Fan: ekspremental psixologiya va praktikum

FAN:EKSPREMENTAL PSIXOLOGIYA VA PRAKTIKUM

MAVZU:EKSPRIMENTAL PSIXOLOGIYANING HOZIRGI DAVRDAGI HOLATI.

I.KIRISH.PSIXOLOGIYASI FANI METODOLOGIYASI.

• I.KIRISH.PSIXOLOGIYASI FANI METODOLOGIYASI.
• II.ASOSIY QISM.
• 1.EKSPRIMENTAL PSIXOLOGIYANING HOZIRGI DAVRDAGI HOLATI.
• 2.ILMIY BILISH JARAYONLARI.
• 3.NAZARIYA VA UNING TARKIBIY TUZILISHI.
• 4.ILMIY MUAMMO.
• III.XULOSA.

Zamonaviy psixologiya fanining rivojlanishi, o'nlab yillar davomida to'plangan bilimlarning amaliyotda tobora ko'proq qo'llanilishi va bu amaliyotning asta-sekin kengayib borishi, inson faoliyatining tobora ko'proq yangi sohalarini qamrab olishi bilan tavsiflanadi. O'tgan asrlardan farqli o'laroq, psixologiyaga akademik fanning manfaatlari emas, balki hayotning o'zi yangi tadqiqot muammolarini talab qilmoqda. Agar ilgari psixologiya asosan ilmiy laboratoriyalarda olingan va universitet kafedralarida tushuntirilgan mavhum bilimlarni ifodalagan bo'lsa, hozirgi vaqtda psixologiyaning amaliy sohalari jadal rivojlanmoqda, bu erda tajriba ham keng qo'llaniladi. Biroq, bunday tajriba "sof" deb ataladigan bilimlarni olishga emas, balki hayotiy, amaliy muammolar va vazifalarni hal qilishga qaratilgan.
Hozirgi vaqtda eksperimental psixologiya usullari inson faoliyatining turli sohalarida keng qo'llaniladi. Inson bilimining rivojlanishini eksperimental psixologiya, sinov, tadqiqot natijalarini matematik va statistik qayta ishlash usullarisiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Eksperimental psixologiyaning muvaffaqiyatlari turli fanlar: fiziologiya, biologiya, psixologiya, matematika usullaridan foydalanishga asoslangan.
ILMIY BILISH Ilmiy bilish-oddiy bilishdan farq qilib, u borliqdagi predmet va hodisalarning qonuniyatlarini, uning mohiyatini bilish. Epistemologiya ilmiy bilish to’g’risidagi fandir.
Ilmiy bilimning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1. Ilmiy bilishning asosiy vazifasi voqelikning ob'ektiv qonuniyatlarini - tabiiy, ijtimoiy (ijtimoiy), bilishning o'zi, tafakkur qonuniyatlarini va boshqalarni ochishdan iborat.Demak, tadqiqotning asosan umumiy, muhim xususiyatlariga yo'naltirilganligi. ob'ekt, uning zaruriy belgilari va ularning abstraktsiyalar tizimidagi ifodasi. “Ilmiy bilimlarning mohiyati faktlarni ishonchli umumlashtirishda, u zaruriy, tabiiy, individual, umumiylik ortidan topib, shu asosda turli hodisa va hodisalarni oldindan ko‘ra bilishidadir”. Ilmiy bilim zaruriy, ob'ektiv bog'lanishlarni ochishga intiladi, ular ob'ektiv qonuniyatlar sifatida qayd etiladi. Agar bunday bo'lmasa, unda fan ham yo'q, chunki ilmiylik tushunchasining o'zi qonunlarni ochishni, o'rganilayotgan hodisalarning mohiyatini chuqurlashtirishni nazarda tutadi.
2.Ilmiy bilimning bevosita maqsadi va eng oliy qadriyati ob'ektiv haqiqat bo'lib, birinchi navbatda oqilona vosita va usullar bilan idrok etiladi, lekin, albatta, jonli tafakkur ishtirokisiz emas. Demak, ilmiy bilishning o'ziga xos xususiyati ob'ektivlik, o'z predmetini ko'rib chiqishning «pokligi»ni amalga oshirish uchun ko'p hollarda imkon qadar subyektivistik momentlarni bartaraf etishdir. Eynshteyn shunday deb yozgan edi: "Biz fan deb ataydigan narsa o'zining eksklyuziv vazifasi nima ekanligini qat'iy aniqlashdir". Uning vazifasi jarayonlarning haqiqiy aksini, nima borligini ob'ektiv tasvirini berishdir. Shu bilan birga shuni yodda tutish kerakki, fanning faoliyati ilmiy bilishning eng muhim sharti va zaruriy shartidir. Ikkinchisini haqiqatga konstruktiv va tanqidiy munosabatsiz amalga oshirish mumkin emas, inertsiya, dogmatizm va apologetika bundan mustasno.
