Fan: biologiya


Download 0.95 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/144
Sana03.11.2023
Hajmi0.95 Mb.
#1742841
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   144
Bog'liq
10 - sinf biologiya @sadikov uz

Uy vazifasining bayoni:______________________________________________________________ 
__________________________________________________________________________________ 
Yangi mavzuning bayoni: Genetik rekombinatsiya – bu turli manbalardan
olingan genlarning 
yoki genlarning normal biologik almashinuvi natijasida o‘zgargan xromosomaning 
hosil bo‘lishi. Yangi DNK molekulasi DNK zanjirining uzilishi yoki birikishi yo‘li bilan rekombinatsiya jarayonida 
hosil bo‘ladi. Irsiy axborotning o‘tkazilishi, almashinishi va o‘zgarishining tabiatda turli shakllari bo‘lib, ular yangi 
xususiyatlarga ega bo‘lgan organizmlarning paydo bo‘lishi uchun manba 
sanaladi. Turli organizmlarning genlarini sun’iy yo‘l bilan birlashtirib, rekombinant DNK olish mumkin. Gen 
muhandisligi yoki rekombinant DNK texnologiyasida tajribalar yo‘li bilan bir organizm (donor) irsiy materialini 
boshqa organizm (retsipiyent)ga o‘tkazish orqali bu genlarning irsiylanishi ta’minlanadi. 
Masalan, mikrobiologiya sanoatida azot fi ksatsiyalovchi genlar kiritish yo‘li bilan o‘simliklar hosildorligini 
oshirishda qo‘llaniladigan bakteriya shtam mlari olinadi (bu o‘g‘itlarning ishlatilishini kamaytiradi va atrof-muhit 
holatini yaxshilaydi). Hozirgi kunda gen muhandisligi metodlari rekombinant bakteriya shtammlaridan biologik faol 
birikmalar, jumladan, gormonlar (insulin, o‘sish gormoni, somatostatin), virusga qarshi preparat – interferon olishda 
muvaff aqiyatli qo‘llanilmoqda. Genlarning boshqa organizm genomiga to‘gridan to‘g‘ri ko‘chirib o‘tkazilishi irsiy 
nuqsonlarni to‘g‘rilashga imkon beradi. Rekombinant DNK olish yo‘li bilan irsiy kasalliklarni davolash istiqbolli 
bo‘lib, bunda bemor 
genomiga zararlangan gen o‘rniga normal funksional gen kiritiladi. Demak, gen muhandisligida quyidagilar amalga 
oshiriladi: 
1. Kerakli genga ega donor organizmlardan zarur genlar ketma-ketligiga 
ega bo‘lgan DNK molekulasi ajratib olinadi. 
2. Donor DNKsining zarur geni fermentlar ta’sirida boshqa qismlardan 
ajtatib olinadi. 
3. Retsipiyent hujayra (qabul qiladigan hujayra)ga biror genni kiritish uchun 
mazkur hujayraga kira oladigan uncha katta bo‘lmagan DNK molekulasidan 
foydalaniladi. Bunday molekula vektor deyiladi. 
4. DNK-vektorni donor genini kiritish mumkin bo‘lgan joyidan ferment 
yordamida kesiladi. 
5. Ajratib olingan gen vektor molekulaga «tikiladi». Rekombinant DNK 
hosil qilinadi va klonlanadi. Kiritilgan gen saqlovchi yangi DNK molekulasi 
xo‘jayin retsipiyent hujayrasiga kiritiladi

Mustaxkamlash:
1. Boyer va Koen tomonidan amalga oshirilgan ishlarni tushuntiring. 
2. Plazmidli bakteriya, plazmidsiz bakteriyadan qanday farq qiladi? 
3. Rekombinant DNK olish ketma-ketligini gapirib bering. 

Download 0.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   144




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling