Mavzu: Poligonametriya to’rini tenglashtirish usullari

Mavzu: Poligonametriya to’rini tenglashtirish usullari. Bajardi: Zakirov A.A Tekshirdi: Saidov B

Reja: 1. Poligonametriya to’rlarini tenglashtirish 2. Poligonametriya to’rlarini tenglashtirish usullari 3. Tekshirish aniqligini boholash 4. Ikkita tugun nuqtali poligonametriya to’rini ekvivalent almashtirish usuli bilan tenglashtirish

Poligonometriyani oddiy usulda tenglashtirishda quyidagi miqdordagi xatolikka yo’l qo‘yishimiz mumkin (4-klass): ya’ni poligonometriya yoli o‘qi 8,2“ ga siljiydi. Malumki, bu miqdor 4-klass poligonometriyada burchak o’lchash aniqligidan yuqori {m=± 2"). Shuning uchun poligonometriya yoli odatda eng kichik kvadratlar usuli bo‘yicha tenglashtiriladi (korrelat usuli).

Cho'zilgan poligonometrik yo’larni tenglashtirishda oldin yo’l o‘qi qayrilish qiymati aniqlanadi: Agar ip" bo’lsa, unda poligonometrik yo’l oddiy usulda tenglashtiriladi. Agar \p">m"ß bo’lsa, yo’l eng kichik kvadratlar usuli bilan tenglashtiriladi. Bu yerda m"ß —o’lchangan burchakning o‘rta kvadratik xatosi.

Tenglashtirilgan elementlar(burchak, direksion burchak, tomon uzunligi, abssissa va ordinata) funksiyasining o‘rta kvadratik xatosi quyidagi formula bilan hisoblanadi:

Yolg‘iz poligonometrik yo’l P1, P2, ..., Pn+1 mavjud.Tayanch punktlar T bosh va Toxr koordinatalari, direksion abosh va aoxr burchaklari ma’lum. ß1 va ß2...,ßn+1 burchaklar o‘rta kvadratik xato mß aniqlikda o’lchangan .

Yolgiz poligonometrik yo’lni korrelat usuli bilan tenglashtirishda doimo 3 ta shartli tenglama mavjud bo’ladi: 1. Direksion burchaklar sharti. 2. Abssissalar sharti. 3. Ordinatalar sharti. Odatda hisobni soddalashtirish uchun 2 guruhli tenglashtirish usuli qo’llanadi. Oldin birinchi tuzatmalar hisoblanadi:

Ular o’lchangan burchaklarga kiritiladi. Koordinatalar orttirmalari va taxminiy koordinatalar hisoblanadi. Yo‘lning og‘irlik markazi koordinatalari hisoblanadi: Markaziy koordinatalar hisoblanadi Shartli tenglamalar tuziladi:

Direksion burchak sharti. Berilgan to‘rda to‘rtta yo’l mavjud. Hisoblash har bir yo’l bo‘yicha o’lchangan burchaklar yig‘indisini hisoblashdan boshlanadi. Keyinchalik tomonlardan bittasini tugun tomon sifatida tanlanadi(tugun tomon og‘irlik markaziga yaqin bo’lshi kerak).

Har bir yo’l bo‘yicha tugun tomonning direksion burchagi hisoblanadi: Tugun tomonning direksion burchagining ehtimoliy qiymati hisoblanadi:

Yo’lning hamma burchaklariga tuzatma teng qilib tarqatiladi. Koordinatalarning orttirmalari va tomonning direksion burchaklari hisoblanadi. Har bir yo’l bo‘yicha tugun nuqtalarning koordinatalari hisoblanadi: Tugun tomonning koordinatlari ehtimoliy qiymati hisoblanadi:

Berilgan murakkab to‘rni bitta tugun nuqtali to’rga almashtiramiz. Buning uchun tugun nuqtani tanlaymiz. Bizning misolimizda 5 nuqta tugun nuqta bo’ladi, chunki u og'irlik markazining yaqinida joylashgan. Keyinchalik 3, 4 va 5 bitta ekvivalent yo’l bilan almashtiriladi. Buning uchun oldin 4 va 5 yo’l bo‘yicha (12—11) tugun tomonning taxminiy direksion burchagi hisoblanadi:

Vazn birligida o ‘rta kvadratik xatolik: To‘r tugun elementi tenglashtirilgan qiymati o‘rta kvadratik xatosi: Tugun nuqta vaziyatining o'rta kvadratik xatosi: bu yerda: Mx va My — abssissa va ordinatalarning o‘rta kvadratik xatosi. Bitta oichashning o‘rta kvadratik xatosi

Foydalingan adabiyotlar: # Geodeziya Jurayev D.O 2006y # GO’MQI Jurayeva X.D 2023y # Geodeziya Qodirov A.G’ 2018y # Geodeziya O’tanov O’ 2005y # Geodeziya Avchiyev Sh.K 2014y # Oliy geodeziya asoslari Nazarov B.R 2008y

Xulosa Xulosa qilib shuni aytishim kereki yuqoridagi foydalanilgan adabiyotlardan foydalanib, Geodeziya fanidan bilimimi mustahkamlavaldim. Poligonametriya to’rini tenglashtirish mohiyati va usullarini bilib oldim.