki o'zlari yashab turgan muayyan muhitga tegishli ekanligini tushunadilar.
"Bola huquqlari to'g'risidagi Konvensiya”ning asosiy vazifalari:

• 
  Yer yuzida erkinlik, adolat va tinchlikning asosi - teng huquqlilik, jamiyat a’zolarining o'ziga xos bo'lgan qadr- qimmatini ta'minlashni ifoda etadi;
  
• 
  Insonning asosiy huquqlariga, inson shaxsining sha'ni va qadr-qimmatiga bo'lgan ishonchlarini tasdiqlaydi;
  
• 
  Har bir insonning irqi, jinsi, terisining rangi, tili, dini, siyosiy va boshqa e'tiqodlari, milliy yoki ijtimoiy kelib chikishi, mulkiy ahvoli, tug'ilishi va boshqa holatlar bilan bog'liq belgilariga qarab har qanday tafovutdan qat'iy nazar o'z huquq va erkinliklariga ega ekanligini tasdiqlaydi;
  
• 
  Har bir bolaning sog'lom va har tomonlama uyg'unlashgan kamoloti uchun u oila g'amxo'rligida, baxt, mehr-muhabbat va ongli tushunilish vaziyatida o'sishi zarurligini ta'minlaydi;
  
• 
  Bolani jamiyatda mustaqil hayotga to'la tayyorlashni, ularning farovonligi masalalariga e'tibor qaratadi;
  
• 
  Maxsus tarbiyaga muhtoj bolalarga tug'ilgunga qadar va tug'ilgandan keyin ham munosib darajada g'amxo'rlik qiladi;
  
• 
  Bolaning himoya qilinishi va uyg'un ravishda rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratadi;
  
• 
  Bolalarning turmush sharoitlarini yaxshilash uchun zaruriy chora-tadbirlarni amalga oshirish Konvensiyaning asosiy mazmun-mohiyatidan iboratdir.
  

Konvensiyada bolalarning huquq va raajburiyatlari quyidagicha aks etadi:

• 
  "18 yoshga to'lmagan har bir inson bola hisoblanadi. Barcha huquqlar hamma bolalarga taailuqli. Bolalar diskriminatsiyaning barcha shakllaridan himoyalangan bo'lishlari shart" - deyiladi. Bunda voyaga yetganlik yoshi 18 yosh deb belgilanishi ta'kidlanadi.
  
• 
  Har bir bola uchun ko'zda tutilgan barcha huquolarni, hech qanday kamsitishlarsiz, irqi, terisining rangi, jinsi, till, dini, siyosiy yoki boshqa e'tiqodlari, milliy, etnik yoki ijtimoiy kelib chikishi, mulkiyahvoli, bolaning sog'lig'iva tug'ilishi, uning ota- onasi yoki huquqiy vasiysi yoki biron bir boshqa holatlardan qat'iy nazar hurmat qiladilar hamda shu huquqlarni ta'minlab beradilar.
  

Ishtirokchi davlatlar bola, uning ota-onasi, qonuniy vasiysi yoki boshqa oila a’zolarining qarashlari yoki e'tiqodida o'z ifodasini topadigan maqom, faoliyat asosida kamsitish yoki jazolashning barcha shakllaridan bolaning himoyasini ta’minlash uchun zarur choralarni ko'radilar.

• 
  3-modda - Bolalarga nisbatan barcha xatti-harakatlarda bolaning manfaatlari yaxshiroq ta'minlanishiga birinchi navbatda e'tibor qaratilishi. Bolaning farovonligi uchun zarur hisoblangan himoya va g'amxo'rlik bilan ta’minlash, ota-onasi yoki vasiysiga ularning huquq va majburiyatlarini e'tiborda tutishni oladilar, qonuniy va ma'muriy chora-tadbirlarni ko'radilar. Bolalar haqida g'amxo'rlik ko'rsatish va ularni himoya qilish uchun mas'ul hisoblanga vakolat organlari tomonidan belgilab qo'yilgan me'yorlarga, xususan xavfsizlik va sog'liqni saqlash talablariga javob berish.
  
• 
  4-modda - Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar imkoniyatlaridan foydalanish.
  
• 
  5-modda - Davlat ota-onalar huquqi va burchlarini hurmat qilishi va ularning bolalarning rivojlanish qobiliyatlariga muvofiq holda nazorat qila olishlarini ta'minlashi lozim.
  

• 
  
  
  ■gMgri .zab.oti ro'yxatga olinadi v_;. osh k: i: ism b k' r z call th va j j rVch t.ga 'ew'.-likk;irian bahrvnvnd t.iish h?cii hiscblam.di. uavlat bunday у qonv.nchiliklaiiga muvofiq amalga c’z isiniga, iTjllatiga ega bo'lishi hamch •ya ularning vasiyiigi huquqlariga ega.
  6- nocida - Har bi boh baytt echirish huquqiga ega va davla: holaniogrivcjlar*sb: -a ndycshay olishini ra'minlashga vyribnn
  
• 
  7-modda - Bob tu; iug*Hgan daqiqala г»dan be e-г bo'lishi, ularning g'?: nuquqlarim olishga huquqlarni c'z miVi oshiradL Наг bir bola e‘z ota-onasini bilish Bolan Ing tug'ilganligi h iqi lagi guvohnemasi - bola shaxsini tasdiqlovch i hujjatdir.
  

• 
  8-modda-Bolaningo'zmdividuailigi, jumladan,fuqar<:'igj, isrni va oilaviy aioqalaridan g'ayriqonuniy ravishda mahruir. etilgan bo'lsa, davlatbolani himoya qilishi va zarur bo'Isa lining shaxsini aniqlab berishi shart Bu boianing ismini, millatini, oilaviy aloqalarini tiklashni o^!z ichiga oladi.
  
• 
  9-modda - Davlat boia o'z ota-onasidan uiarnir-g xohishlariga zid. ravishda ayrilib qolmasligini ta'minlaydi, eta- onaning bittasida yoki bar ikkisidan ham ayrilgan boianing ular bilan muntazam ravishda shaxsiy munosabatlar yoki to'g'ridan-to'g'ri aloqalar bog'lab turish huquqini hurmat qiladi. Bola uchun zararli bo'lgan holiardan tashqari vaziyatda u ota-ona bilan yashash huquqiga ega.
  
• 
  10-modda - Bola yoki uning ota-onasi oilani birlashtirish maqsadida boshqa davlatga kirish yohud undan chiqish uchun bergan arizaiari shu davlat tomonidan ijobiy, insonparvarlik ruhida va tezkorlik bilan ko'rib chiqiiishi lozim. Ota-onasi turii davlatlarda yashayotgan bola alohida holatlardan tashqari ota- onasi bilan muntazam ravishda shaxsiy munosabatlar, aioqaiar bog'lab turish huquqiga egadir.
  
• 
  11-modda - Davlat bolalarning g'ayriqonuniy ravishda ko'chirilishiga va chet eldan qaytmasligiga qarshi kurash olib borish chora-tadbirlarini ko'radi. Bolani chegara ortida ota- onalardan biri yoki boshqa uchinchi shaxs tomonidan ushlab turgani yoki bolalarni o'g'irlagani uchun jazo berishi va ularning oldini olishi shart.
  
• 
  12-modda ~ Boiaga taalluqli bo'lgan barcha masalalar bo'yicha erkin fikr bildirishi va bu fikrlar inobatga olinishi shart.
  
• 
  13-modda - Bolalar har qanday chegaralardan qat'iy nazar ularni qiziqtiruvchi ma’lumotlarni olish hamda o'z nuqtayi nazarlarini aytish huquqiga egadirlar. Bular bola shaxsi huquqlari va obro'sini hurmat qilish, davlat xavfsizligi yoki jamoat tartibini, aholining sog'lig'i yoki ma'naviyatini muhofaza qilish imkoniyatini yaratadi.
  
• 
  14-modda - Davlat bolaning fikrlash, vijdon va din erkinligi huquqini hurmat qiladi. Ota-ona yoki qonuniy vasiylarning bolaga,uningrivojlanayotganqobiliyatlarigamuvofiqkeladigan usul orqali bola huquqini amalga oshirishda rahbarlik qilish huquqiga egadirlar.
  
• 
  15-modda - Bolaning assotsiatsiya yig'ilishlar huquqini, ya'ni bolalar boshqalar bilan uchrashish huquqiga, tashkilotlardan chiqish yoki ularni o'zlari tuzish huquqiga egal ar.
  
• 
  16-modda - Bolalar o'z shaxsiy hayotlariga, uy-joy daxlsiz- ligi yoki pochta orqali yuboriladigan narsalarning maxfiyli- giga bo'lgan huquqi amalga oshirilishiga o'zboshimchalik bilan yoki qonunga zid ravishda aralashish yoxud uning sha’ni va obro'siga g'ayriqonuniy tajovuz qilish obyekti bo'lishi mumkin emas. Bola qonun yo'li bilan himoyalanish huquqiga egadir.
  
• 
  17-modda - Davlat ommaviy axborot vositalarining muhim mavqeyini e’tirof etadi. Bola turli xil milliy va xalqaro manbalarning axborotlari hamda materiallari, ayniqsa ijtimoiy, ma’naviy va axloqiy farovonlik, shuningdek, bolaning sog'lom, jismoniy va ruhiy rivojlanishiga ko'maklashishga qaratilgan axborotlardan bahramand bo'lishini ta’minlaydi, salbiy ta’sir qiluvchi materiallardan himoyalanish huquqini beradi.
  
• 
  18-modda - Bola tarbiyalanishi va rivojlanishi uchun ota-onaning umumiy bir xil javobgarligi, bolaning eng yaxshi manfaatlari ular ko'rsatadigan asosiy g'amxo'rlikning predmeti hisoblanadi. Bunda davlat ota-onalarni qo'llab-quvvatlaydi va bolalar muassasalari tarmog'ini rivojlanishini ta’minlaydi. Ota-onasi ishlaydigan bolalar uchun mo'ljallangan xizmatlar hamda bola parvarish qilinadigan muassasalardan foydalanish huquqi beriladi.
  
• 
  19-modda - Davlat bolaning jismoniy va ruhiy zo'ravonlikning, haqoratlash va suiiste’molliklar, g'amxo'rlik ko'rsatmaslik yoki beparvolik bilan muomalada bo'lish, qo'pol muomala qilish yoki ota-ona, qonuniy vasiylar yoki bola haqida g'amxo'rlik qiluvchi har qanday boshqa shaxs tomonidan ekspluatatsiya qilish, jumladan, shahvoniy suiiste’molliklarga qarshi zaruriy qonuniy ma’muriy, ijtimoiy va ma'rifiy chora- tadbirlarni ko'radi.
  

Davlat zo'ravonlikni oldini olish va bundan jafo ko'rganlarni himoya qilish dasturlarini ishlab chikishi zarur.

• 
  20-modda - Oila mahrumligidan vaqtincha yoki doimiy mahrum bo'lgan bolalar o'zlariga taalluqli bo'lgan madaniyatga muvofiq maxsus muassasalar qaroviga, muqobil oilalarga va maxsus himoya qilinish huquqiga egadirlar.
  
• 
  21-modda - Bolani farzandlikka olish imkoniyatiga ega bo'linsa, buni faqat bola manfaatlari to'liq e’tiborga olingan holda tegishli tashkilotlar nazoratidan o'tkaziladi.
  
• 
  22-modda - Qochoq hisoblangan bolalar yoki qochoq statusini olmoqchi bo'lgan bolalar maxsus himoyaga loyiqdirlar. Davlat qochoq bolaning ota-onasini yoki oilasining boshqa a'zolarini izlashda, o'z oilasi bilan qo'shilishi uchun barcha zaruriy choralarni ko'radi.
  
• 
  23-modda - Aqliy va jismoniy jihatdan yaxshi rivojlanmagan bola o'zining qadr-qimmatini ta’minlaydigan, o'ziga ishonch tug'diradigan, jamiyat hayotidagi faol ishtirokini yengillashtiradigan sharoitlarda to'laqonli hamda munosib tarzda yashash huquqiga ega. O'ziga nisbatan alohida g'amxo'rlik ko'rsatilishini talab qilish huquqi beriladi. Shuningdek, ta'lim, kasb-kor tayyorgarligi, tibbiyot, sog'liqni saqlash, mehnat faoliyatiga tayyorgarlik ko'rish sohasidagi xizmatlardan samarali ravishda bahramand bo'lish, dam olish, bolani ijtimoiy hayotga jalb etish kabi imtiyozlardan foydalanadilar.
  
• 
  24-modda - Bolalar eng yuqori darajadagi andozalarda tibbiy yordam olish huquqiga, sog'liqni himoya qilish xizmatlaridan foydalanish huquqiga egalar.
  
• 
  25-modda - Davlat tomonidan bolalarni tarbiyalash, himoyalash yoki ruhiy davolash maqsadida joylashtirilgan muassasalar muntazam ravishda nazoratdan o'tkaziladi.
  