3. Ilm bilishning boshqa shakllariga qaraganda ko‘proq darajada amaliyotda gavdalanishga, atrofdagi voqelikni o‘zgartirish va real jarayonlarni boshqarish uchun “harakatga yo‘l ko‘rsatuvchi” bo‘lishga qaratilgan. Ilmiy tadqiqotning hayotiy ma'nosini quyidagi formula bilan ifodalash mumkin: "Ko'rish uchun bilish, amalda harakat qilish uchun oldindan ko'rish" - nafaqat hozirgi, balki kelajakda ham. Ilmiy bilimdagi barcha taraqqiyot ilmiy bashoratning kuchi va ko'lamini oshirish bilan bog'liq. Aynan prognoz jarayonlarni boshqarish va boshqarish imkonini beradi. Ilmiy bilim nafaqat kelajakni bashorat qilish, balki uni ongli ravishda shakllantirish imkoniyatini ham ochib beradi. "Fanning faoliyatga kiritilishi mumkin bo'lgan ob'ektlarni (haqiqiy yoki potentsial, kelajakdagi rivojlanishining mumkin bo'lgan ob'ektlari sifatida) o'rganishga yo'naltirilganligi va ularni faoliyat va rivojlanishning ob'ektiv qonunlariga bo'ysungan holda o'rganish eng muhimlaridan biridir. ilmiy bilimlarning xususiyatlari. Bu xususiyat uni inson kognitiv faoliyatining boshqa shakllaridan ajratib turadi ”.
Nazariya — biror hodisa va faktlarni izohlovchi va bashorat qila biluvchi bilimlar tizimi, sxemasidir. Nazariyalar ilmiy uslub vositasida yaratiladi, shakllantiriladi voqelik qonuniyatlari va undagi muhim aloqalar haqida bir butun tasavvur beradigan bilim shakli. Nazariya borliqning muayyan sohasiga oid boʻlgan tajribalardan umumlashtirilgan maʼlumotlar asosida kelib chiqadi. Ilmiy bilishda Nazariya ning asosiy vazifasi tajribalar bergan dalillarni izohlash, shu bilan birga, narsa va hodisalarning mohiyatiga chuqurroq kirib borish, yuzaga keladigan yangi narsa va hodisalarni oldindan koʻra olishdan iborat. Har qanday Nazariya ilmiy bilishning natijasi sifatidagi bilish shakli boʻlsada, lekin uni tugallangan, oʻzgarmas, mutlaq bilim deb qaramaslik kerak. Nazariya bilish jarayonidabiz toʻplagan bilimlarning natijasigina emas, balki yangi bilimlar hosil qilish yoʻlidagi boshlangʻich asosdir. Nazariya hamma vaqt amaliyot bilan uzviy boglik boʻladi va shundagina u harakat va rivojlanishning quroliga aylanadi. Nazariya ning boshlangʻich shakli gipotezalmr. Amaliyotda gipotezaning toʻgʻri, haqiqat ekanligi isbotlansa, shu asosda yangi Nazariya yuzaga kelishi mumkiNazariya Ilmiy bilish jarayonida kishilarning ilmiy Nazariya lar bilan qurollanganligi unga ilmiy oldindan koʻrish — ilmiy bashorat qilish imkoniyatini beradi. Bu esa, oʻz navbatida, yangi qonuniyat va yangi Nazariya larning shakllanishiga olib keladi[1].
NAZARIYA
Ilmiy muammo – hal qilinishi talab etilayotgan
nazariy va amaliy masala bo‘lib, usiz ilmiy tadqiqot
ishlarini bajarib bo‘lmaydi.
Texnika yo‘nalishida ilmiy muammolar, ishlab
chiqarish texnik vositalari va jarayonlarini u yoki bu
jihatdan ma’lum talablarga javob bermayotganidan
energiya va boshqa resurslarni sarflarining yuqoriligi
tufayli yuzaga keladigan va yechimi jamiyat
taraqqiyotida zarur bo‘lgan masalalardan iboratdir.
Ilmiy muammolar fanda oldingi erishilgan natijalar
orasidan o‘sib chiqadi.
ILMIY MUAMMO
Ilmiy muammoni qo‘yish – muammoni izlash,
muammoni qo‘yish va rivojlantirish (kengaytirish)
bosqichlarini o‘z ichiga oladi.
Muammoni izlash – ilmiy muammoni yuzaga
kelishi ijtimoiy, iqtisodiy va texnik asoslar bilan
bog‘liq bo‘lishi mumkin. Ijtimoiy asosga ega
bo‘lgan energetik muammo sifatida ekologik toza
energiya ishlab chiqarish, muhitni
ifloslantirmaydigan ichki yonuv dvigatelini
yaratish bilan bog‘liq muammoni misol qilib
olishimiz mumkin.
Ilmiy muammolarni izlash va shakllantirishda ularni yechish
uchun o‘ylab qo‘yilgan tadqiqotlardan kutilayotgan natijalarni
amaliyot ehtiyojlari (talablari) bilan o‘zaro munosabati quyidagi
uchta prinsipga mos kelishi muhimdir:
– belgilab olingan yo‘nalishda, ushbu muammoni yechimisiz
texnikani kelajakda rivojlanish imkoni bormi?
– ko‘zda tutilgan tadqiqotlar natijasi texnika sohasiga aniq
nima beradi?
– belgilangan ilmiy muammo bo‘yicha olib boriladigan
tadqiqotlar
natijasida olinishi ko‘zda tutilayotgan bilimlar yangi
qonuniyatlar, yangi usul, texnologiya va texnik qurilmalar bugungi
kundagi fan va texnikadagi mavjudlariga qaraganda (nisbatan)
katta amaliy ahamiyatga egami?
Xulosa
Shunday qilib, ilmiy bilimlarning empirik va nazariy darajalari atrofimizdagi dunyo, tabiat qonunlari, insoniyat jamiyati hayoti va uning alohida sohalari to'g'risidagi bilimlarni o'zlashtirishning yagona tartiblari, jarayonlari va usullari tizimini tashkil qiladi.
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR:
INTERNET SAYTI:GOOGLE.UZ
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT