Fan: Alimova Dilafro’z Iqtisodiyot kafedrasi o’qituvchisi

Jamiyat va iqtisodiyotda yerdan foydalanish va yer munosabatlari

Jamiyat va iqtisodiyotning taraqqiy etishi bilan yerdan foydalanishning xilma-xil shakllari vujudga keladi, yerdan foydalanishning maqsad va vazifalari yanada kengayadi.

Yerdan foydalanish takomillashtirilmoqda, bu holat yerdan foydalanish jarayonining muntazam rivojlanib boruvchi dialektik mohiyatini belgilab beradi.

Yerdan ko'p yo'nalishli maqsadlarda foydalanish O'zbekistonning yagona davlat yer fondi tarkibida o'z aksini topdi, unda mazkur belgilariga qarab yer 8 ta toifaga ajratilgan. Yerdan foydalanish maqsadlari toifalarining mayda detallarini bayon etish bilan birgalikda, yerning o'zi ham maqsadlar tarkibiga ko'ra ma'lum bir kategoriyalarga tasniflangan.

Jamiyat va iqtisodiyot taraqqiyotida yerning roli va undan foydalanish xususiyatlari iqtisodiy nazariya klassiklari tomonidan to'liq o'rganilib, asarlarda yoritib berilgan. Yerdan foydalanish xususiyatlari tashqi jihatdan uning jamiyatdagi ishlab chiqarish, fiskal, bozor, ijtimoiy, rekreatsion-sog'lomlashtirish, tabiatni muhofaza qilish kabi ko'p qirrali roli vositasida namoyon bo'ladi. Yer aholining joylashadigan va insonning hayotiy faoliyati amalga oshiriladigan joy, ishlab chiqarish vositasi, yer osti boyliklari, hayvonot va o'simliklar dunyosi rivojlanishi uchun tabiiy asos sifatida namoyon bo'ladi. SHuning uchun yerdan foydalanish, avvalo, ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatga ega. Yerdan rekreatsion va sog'lomlashtirish maqsadida foydalanish ijtimoiy-iqtisodiy jarayonga rekreatsion-sog'lomlashtirish mazmunini berdi, yerdan foydalanish jarayonida tabiat muhofazasi talablarini ham inobatga olish ehtiyoji vujudga keldi.

iqtisodiy aloqalar va munosabatlarning muhim ob'ekti sifatidagi rolini yanada kuchaytirdi. O'z navbatida, jamiyat va iqtisodiyotning taraqqiy etib borishi bilan yerdan ko'p yo'nalishli maqsadlarda foydalanish talablari murakkablashib bormoqda, yerdan foydalanish shakllari va xususiyatlari o'zgarib bormoqda, bu holatlar yerning dialektik, muntazam o'zgaruvchan xususiyatini belgilab beradi.

Bozor iqtisodiyotining rivojlanishi natijasida yerdan foydalanish bozor xususiyatlarini kasb etdi, bu esa, yerning jamiyat va iqtisodiyotda ijtimoiy-