Фан: Операцион тизимлар Ўқитувчи: доц. Ҳамроев А. Ш

ОТ – бу ЭҲМ ресурсларини бошқариш, фойдаланувчи билан ЭҲМ ўртасида мулоқат ташкил этиш ҳамда фойдаланувчининг дастурларини ишга тушириш учун мўлжалланган дастурлар жамланмасидир.

• ОТ одатда компьютернинг ташқи хотираси – дискда сақланади.
• Компьютер ишга туширилгандан сўнг ОТ дискдан ўқиб олинади ва компьютернинг тезкор хотирасига юкланади
• Иш жараёнида ОТ доим тезкор хотирада жойлашиб, ҳисоблаш машинанинг барча компоненталарини бошқаради.
• ОТ фойдаланувчига “кенгайтирилган” (ёки виртуал) машина деб аталадиган маълум даражадаги қулайликни яратиб беради.
• ОТ ҳисоблаш жараёнларини бошқариш функцияларини ишга тушириб, компьютер ресурсларини турли ҳисоблаш жараёнлари орсида тақсимлайди. Яъни ОТни ресурсларни тақсимлаш тизими дейиш мумкин.

ОТга талаблар

• Ишончлилик
• Дастурлар ва маълумотларни ҳимоялаш
• Ҳолатларн олдиндан айтиш
• Қулайлик
• Самаралилик
• Мослашувчанлик
• Янгилаш
• Аниқлик

ОТнинг таркиби ва компоненталари

• Базавий киритиш-чиқариш тизими (BIOS - basic input output system);
• ОТ юкловчиси (Boot);
• ОТ ядроси;
• Қурилмалар драйверлари
• Буйруқли процессор
• Ташқи буйруқлар (файллар)

Базавий киритиш-чиқариш тизими (BIOS)

• BIOS – бу доимий хотира қурилмасида жойлашган микродастурлар жамланманси бўлиб, қуйи даражали (элементар) киритиш-чиқариш амалаларини бажаради.
• BIOS бир вақтнинг ўзида компьютернинг бир аппарати ҳамда ОТнинг бир қисми ҳисобланади.

BIOSнинг функциялари:

• Компьютер юкланаётганда унинг асосий компоненталарини автоматик тестлайди;
• Ўрнатилган ОТнинг бошланғич юкланиш блокини (юкловчисини) чақиради;
• Узилиш хизмати ва хатоликлар хақида маълумот беради.

ОТ юкловчиси (Boot);

• ОТ юкловчиси – бу ОТ ўрнатилган дискнинг биринчи секторида жойлашадиган кичик дастурдир.
• У ОТнинг асосий файлларини хотирадан ўқиб, уларни компьютерни кейинги бошқарувини таъминлаш учун узатади.