• 
  26-modda - Bolalar ijtimoiy sug'urtalanishga kiritilganlari holida, ijtimoiy himoyalanish imtiyozlaridan foydalanish huquqiga egalar.
  
• 
  27-modda - Bolalar ma'naviy, ruhiy, jismoniy, aqliy rivojlanishiga muvofiq keladigan hayot darajalariga, turmush saviyasiga ega bo'lish huqquqiga egadir. Ota-ona zaruriy turmush sharoitini ta'minlashda javobgarlikni sezishlari kerak. Bu mas'uliyatni amalga oshirishda davlat kafolat berishi shart.
  
• 
  28-modda - Bolalar ma'lumot olish huquqiga egalar. Boshlang'ich, umumiy ma'lumot bepul va majburiy bo'Iishi kerak. Har bir bola uchun o'rta ma'lumotli bo'lish imkoni yaratilgan bo'Iishi shart. Oliy ma'lumotli bo'lish huquqiga hamma o'z qobiliyatiga ko'ra ega. Maktab intizomi huquq va bolalar qadr-qimmatini hisobga olgan holda ta’minlanishi zarur deyiladi.
  
• 
  29-modda - Ma'lumot olish huquqi bolada ruhiy va jismoniy qobiliyatlarini, uning jismoniy va ruhiy iste'dodini o'stirishi lozim. Bolalarga jamiyatning huquqiy a'zolari sifatida o'zi va boshqalarning madaniyatini hurmat qila oladigan shaxs darajasida tarbiya berish zarur.
  
• 
  30-modda - Agar bolalar mayda millat vakillariga taalluqli bo'lsa, o'z madaniyati, o'z dini va o'z tiliga ko'ra hayot kechirish huquqiga ega.
  
• 
  31-modda - Bolalar dam olish, o'ynash, madaniy va badiiy tadbirlarda ishtirok etish huquqiga ega.
  
• 
  32-modda - Bolaiar rivojlanish, ma'lumot olisb. sog?.g'i uchun xavfli bo"Igan ishlarda ishurok. etishdan, iqtisc ls qib qihnishdan himoyalanish huquqiariga ega.
  
• 
  33-modda - Bolaiar giyohvand modcialarni iste moi qilishdan, shuningdek, bu giyohvand mode-alar rk isbiab chiqarish va tarqatishga jalb qiiinishdan himoyalamsh huquqlariga egalar.
  
• 
  34-modda - Bolaiar pornografiya, fohishabozKk hamda shunga o'xshash zohavonlik va seksual ekspluatatsjyaiar^an himoyalangan bo'lishlari shart.
  
• 
  35-modda - Davlat bolalarni o’g'irlash, sctish, qilishning oldini olishning imkoni bo'lgan barcha chora-tadbirlarni qabul qilishi zarur.
  
• 
  36-modda - Daviat bolani uning farovonligiga oid har qanday jihatdan zarar yetkazadigan narsalardan himoya qiladi.
  
• 
  37-modda - Har qanday bolakay qiynov, qo'pol riuomala, ta'qiblar, noqonuniy hisobga olinish yoki ozodlikdan mahrum bodishdan muhofaza qilinmog'i shart.
  
• 
  38-modda -15 yoshdan kichik bo'lgan boialar qurolli nizolarda bevosita ishtirok etishlari mumkin emas. Qurolli nizolarga daxldor bodgan bolaiar rnaxsus himoya va vasiyiikka loyiqdiriar.
  
• 
  39-modda - Qurolli nizolarni, qiynoqiarni, zo'ravonliklarni, ta'qibni boshidan kechirgan boialar sog'ayishlari uchun kerakli davolash va ijtimoiy reintegratsiyalarni oladilar.
  
• 
  40-modda - Qonunni buzgan boialar ulardagi chin insoniy fazilatlarni ko'zlovchi va muhofaza qiluvchi har qanday yuridik va boshqa imtiyozlardan to'laqonli foydaianish huquqiga egadirlarki, ularga jamiyat uchun foydali inson bo'lib yetishishlarida ko‘mak bo'ladh
  

Bolaiar huquqlarini ta’minlash butun jamiyatning vazifa si- dir. Boia huquqlarini ta'minlash, ularning bar tomonlama sog'lom va xavfsiz kelajagini ta’minlash maqsadida fuqarolarni birgalikda ishlashga ilhomlantiradi. Bolaiar kattalardan, tarbiyachi-pedagoglardan oladigan axborotlari orqali o'z huquqlari haqidagi tasavvurlarga ega bo'ladilar, huquqiy me'yorlarga nisbatan mas'uliyat tarbiyalanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni "Bolalar huquqlari to'g'risidagi Konvensiya" bilan tanishtirish - bevosita O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, "Oila" Kodeksida yoritib berilgan vazifalarni uzviy hamkorlikda o'rganish imkoniyatini yaratadi.
Nazorat uchun savol va topshiriqlar.

1. 
   Maktabgacha yoshdagi bolalarga huquqiy tarbiya berishning asosiy tamoyillarini sharhlab bering.
   
2. 
   Farobiyning huquqiy tarbiya masalalariga oid falsafiy qarashlarining ahamiyati nimada?
   
3. 
   Bolalarga huquqiy tarbiya berishning mazmuni va mohiyati nimalardan iborat?
   
4. 
   Huquq va qonun iboralariga ta'rif bering va ular orasidagi tafovutni yoriting.
   

S.Oilada huquqiy tarbiyani amalga oshirishda ota-onaning roli va majburiyatlarini tushuntirib bering.

6. 
   Maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarni O'zbqkiston Respublikasi Konstitutsiyasi bilan tanishtirish ishlarini tashkil etish jarayonini izohlang.
   
7. 
   Huquqiy tarbiyaga oid moddalardan misoliar keltiring va tushuntirib bering.
   
8. 
   Huquqiy me’yorlar va axloqiy me’yorlar bo'yicha alohida jadval tuzing va uni yoritib bering.
   
9. 
   O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va "Bola huquq­lari to'g'risidagi Konvensiya" asosida "Bolalarning burch va majburiytlari" jadvahni tuzing va izohlab bering.
   

Huquqiy tarbiya bo'yicha mavzu yuzasidan testlar.

1. 
   Demokratik huquq va erkinliklar nima bilan himoya qilinadi?
   

1. 
   Prezident farmonlari bilan
   
2. 
   Qonun va qarorlar bilan
   
3. 
   Konstitutsiya va qonunlar bilan
   
4. 
   Konstitutsiya bilan.
   

2.0'zbekiston Respublikasi tuzilish jihatidan qanday davlat?

1. 
   Unitar
   
2. 
   Konfederativ
   
3. 
   Respublika
   
4. 
   Suveren
   

2. 
   Huquqiy tarbiyaning tarkibiy qismlarini aniqlang?
   

1. 
   Huquqiy ong, huquqiy madaniyat, huquqiy savodxonlik, huquqiy bilim
   

2. 
   Huquqiy tashviqot, huquqiy me’yorlar, huquqiy himoya, huquqiy majburiyat
   

100. 
     Huquqiy burch, huquqiy himoya qiluvchi tashkilotlar, jamoatchilik huquqi
     

4. 
   Huquqiy tenglik, huquqiy manfaatdorlik, huquqni mustaqil amalga oshirish
   

3. 
   Amir Temur tomonidan davlatni boshqarishdagi asosiy tamoyillar qaysi bandda to'g'ri yoritilgan?
   

1. 
   Tadbirva mashvarat, shijoat, ehtiyotkorlik, sergaklik
   
2. 
   Mashvarat-u maslahat, kengash, holislik, murosa-yu madora
   
3. 
   Kengash, mashvarat-u maslahat, qat’iy qaror, tadbirkorlik, xushyorlik, ehtiyotkorlik, adolat
   
4. 
   Shijoatlik, balandparvozlik, chidamlilik, rahmdillik, xayr- ehson qilish
   

4. 
   Maktabgacha ta'lim muassasalarida "Bola huquqlari to'g'risidagi Konvensiya" ni o'rgatishdan maqsad - bu ...
   

1. 
   Bolalar rivojlanishining turli bosqichlarida mavjud mezonlarni, huquqiy muammolarni, bolalar hayotiga oid bo'lgan barcha masalalarni o'rganadi
   
2. 
   Bolaning yashay olish, rivojlanish, ishtirok etish, vijdon va din erkinliklari, barcha zo'ravonlik va qiynoqlardan muhofaza qilish huquqlari bilan ta’minlaydi
   
3. 
   Huquqi ong va boshqa tushunchalarni shakllantirish, bolani huquqiy boshqarish chora-tadbirlar majmuasi
   

djHayotiy muhim yechimlarni ota-onalar tomonidan birgalikda hal etish, bolalarga g'amxo'rlik ko'rsatish.

12.