Fan: Python dasturlash tili O’qituvchi: E. R. Islomov

MAVZU: Pythonda fayllar bilan ishlash. Fayllarni ochish va yopish. Matnli fayllar va CSV fayllari bilan ishlash.
FAN: Python dasturlash tili
O’QITUVCHI: E.R.ISLOMOV

REJA:

• Pythonda fayllar bilan ishlash.
• Fayllarni ochish va yopish.
• Matnli fayllar bilan ishlash.
• CSV fayllari bilan ishlash.

Python juda ko'p har xil turdagi fayllarni qo'llab-quvvatlaydi, lekin ularni taxminan ikki turga bo'lish mumkin:

• Matnli fayllar
• Ikkilik fayllar

Matnli fayllar, masalan, csv, txt, html kengaytmali fayllar, umuman olganda, matn shaklida axborotni saqlaydigan har qanday fayllar.
Ikkilik fayllar - tasvirlar, audio va video fayllar va boshqalar. Fayl turiga qarab, u bilan ishlash biroz farq qilishi mumkin.

Fayllar bilan ishlashda siz ma'lum bir ketma-ketlikni bajarishingiz kerak:

• open() usuli bilan faylni ochish
• Faylni read() usuli bilan o'qish yoki write() usuli bilan faylga yozish
• Faylni close() usuli bilan yopish

Faylni ochish va yopish
Fayl bilan ishlashni boshlash uchun quyidagi rasmiy ta'rifga ega bo'lgan open() funksiyasi yordamida faylni ochish kerak:
open(file, mode)
Funksiyaning birinchi parametri faylga yo'ldir. Fayl yo'li mutlaq bo'lishi mumkin, ya'ni u diskning harfi bilan boshlanadi, masalan, C://somedir/somefile.txt. Yoki nisbiy bo'lishingiz mumkin, masalan, somedir/somefile.txt - bu holda, faylni qidirish Python skriptining ishlayotgan joyiga nisbatan bo'ladi.
Ikkinchi argument mode(rejim) – faylni ochish rejimi bo’lib, biz fayl bilan qanday amal bajarishimizga qarab o'rnatiladi. 4 ta umumiy rejim mavjud:

• r(Read-O'qish). Fayl o'qish uchun ochiladi. Agar fayl topilmasa, FileNotFoundError istisnosi chiqadi.
• w(Write-Yozish). Fayl yozish uchun ochiladi. Agar fayl mavjud bo'lmasa, u yaratiladi. Agar bunday fayl allaqachon mavjud bo'lsa, u yangidan yaratiladi va shunga mos ravishda undagi eski ma'lumotlar o'chiriladi.
• a(Append-Qo'shish). Fayl yozish uchun ochiladi. Agar fayl mavjud bo'lmasa, u yaratiladi. Agar shunga o'xshash fayl allaqachon mavjud bo'lsa, u holda ma'lumotlar faylning oxiriga yoziladi.
• b(Binary-Ikkilik). Ikkilik fayllar bilan ishlash uchun ishlatiladi. Boshqa rejimlar bilan birgalikda ishlatiladi - w yoki r.

Fayl bilan ishlashni tugatgandan so'ng uni close() usuli bilan yopishingiz kerak. Ushbu usul fayl bilan bog'liq barcha foydalanilgan resurslarni chiqaradi.
Masalan, yozish uchun “salom.txt” matn faylini ochamiz:
fayl = open(“salom.txt", "w")
fayl.close()
Faylni ochishda yoki u bilan ishlashda biz turli xil istisnolarga duch kelishimiz mumkin, masalan, unga kirish imkoni yo'q va hokazo. Bunday holda, dastur xatoga yo'l qo'yadi va uning bajarilishi close() usuli chaqiruviga etib bormaydi va shunga mos ravishda fayl yopilmaydi.
Bunday holda biz istisnolardan foydalanishimiz mumkin:
try:
fayl = open("salom.txt", "r")
try:
fayl.write("salom, talabalar!")
except Exception as e:
print(e)
finally:
fayl.close()
except Exception as ex:
print(ex)
Ya’ni “yozish mumkin emas” xatoligi sodir bo’ldi
Bunday holda, fayl bilan bajariladigan barcha ishlar o'rnatilgan try blokiga kiradi. Va agar biron bir istisno to'satdan yuzaga kelsa, har qanday holatda ham fayl finally blokida yopiladi.
Biroq, with konstruktori bilan qulayroq yaratishimiz mumkin:
with open(“salom.txt", "w") as fayl:
fayl.write(“salom, Talalar")