Falsafa 1-2-kurs uzb
Download 493.28 Kb. Pdf ko'rish
|
Falsafa uzb 1-2-kurs
|
muhim sifat belgilarni -Faqat alohida narsa va hodisalarga xos bo‘lgan eng umumiy xossalarini 346. Falsafada juft kategoriyalar nimani aks ettiradi? -Narsa va hodisalar o‘rtasidagi muhim va eng umumiy nisbatdosh aloqadorliklarni -Bir so‘z bilan ifodalanadigan ikki yoki undan ortiq mazmunni -Ikki xil so‘zlar bilan ifoda etiluvchi bir mazmunni -Qarama-qarshi sifatlarni aks ettiruvchi eng umumiy munosabatlarni 347. Faqat sababiy bog’lanishlar orqali dunyoning falsafiy manzarasini yoritib beruvchi oqim nima deb nomlanadi? -Determinizm -Anarxizm -Fatalizm -Nigilizm; agnostitsizm 348. Mohiyat deb nimaga aytiladi? -Predmet yoki hodisani tashkil etuvchi barcha belgilar yig’indisiga -Hodisalar orqali yuzaga chiquvchi ichki zaruriy aloqadorliklarga -Hodisalar orqali ifoda etiluvchi mazmunga -Predmet yoki hodisalarni aynan shu predmet yoki hodisa bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan eng muhim belgiga 349. Me`yor kategoriyasining falsafiy mazmuni nima? -Muayyan sifat o‘zgarishlari -Muayyan miqdor doirasidagi sifatiy o‘zgarishlar chegarasi -Muayyan sifat doirasida amalga oshadigan miqdoriy o‘zgarishlar chegarasi -Qarama qarshi sifatlarni muayyan maqsad yo‘nalishida muvozanatlashtirish 350. Bilishning “ob`ekti” deganda... -Sub`ekt ongidan tashqaridagi mavjud bo‘lgan predmet va hodisalar yig’indisi tushuniladi -Biluvchi sub`ektga qarama- qarshi turgan barcha predmet va hodisalar yig’indisi tushuniladi -Sub`ektning o‘z-o‘zini anglashi tushuniladi -Sub`ektning bilish faoliyati doirasiga kiruvchi predmet va hodisalar majmuasi tushuniladi 351. Ilmiy bilimlar oddiy bilimlardan nimasi bilan farq qiladi?
-Olamning izchil ilmiy manzarasini chizib berishlari bilan -Muayyan mantiq va tajribalar asosida to‘plangan bilimlarning sistemalashtirilishi bilan -Muayyan manfaatlarni ifoda etishi bilan -Muayyan mantiqqa asoslanishlari bilan 352. Agnostitsizm nima? -Insonning kelib chiqishida ijtimoiy omilning hal etuvchi ahamiyatini e`tirof etuvchi ta`limot -Dunyoni bilishni inkor etuvchi ta`limot -Dunyoni bilishni tan oluvchi ta`limot -Insoning kelib chiqishida tabiiy omilning hal qiluvchi ahamiyatini inkor etuvchi ta`limot 353. Ratsionalizm nima? -Dunyoni bilish mumkin deb hisoblaydigan ta`limot -Umuminsoniy manfaatlarning ustuvorligini tan oluvchi ta`limot -Bilishda aql hal qiluvchi ahamiyatga ega deb hisoblovchi ta`limot -Bilishda sezgi a`zolarining hal qiluvchi ahamiyatini e`tirof etuvchi ta`limot 354. Sensualizmning mohiyati nima? -Bilishda aql hal qiluvchi ahamiyatga ega deb hisoblovchi ta`limot -Milliy va umuminsoniy manfaatlarning mushtarakligi hamda ularning ustuvorlagini tan oluvchi ta`limot -Dunyoni bilish mumkinligini inkor etuvchi ta`limot -Bilishda sezgi a`zolarining hal qiluvchi ahamiyatini e`tirof etuvchi ta`limot 355. Absolyut haqiqit nima?
-Fan texnika taraqqiyotining keyingi bosqichlarida inkor etish mumkin bo‘lgan bilimlar -Predmet va hodisilarning ob`ektiv mazmunga ega ekanligi -Narsa va hodisilar bilan ularni aks ettiruvchi bilimlarning aynan mos kelishi -Biluvchi sub`ekt manfaatlariga to‘la mos keluvchi bilimlar 356. Nisbiy haqiqat nima? -Ijtimoiy hodisalarni o‘rganish davomida doimo takomillashtirilib boriladigan bilimlar -To‘g’ri deb hisoblangan bilimlar -Tabiiy hodisalarni o‘rganish davomida doimo yangilanib turuvchi bilimlar -Absolyut haqiqat qismlarini o‘rganish va tasdiqlab borish 357. Ijtimoiy muhitda tabiiy qonunlar hukm suradi deb hisoblaydigan falsafiy oqim? -neorealizm -deizm -naturfilosofiya -panteizm 358. “Eklektika” atamasi lug’aviy jihatdan qanday ma`noni anglatadi? -Qonuniylik ma`nosini -Tanlayman degan ma`noni -Fikrlarning rang-barangligi degan ma`noni -Munozara yuritish san`ati ma`nosini 359. Falsafada qonun deganda nima tushuniladi? -Qonun deganda moddiy olamdagi turli xil narsa va hodisalar, jarayonlar va voqealar o‘rtasidagi munosabatlarning doimiyligi tushuniladi -Narsa va hodisalar orasidagi munosabat faqatgina o‘zaro kurashdan iborat ekanligi tushuniladi -Muayyan shart-sharoitda voqealar rivojining xususiyati va yo‘nalishini belgilaydigan, ma`lum bir qat`iy natijani taqozo etadigan, ob`ektiv dunyodagi narsa va hodisalarning muhim, zaruriy, umumiy, nisbiy barqaror doimiy takrorlanib turadigan bog’lanishlari tushuniladi -Narsa va hodisalar orasidagi doimiy takrorlanib turadigan, munosabatlar tushuniladi 360. Amal qilish doirasiga qarab qonunlar necha guruhga bo‘linadi? -Umumiy va eng umumiyga -Umumiy, eng umumiy va xususiyga -Xususiyga va eng umumiyga -Umumiy va xususiyga 361. Me`yor nima? -Narsa va hodisalarning bir sifatdan ikkinchisiga o‘tishini ta`minlovchi xususiyat -Narsa va hodisaning miqdoriy jihatdan butunligini ifodalaydi -Narsa va hodisalarning bir butunligi -Narsa va hodisalarning sifatiy va miqdoriy muayyanligini ta`minlovchi chegara
362. Sifat nima? -Narsa va hodisalarga barqarorlik bag’ishlovchi barcha belgi va xususiyatlarning organik birligi
-Narsa va hodisaning barcha belgilari yig’indisi -Narsa va hodisani tashkil etuvchi belgi va xususiyatlarning yig’indisi -Narsa va hodisani son jihatidan ifodalovchi tushuncha 363. Miqdor nima? -Narsa va hodisaga xos bo‘lgan barcha xususiyatlar yig’indisi -Narsa va hodisani son jihatidan ifodalaydigan kattalik -Narsa va hodisaning sifatiy muayyanligi belgilar yig’indisi -Narsa va hodisaning barcha belgi va xususiyatlari yig’indisi 364. Miqdoriy va sifatiy o‘zgarishlar qachon bir- biriga o‘tadi? -Miqdoriy va sifatiy o‘zgarishlarning ro‘yobga chiqishi qonuniy bo‘lganligi uchun xohlagan vaqtda bir- biriga o‘tishi mumkin -Tabiiy va ijtimoiy qonunlar ta`sir etganda -Faqat me`yor buzilganda -Miqdoriy va sifatiy o‘zgarishlarga inson ta`sir o‘tkazganda 365. Sakrash nima? -O‘zgarishlarning davomiyligi -Narsa va hodisaning bir sifatdan ikkinchi sifatga o‘tish davomida bo‘ladigan miqdoriy o‘zgarishlar -Bir sifatdan boshqa sifatga o‘tish davomidagi doimiy o‘zgarishlarning uzilishi -Narsa va hodisaning sifatiy o‘zgara borishi 366. Qarama-qarshilik nima? -Biri ikkinchisini doimiy taqozo qiluvchi ikki tomon -Bir-birini taqozo qiluvchi va bir-birini o‘zaro inkor etuvchi tomonlar -Bir-birini istisno etuvchi tomonlar -Biri ikkinchisi bilan faqat kurashuvchi ikki tomon 367. Ziddiyat nima? -O‘zaro bir-birini taqozo qiluvchi va bir-birini o‘zaro inkor etuvchi tomonlar orasidagi munosabat -Qonuniy aloqadorlik natijasi -Narsa va hodisalarning o‘zgarishi va rivojlanishi jarayonida namoyon bo‘ladigan xususiyat
-Qarama-qarshi tomonlar orasida qonuniy tarzda kelib chiqadigan xususiyat 368. Ayniyat nima? -Narsa va hodisalardagi o‘zaro o‘xshash tomonlar -Narsa va hodisalardagi miqdoriy xususiyatlarning muvofiq kelishi -Narsa va hodisalarda sifatiy farqlarning namoyon bo‘lishi -Narsa va hodisalarda bir- biriga mos kelmaydigan xususiyatlarning mavjud bo‘lishi 369. Tushunchaning mazmuni nima? tushunchada ifodalangan narsa va hodisalarning muhim belgi va xususiyatlarining yig’indisi. tushunchada ifodalangan narsa va hodisalarning muhim belgilari yig’indisi. tushunchaning bir tomoni. tushunchadagi narsalar miqdori to’g’risidagi bilish. 370. Tushunchaning hajmi nima? tushunchada ifodalangan nomuhim belgilar yig’indisi. tushunchada ifodalangan narsa va hodisalar miqdorining yig’indisi. tushuncha vositasida ifodalangan narsalar soni. tushunchada ifodalangan muhim belgilar yig’indisi. 371. Javoblarning qaysi birida faqat umumiy tushunchalar berilgan? nutq, ibora, Bedil, Kant. ittifoq, jumhuriyat, inson, atom, molekula, nur. Ibn Sino, Ulug’bek, Temur, hukm, xulosa. Furqat, Muqimiy, Abdullo Qodiriy. 372. Quyidagi javoblarning qaysi birida faqat tushunchalarning zidlik munosabati aks etgan? oq-oq emas, rang-tasvir, kitob-daftar, o’simlik- hayvon. yaxshi-yomon, baland-past, ulug’-tuban. shahar-qishloq, davlat- jamiyat, kitob-daftar. qobiliyatli-qobiliyatli emas, yaxshi-yaxshi emas, uzoq- uzoq emas, go’zal-go’zal emas. 373. Tushunchani chegaralash amali qanday bajariladi? bunda qismdan butunga tomon fikran harakat qilinadi. bunda hajmi tor tushunchadan hajmi keng tushunchaga tomon fikran harakat qilinadi. bunda hajmi keng tushunchadan hajmi tor tushunchaga tomon fikran harakat qilinadi. bunda butundan qismga tomon fikran harakat qilinadi. 374. Tushunchani chegaralash usulining mohiyati nimadan iborat? tushunchani chegaralash tushunchaning hajmini kengaytirish yo’li bilan uning mazmunini boyitishdir. tushunchani kichik kichik guruhlarga ajratish. tushunchani chegaralash tushunchani hajm jihatidan kichraytirish yo’li bilan uning mazmunini boyitish. tushunchani chegaralash tushunchani mazmuni jihatidan sayozlashtirish. 375. Tushunchani umumlashtirish usulining mohiyati nimadan iborat? tushunchaning mohiyatini ochishdan. hajmi tor tushunchadan hajmi keng tushunchaga tomon fikran harakat qilishdan. tushunchani guruhlarga ajratish yo’li bilan uning tarkibini aniqlashdan. tushunchaning hajmini kengaytirish yo’li bilan uni mazmunan butunlashtirishdan, mavhumlashtirishdan. 376. Tushunchani bo’lish qanday mantiqiy amal? tushunchaning mazmunini ochishga xizmat qiladigan amal. tushunchaning mohiyatini ochishga qaratilgan amal. tushunchaning turlarini sanab o’tish yo’li bilan uning hajmini aniqlashga xizmat qiladigan amal. tur tushunchalar mansub bo’lgan jins tushunchani topadigan amal. 377. Tushunchani tasniflash qanday amal? tasnif narsa va hodisalarni biror bir umumiy belgiga asosan izchil tarzda sinflarga ajratib borishdir. tushunchaning hajmini kengaytirish yo’li bilan uning mazmunini toraytirishdir. tushunchaning mazmunini kengaytirish yo’li bilan uning hajmini toraytirishdir. tushunchaning mohiyatini ochishdir. 378. Bir va undan ortiq chin mulohazalardan ma’lum qoidalar yordamida yangi bilimlarni keltirib chiqarishdan iborat bo’lgan tafakkur shakli nima? tushuncha. hukm. xulosa chiqarish. sillogizm. 379. To’gri xulosa chiqarish uchun: asoslar ko’p, mulohazalar to’gri bo’lishi kerak. asoslar ko’p, mulohazalar mantiqan bog’langan bo‘lishi kerak. asoslar mantiqan bog’lanishi lozim. asoslar chin mulohazalar bo’lishi, ular mantiqan bog’lanishi lozim. 380. Xulosa chiqarish qanday yo’nalishlar bo’yicha turlarga bo’linadi? chinlik darajasiga ko’ra, sillogizm bo’yicha. asoslarning soniga ko’ra, chinlik darajasi bo’yicha. chinlik darajasiga ko’ra, asoslarning soniga ko’ra, fikrning harakat yo’nalishiga ko’ra.
fikrlarning kupligi bo’yicha, chinlik darajasi bo’yicha. 381. Xulosa chiqarish chinlik darajasiga ko’ra qanday turlarga bo‘linadi? induktiv va zaruriy xulosa chiqarish. zaruriy xulosa chiqarish va ehtimoliy xulosa chiqarish. induktiv xulosa chiqarish va analogiya. analogiya bilan deduktiv xulosa chiqarish. 382. Asoslarning soniga ko’ra xulosa chiqarish qanday turlarga bo’linadi? bilvosita va zaruriy xulosa chiqarish. analogiya va deduktiv xulosa chiqarish. induktiv va ehtimoliy xulosa chiqarish. bevosita va bilvosita xulosa chiqarish. 383. Fikrlarning harakat yo’nalishiga ko’ra xulosa chiqarish qanday turlarga bo’linadi? asoslarning soniga ko’ra, bilvosita xulosa chiqarish. deduktiv va induktiv, bevosita va bilvosita xulosa chiqarish. sillogizm va deduktiv xulosa chiqarish. deduktiv va induktiv, analogiya bo’yicha xulosa chiqarish. 384. Quyida ko’rsatilgan xulosa chiqarishning qaysi turi mukammal bo’lib, boshqalari haqida ham ma’lumot beradi? fikrning harakat yo’nalishiga ko’ra. chinlik darajasiga ko’ra. asoslarning soniga ko’ra. ehtimoliy va bevosita xulosa chiqarish. 385. Deduktiv xulosa chiqarish bu: umumiy bilimdan juz’iy bilimga o’tish. zaruriy bilimdan ehtimoliy bilimga o’tish. xususiy bilimdan umumiy bilimga o’tish. bevosita va bilvosita xulosa chiqarishdir. 386. Bevosita xulosa chiqarish bu: ko’p mulohazaga asoslangan holda xulosa chiqarish. birgina mulohazaga asoslangan holda yangi bilim hosil qilish. ayrim mulohazalarga asoslanish. analogiya bo’yicha xulosa chiqarish. 387. Mulohazalarning shaklini o’zgartirish orqali yangi bilim hosil qilishga qanday xulosa chiqarish deb ataladi? induktiv. analogiya. bevosita xulosa chiqarish. bilvosita xulosa chiqarish. 388. Bevosita xulosa chiqarishning qanday turlari bor? aylantirish, chegaralash, almashtirish. predikatga qarama-qarshi qo’yish, almashtirish. aylantirish, almashtirish, predikatga qarama-qarshi qo’yish. aylantirish, o’zgartirish, chegaralash. 389. Berilgan mulohazaning miqdorini saqlagan holda sifatini o’zgartirish orqali yangi mulohaza xosil qilish usuli qanday ataladi.? predikatga qarama-qarshi qo‘yish. almashtirish. umumlashtirish. aylantirish. 390. Qanday xulosa chiqarish sillogizm shaklida bo’ladi? analogiya. umumiy. induktiv. deduktiv. 391. Buyum va hodisalarning sinfi to’g’risida tasdiqlab yoki inkor etib bayon qilingan fikr shu sinf ichiga kiruvchi barcha buyum va hodisalarga taalluqli bo’lgan tasdiq yoki inkor fikr qanday ataladi? sillogizm aksiomasi. sillogizm. aksioma. nazariya. 392. Oddiy qat’iy hukmlar qanday harflar bilan belgilanadi? O, A, E, S. A, E, I, O. A, S, O, I. A, A, O, E. 393. “O’zbekistonda parlament senat va qonun chiqaruvchi palatalardan tashkil topgan” murakkab hukmning qaysi turi? ekvivalent. implikativ. kon’yuktiv. diz’yunktiv. 394. Empirik umumlashtirish shaklida sodir bo’lib, unda birorta belgining ma’lum bir sinfga mansub predmetlarda takrorlanishini kuzatish asosida shu belgining mazkur sinfga tegishli barcha predmetlarga xosligi haqida xulosa chiqarishga qanday xulosa chiqarish deyiladi? induktiv xulosa chiqarish. deduktiv xulosa chiqarish. umumiy xulosa chiqarish. analogiya. 395. Mantiq fani qaysi mamlakatlar mantiqiy ta’limoti asosida rivojlandi. Qadimgi Hind va Yunon mantig’i asosida. Hind va Misr mantig’i asosida. Hind va Xitoy mantig’i asosida. Misr va Xitoy mantig’i asosida. 396. Xind mantig’ini asosida qaysi mamlakatlarda mantiq fani rivojlangan. Xitoy va Misr. Xitoy va Yunon. O’rta Osiyo va Misr. Misr. 397. Qadimgi Xindistonda ommaviy bahslar asosida sillogizmni nechta qoidasi ishlab chiqilgan. 7 ta.
10 ta. 8 ta.
5 ta. 398. Definitsiyaning (ta’riflash) qanday turlari mavjud?
nominal, real, boshlang’ich. bevosita, bilvosita boshlang’ich. real.
nominal va real. 399. Qadimgi Hindistonda mantiq ilmining rivojlanishi necha davrga bulingan? 3 davrga. 9 davrga. 4 davrga. 6 davrga. 400. Mantiq nima? inson tafakkuri va tilini o‘rganuvchi fandir. tafakkur shakllari va qonunlarini o’rganuvchi falsafiy fandir. inson tafakkurining kelib chiqishi va taraqqiyotini o‘rganuvchi fandir. tushuncha va xulosa chiqarish to’g’risidagi fandir.
401. Mantiq fanining asoschisi kim? Pifagor. Forobiy. Arastu. Ibn Sino. 402. Mantiq ilmida tushuncha narsa va hodisalarning qanday tomonlarini ifodalaydi? muhim bo’lgan belgilarini. alohida tomonlarini. umumiy va muhim tomonlarini. asosiy bo’lmagan belgilarini. 403. Bilishda tafakkur qanday tushunchalar bilan ish tutadi? tayyor tushunchalar bilan. rivojlanib boruvchi tushunchalar bilan. faqat aniq mazmunli tushunchalar bilan. mavhum tushunchalar bilan. 404. Narsalarning mohiyatini bilish nima? narsalarning sistemaviy tuzilish tartibini bilishdir. narsa va hodisalarning qonuniy aloqadorligini va sabablarini bilishdir. narsalarning mohiyatini bilish bu narsalarning ichki ziddiyatlarini topishdir. narsalarning shaklini, bir- biridan farqini bilishdir. 405. Dialektik mantiqda tushunchaning qanday xususiyati aks etadi? salbiy va ijobiy xususiyatga ega ekanligi. ob’ektivlik voqelikning sub’ektiv ifodasi ekanligi. ma’lum mazmun va miqdorga ekanligi. tushuncha qarama- qarshiliklarning birligidan iborat ekanligi. 406. Formal mantiq o’z vazifasini bajarishda umumlashtirishni qanday yo’l bilan amalga oshiradi? narsalarning miqdoriy va sifatiy jihatlarini birgalikda taqqoslash yo’li bilan. narsalarning sifatiy jihatlarini taqqoslash yo’li bilan. narsalarning belgilarini taqsimlash yo’li bilan. narsalarning miqdoriy jihatlarini taqqoslash yo’li bilan.
407. Tushuncha hosil qilishda qanday ish tutiladi? umumiy belgilar hosil qilish uchun faqat yakka narsalarga xos bo’lgan belgilar e’tibordan soqit qilinib, bir sinf narsa va hodisalarning hammasiga xos bo’lgan belgilar topiladi. tushuncha hosil qilishda muhim bo’lmagan belgilarga tayanib ish tutiladi. tushuncha hosil qilishda narsalarning sifatiy muayyanligi asos qilib olinadi. tushuncha hosil qilishda xususiy belgilarni o’rganishning o’zi yetarlidir. 408. Formal mantiq voqealarni o’rganishda nimalarni e’tibordan soqit qilmaydi? narsalarning umumiy va muhim xususiyatlarini. umumiylikning ziddiyatli xarakterini. umumiylikning qarama- qarshiliklarning birligi ekanligini. tushunchaning belgilar yig’indisidan iborat ekanligini. 409. Tushuncha qachon xatolar manbaiga aylanib qolishi mumkin? umumiylik real voqelikda yagonalik va konkretlik shaklida namoyon bo’lishini unutsak. tushunchada mavjud bo’lgan ziddiyatlarni unutib qo’ysak. tushunchada aks etgan nomuhim belgilarni e’tibordan soqit qilsak. tushunchaning Download 493.28 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|