Fan: Texnologik jarayonlarni identifikatsiyalash va modellashtirish

Fan:Boshqaruv ob`ektlarini identifikatsiyalash asoslari.

№ 1 Ma`ruza: Boshqarish ob`ekti, boshqarish tizimi.

Reja.

• Texnik va texnologik ob’ektlarni boshqarishda identifikatsiyalashning o’rni.
• Modellashtirish ob’ekti.
• Ob’yekt haqida xabarlar.
• Aprior axborat, Aposterior axborat.

Tayanch iboralar : Ob`ekt, boshqarish tizimi, modellashtirish, aprior aposterior informatsiya.

Identifikatsiya – bu boshqarish ob’yektlarni matematik modellarni ishlab chiqish va ushbu modellarni boshqarish masalalarida ishlatishdir.

Identifikatsiya usullari odatda ikkita guruhga bo’linadi. Bular: faol va passiv usullardir.

Faol usullarni qo’llashda ob’yektning kirishiga qandaydir ta’sir beriladi va ushbu ta’sirga ob’yektda o’tayotgan reaksiyaga qarab ob’yektning madeli topiladi.

Odatda ob’yektning kirishiga birlamchi pog’onasimon (birlik pog’onali) signal beriladi. Ushbu signalga bo’lgan reaksiya ya’ni ob’yektni chiqish signali o’zgarish jarayoni o’tish jarayoni deb ataladi.

• Passiv usullar qo’lanilayotganda ob’yektni kirishiga qo’shimcha ta’sirlar berilmaydi. Bu usullar ob’yektni normal faoliyatida kirish va chiqish signallari o’zgarishini o’lchash va nazorat qilish asosida modellar ishlab chiqiladi.

Modellashtirish - bu biror bir ob’ektni (originalni) boshkasi (model bilan) almashtirish va orginalni xususiyatlarini modelni xususiyatlarini tadkik etish yuli bilan urganishdan iborat.

Identifikasiya- lotincha “Identifico” so`zidan olingan bolib, tenglashtirish, solishtirish, moslashtirish ma`nolarini anglatadi.

Inglizcha “Identification”- o`xshashlik deb ham yuritiladi.

Modellashtirish ob’yekti

а)
б)

X=(x1, . . . xn);

X=(x1, . . . xn);

Y=(y1, . . . ym);

E=(e1, . . . ek);

X=X(t), E=E(t),

Y=F0(X, E).

Y=F(X)

Ob’yekt haqida xabarlar

• Identifikatsiya protsedurasini boshlashdan avval ob’yekt xakidagi xamma xabarlar 2ta turga bulinadi: oprior A va oposterior V. Demak kuyidagi ikkilik ob’yekt xakidagi xamma axborotni xarakterlaydi (ifoda) (1)

Oprior axborot

• Oprior axborot ob’yektni kirish va chiqish kanallarini kuzatishdan oldin ma’lum bo`lishi zarur va quyidagi savolga javob berishi lozim: indentifikatsiya qilinayotgan ob’yektni strukturasi nimadan iborat? Ob’yektni strukturasini to`rtta asosiy qiymatlari bilan xarakterlaymiz:

Ob’yektni strukturasini to`rtta asosiy qiymatlari

• Dinamiklik α ob’yekt dinamik (α=1) deyiladi
• Staxastiklik β ob’yekt staxastik deyiladi (β=1)
• Nochiziklik γ ob’yekt nochiziklik deyiladi (γ=1)
• Diskretlilik δ Ob’yekt diskret deyiladi (δ=1)

Shunday qilib, juftlik ob’yektni identifikatsiyalash maqsadlari uchun to`la va yetarli xarakterlaydi. Shuning uchun bu juftlik identifikatsiyalash g`oyalari, usullari va yondoshishlarida foydalaniladi.

Nazorat savollari.

Nazorat savollari.

1.Modellashtiriladigan ob’yektni ko’p qutibli ko’rinishda to’la tasvirlash.

2.Modellashtirilayotgan ob’yekt haqidagi oprior va opposterior axborot nima?

3.Modellashtirilayotgan ob’yektlar qanday asoslar bo`yicha sinflarga bulinadi?

E`tiboringiz uchun raxmat