Falsafada gneosologiya

Sinopalik Diogenva Sekst Empirik shunga o’’xshash g’’oyalarni yoqlab chiqdilar. Ular bilish faoliyatida, shuningdek kundalik hayotda ham subyekt o’’z sog’’lom fikriga tayanmog’’ ikerak deb hisoblaganlar. O’’rta asrlar davrida skeptisizm g’’oyalari G’arbda ham (PyerAbelyar), Sharqda ham (al-G’azzoliy) rivoj topdi. Masalan, Al-G’azzoliy bunday degan: «Oxirigacha bilishga ojizlik ham bilishdir; kishilarga Uni bilish yo’lini faqat Uni bilishga ojizlik orqali yaratib bergan Zotga sharaflar bo’’lsin».

• Sinopalik Diogenva Sekst Empirik shunga o’’xshash g’’oyalarni yoqlab chiqdilar. Ular bilish faoliyatida, shuningdek kundalik hayotda ham subyekt o’’z sog’’lom fikriga tayanmog’’ ikerak deb hisoblaganlar. O’’rta asrlar davrida skeptisizm g’’oyalari G’arbda ham (PyerAbelyar), Sharqda ham (al-G’azzoliy) rivoj topdi. Masalan, Al-G’azzoliy bunday degan: «Oxirigacha bilishga ojizlik ham bilishdir; kishilarga Uni bilish yo’lini faqat Uni bilishga ojizlik orqali yaratib bergan Zotga sharaflar bo’’lsin».
• Yangi zamon falsafasida skeptisizm pozisiyasini Yum izchilik bilan himoya qilib chiqdi. Yum tashqi dunyoning realligini Shubha ostiga oldi. Faqat o’’z sezgilarimizning realligiga shubhalanish mumkin emas, deydi shotlandiyalik bu mutafakkir. Sezgi organlarining bu taassurotlari yo ularga tashqi dunyo ta’siri tufaylik yoki inson aqlining alohida energiyasi tufayli kelib chiqishi mumkin.

Nemis klassik falsafasining asoschisi I.Kant D.Yum g’’oyalarini tanqidiy jihatdan qayta ishlab chiqdi. Kantning transsendentalidealizmi shundan iboratki, u, bir tomondan, bizning ongimizdan mustaqil ravishda «o’’zida narsalar» («veshvsebe») mavjudligig ashubhalanmagan, ikkinchi tomondan esa, u «o’’zida narsalarni» prinsip jihatidan bilib bo’’lmaydi, deb da’vo qilgan. Narsalarning mohiyatini yech nima bilan payqab, ilg’’ab bo’’lmaydi. Bilish subyekti bo’’lgan odam faqat hodisalar va jarayonlar sirtida yotgan bilan kifoyalanadi, faqat hodisa, «biz uchun narsa» («veshdlyanas») bilan ish ko’’radi. «Biz uchun narsa» bizga «o’zida narsalar» haqida hech nima demaydi. Dunyo inson uchun «o’zida narsalar»ning bilib bo’’lmas siri bo’’lib qoladi, shuning uchun bu falsafa agnostisizm nomini oldi (yunonchaa – inkor, gnostos – bilib bo’ladigan )

• Nemis klassik falsafasining asoschisi I.Kant D.Yum g’’oyalarini tanqidiy jihatdan qayta ishlab chiqdi. Kantning transsendentalidealizmi shundan iboratki, u, bir tomondan, bizning ongimizdan mustaqil ravishda «o’’zida narsalar» («veshvsebe») mavjudligig ashubhalanmagan, ikkinchi tomondan esa, u «o’’zida narsalarni» prinsip jihatidan bilib bo’’lmaydi, deb da’vo qilgan. Narsalarning mohiyatini yech nima bilan payqab, ilg’’ab bo’’lmaydi. Bilish subyekti bo’’lgan odam faqat hodisalar va jarayonlar sirtida yotgan bilan kifoyalanadi, faqat hodisa, «biz uchun narsa» («veshdlyanas») bilan ish ko’’radi. «Biz uchun narsa» bizga «o’zida narsalar» haqida hech nima demaydi. Dunyo inson uchun «o’zida narsalar»ning bilib bo’’lmas siri bo’’lib qoladi, shuning uchun bu falsafa agnostisizm nomini oldi (yunonchaa – inkor, gnostos – bilib bo’ladigan )
• Agnostisizm – bu shunday ta’’limotki, unga ko’ra dunyo haqida haqiqiy, ishonchli bilimlarga erishib bo’’lmaydi.

ETIBOTRINGIZ

ETIBOTRINGIZ

UCHUN RAXMA