F. R. Qodirova, sh. Q. Toshpo'latova, N. M. Kayumova

Muhim muammoning yechimini topishga yordam beradi va
Qanday” savoli orqali muammo hal qilinadi


iVazoratqtfrshda - qonun/arning ustun/igi shunr ang/atadiki, bunda barcha joriy qonunlar va me'yoriy-huquqiy hujjatlar Konstitutsiya asosida va unga muvofiq bo'lishi talab etiladi. Ulug' bobokalonimiz Amir Temur aytganlaridek: «Qasrda qo- nun hukmronlik qilsa, shu yerda erkinlikbo'ladi». Maktabgacha ta'lim bo'lirnlarida nazorat amalga oshiradi.
Nazoratchi-metodist - bu ma’lum sohaga tegishli qonun- qoidalarningto'g'ri bajarilishini nazorat qiluvchi shaxs.
Rahbar faoliyatini baholovchi bosh mezon - uning ishini tashkil qila bilish qobiliyatidir. Rahbar ishini shunday tashkil qilsinki, odamlar «Ha, bu xalq farovonligi yo'lida g'amxo'rlik qiluvchi va uni hamma narsadan yuksak qo'yuvchi rahbar, deya olsin»,
Nazorat qilishda - boshqarishni obdon puxta o'ylangan tizimini ishlab chiqish, o'tmishni mas’uliyat bilan tahlil etish - kelajak yo'lini talab borishini, o'tkir muammolarni tortinchoq- lik bilan emas, balki ro'yi-rost ochib tashlash kerakligi uqtiriladi.
«Eskicha yondashish, eskicha fikr yuritish zamonini bizlar unutishimiz lozim».
«Bir haqiqatni hammamiz yaxshi anglab olishimiz zarur»

• 
  «Yakdillik, iymon va insof, so'z va ish birligi insonparvarlik
  
• 
  biz qurayotgan jamiyatimizning tamal toshlaridan biridir» - ^:deb uqtiradi Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov «O'zbekiston iqtisodiy siyosatining ustuvor yo'nalishlari» asarida (1992-yil).
  

Bu vazifalarni to'g'ri, o'z vaqtida amalga oshirish maqsadida maktabgacha ta’lim bo'limlari tomonidan maktabgacha ta'lim muassasalarini nazorat qilishning ahamiyati beqiyosdir.
Nazorat qilishning maqsadi, vazifalari
va unga qo'yiladigan talablar
Nazorat qilishning asosiy maqsadi - «Maktabgacha ta'lim to'g‘risida»gi qonun asoslarida, maktabgacha ta’lim ishlarini takomillashtirish, ilmiy fan yutuqlariga suyangan holda zamon talablari darajasidagi maktabgacha ta'lim tizimini tashkil etishdir».
Nazorat qilishning asosiy vazifalari quyidagicha:
Maktabgacha ta’lim muassasalarini boshqarishda eng yaxshi shakllarni aniqlash va amaliyotga tatbiq etish;

1. 
   Maktabgacha ta'limni boshqarish darajasini o'stirish;
   
2. 
   Maktabgacha ta’lim dasturi tinglovchilarini amalga oshirish asosida maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarni har tomonlama rivojlantirishni davlat nazoratidan o'tkazish;
   
3. 
   Maktabgacha ta’lim muassasalari ishini maqsadga muvofiq tekshirish;
   
4. 
   Warning ishidagi kamchiliklarni yo’qotish choralarini ishlab chiqish va ularga amaliy yordam berish;
   
5. 
   Ishdagi ijobiy tomonlarni o’rganish, umumlashtirish, ommalashtirish, rag'batlantirish;
   
6. 
   Rahbarning xodimlar bilan ishlash malakalarini o'stirishda nazorat ishlarini tashkil etish;
   
7. 
   Maktabgacha ta’lim xodimlariga ta'Iim-tarbiya ishini yanada rivojlantirishda metodik yordam ko'rsatishdan iboratdir.
   

Maktabgacha ta'lim vazirligining Maktabgacha ta'lim boshqarmasi o'z qaramog'idagi avtonom, viloyat va ularning joylaridagi bo'limlarini, pedagogik bilim yurtlarini, maktabgacha ta'lim muassasalarini nazorat qilish huquqiga egadir.
Maktabgacha ta'lim bo'limlari va maktabgacha ta’lim muassasalarini nazorat qilish ilmiylik, hayot bilan bog'liq tamoyillari asosida amalga oshiriladi. Aniqlangan kamchiliklarni tuzatish bo'yicha amaliy yordam ko'rsatish hamda uning bajarilishini doimo tekshirib turish bilan yakunlanadi.
_ Maktabgacha ta'lim muassasalarini boshqarishda eng yaxshi shakllarni
I aniqlash va amaliyotga tatbiq etish
Maktabgacha ta’limni boshqarish darajasini o'stirish
Maktabgacha ta'lim dasturi talablarini amalga oshirish asosida maktabgacha ta'lim
yoshidagi boialami har tomonlama rivojlantirishni davlat nazoratidan o'tkazish
Maktabgacha ta'lim muassasalari ishini maqsadga
muvofiqtekshirish
Ularning ishidagi kamchiliklarni yo’qotish choralarini ishlab chiqish va ularga
amaliy yordam berish
Ishdagi ijobiy tomonlarni o’rganish, umumlashtirish, ommalashtirish va
rag'batlantirish
Rahbarning xodimlar bilan ishlash malakalarini o'stirishda nazorat ishlarini
tashkil etish
Maktabgacha ta'lim xodimlariga ta'lim-tarbiya ishini yanada
rivojlantirishda metodikyordam ko'rsatishdan iboratdir
Nazorat qilishning samaradorligiga erishishning muhim tinglovchilaridan:
a] Tekshirishning rejali bo'lishi va tizimililigi.
b] Ish ahvolini tahlil qilishning har tomonlama va ilmiy- pedagogik chuqurliligi.
v) Ishlarga baho berishning xolisligi va xulosalarning isbotlanganligi.
g) Tekshirishni o'z vaqtida boshlash va tugatish.

4. 
   Takliflarning bajarilishini nazorat qilish.
   
5. 
   Nazoratni yordam berish bilan qo'shib olib borish.
   

y) Har qaysi masalaga alohida yondashish (farq qilmoq).
j) Talabchanlik bilan pedagogiktaktni qo'shib olib borish.
Tekshiruvchi shaxs shuni unutmasligi kerakki, tekshiruvchi

• 
  nazoratchi-metodistman deb mag'rurmasligi, tekshiruvchi
  
• 
  rahbar xodimlarga qo'pol, qattiqqo'l muomalada bo'lib, uning shaxsiyatiga tegmasligi; tekshirish natijasida topilgan kamchiliklarni hamkorlik tamoyilida hal etish; eng muhimi, mehnat jamoalarida ish olib boradigan xalq nazoratchi- metodistlarining keng tarmog'iga tayanadigan bunday nazorat tizimi jamiyatini salbiy hodisalaridan musaffo qiladigan chinakam qudratli kuch bo'lishini ta’minlaydi.
  

Nazorat qilishni tizimli o'tkazish uchun maktabgacha ta'lim muassasalari uchun nazoratchi-metodist tomonidan 5 yilga mo'ljallangan istiqbolli reja tuzilib, shahar yoki tuman maktabgacha ta’lim mudiri tomonidan tasdiqlanadi. Bunda tekshirish muddati aniq ko'rsatiladi.
Asosan, nazorat qilishda turli, maxsus ahamiyatga molik bo'lgan muassasalar (aqliy jihatdan, jismoniy jihatdan zaif, kamchiligi bo'lgan, nutqida kamchiligi bo'lgan, logopedik), sanatoriya tipidagi maktabgacha ta’lim muassasalarini tekshir i 1 ib, nazorat qilish maqsadi shu turiga qarab belgilanadi.
Nazorat qilish muddati muassasadagi guruhlarning soniga va tekshirish turiga qarab 10 kundan oshmasligi kerak.
Shahar, tuman maktabgacha ta’lim bo'limlarini nazorat qilish reja asosida o'tkaziladi. Nazorat qilish ishiga eng ilg'or tajribali, o'z ishining ustasi bo'lgan maktabgacha ta'lim muassasasi xodimlaridan iborat bo'lgan guruh tuzilib, bunda mudiralar, metodistlar, tarbiyachilar, tibbiy yordam tibbiyot hamshiralari, metodik kabinet xodimlari, malaka oshirish institute xodimlari, jamoatchi nazoratchi-metodistlardan tashkil topadi. Nazorat qilish guruhi tarkibi, uning rejasi, muddati tegishli maktabgacha ta'lim bo'limlari tomonidan tasdiqdanadi.
Nazorat qilishning sa ma radorligiga erishishning rnuhirn talablari: