Falsafada gneosologiya

Binobarin, bilishning o’’zi ham ijtimoiy tabiatga ega, uni ijtimoiy amaliyot belgilab beradi. Dunyoni bilib bo’’ladimi yoki yo’qmi, agar bilib bo’’lsa bu bizning ongimizda qanday aks etadi, degan masala hamisha falsafiy fikrni qiziqtirib kelgan. Bilish nazariyasi, yoki gnoseologiya (yunoncha – bilishhaqidagita’limot) – falsafiy ta’’limotlarning ajralmas qismidir.

• Binobarin, bilishning o’’zi ham ijtimoiy tabiatga ega, uni ijtimoiy amaliyot belgilab beradi. Dunyoni bilib bo’’ladimi yoki yo’qmi, agar bilib bo’’lsa bu bizning ongimizda qanday aks etadi, degan masala hamisha falsafiy fikrni qiziqtirib kelgan. Bilish nazariyasi, yoki gnoseologiya (yunoncha – bilishhaqidagita’limot) – falsafiy ta’’limotlarning ajralmas qismidir.
• Gnoseologiya subyektning bilish faoliyatining prinsiplari, qonuniyatlari, shakllari, bosqichlari va darajalarini, shuningdek, shu prinsip va qonunlardan kelib chiqadigan, haqiqiy bilimga erishilishini ta’’minlaydigan talablar va mezonlarni o’’rganadi. Bilish nazariyasi bilish jarayonining oddiy, kundalik darajasini ham, bilishning umumiy ilmiy shakllari va metodlarini ham tadqiq qiladi.

Bilish jarayoni, bu – to’’laligicha rasional, faqat aqlga bo’’ysunuvchi, formal, quruq jarayon emas, chunki u tirik kishilar tomonidan amalga oshiriladi, shu sababli bilish emosional elementlarni – iroda, niyat, istaklarni o’’z ichiga oladi. Shu munosabat bilan aytish joizki, narsalar, atrofdagi voqyelik hodisalari subyektning nazariga tushgan, nimasi bilandir uning diqqatini tortgan, u bilan o’’zaro aloqada bo’’lgan, uning tomonidan jami boshqa predmetlar va jarayonlardan ajralib olingan taqdirdagina bilish obyektiga aylanadi. Shuma’noda subyekt obyektni shakllantiradi, shuning uchun ham obyektsiz subyekt bo’’lmaganidek subyektsiz obyekt ham bo’lmaydi, deydilar.

• Bilish jarayoni, bu – to’’laligicha rasional, faqat aqlga bo’’ysunuvchi, formal, quruq jarayon emas, chunki u tirik kishilar tomonidan amalga oshiriladi, shu sababli bilish emosional elementlarni – iroda, niyat, istaklarni o’’z ichiga oladi. Shu munosabat bilan aytish joizki, narsalar, atrofdagi voqyelik hodisalari subyektning nazariga tushgan, nimasi bilandir uning diqqatini tortgan, u bilan o’’zaro aloqada bo’’lgan, uning tomonidan jami boshqa predmetlar va jarayonlardan ajralib olingan taqdirdagina bilish obyektiga aylanadi. Shuma’noda subyekt obyektni shakllantiradi, shuning uchun ham obyektsiz subyekt bo’’lmaganidek subyektsiz obyekt ham bo’lmaydi, deydilar.