Falsafa asoslari


Tushunchaning mazmuni va hajmi. Tushunchaning turlari


Download 1.66 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/193
Sana16.03.2023
Hajmi1.66 Mb.
#1273042
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   193
Bog'liq
Falsafa asoslari o\'quv qo\'llanma

Tushunchaning mazmuni va hajmi. Tushunchaning turlari. Har 
bir tushuncha muayyan hajm va mazmunga ega. Tushunchaning 
hajmi unda fikr qilinayotgan predmetlar yig'indisini aks ettiradi. 
Masalan, «orol» tushunchasining hajmi Yer yuzidagi mavjud bar-
cha orollarni o'z ichiga qamrab oladi. Tushunchani ifodalovchi 
so'zda ko'plik qo'shimchasi «lar» bo'lmasa ham, u umumiy hajm-
ga ega bo'lishi mumkin. Masalan, inson, uy, davlat tushunchalari 
kabi. 
211 


Hajmiga ko'ra yakka va umumiy, ayiruvchi va to'plovchi, 
Shuningdek bo'sh hajmli tushunchalar farqlanadi: 
Hajmiga ko'ra tushuncha turlari 
Yakka tushunchaning hajmida bit-
ta predmet fikr qilinadi. 
Umumiy tushunchalar predmet-
lar guruhini aks ettiradi. Umu-
miy tushunchalarni aks ettiruvchi 
predmetlarning miqdori sanala-
digan va sanalmaydigan bo'lishi 
mumkin. 
Ayiruvchi tushuncha shunday sinf 
(umumiy) tushunchasiki, unda 
aks etgan belgilar shu sinfning har 
bir predmetiga xosdir. 
To'plovchi tushuncha ham sinf 
(umumiy) tushunchasi bo'lib, 
u aks ettirgan belgilar shu sinf-
ni (umumiylikni) tashkil etuv-
chi har bir predmetga taalluqli 
bo'lmaydi. 
Bo'sh hajmli tushuncha real vo-
qelikda mavjud bo'lmagan, le-
kin tushunchada ifodalanadigan 
buyum va hodisalarni aks ettiradi. 
Misollar 
«O'zbekiston Respublikasi», 
«Ko'kaldosh madrasasi». 
Inson, stol, shoir — sanalmaydigan 
umumiy tushunchalar. 
XIX asr o'zbek shoiralari, Nobel 
mukofotini olganlar — sanaladigan 
umumiy tushunchalar. 
Fan, non. 
Qo'shin, o'rmon. 
Uchar gilam, kentavr, simob den-
gizi. 
Tushunchaning mazmunini unda fikr qilinayotgan predmetning 

Download 1.66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling