Fan yutuqlari keng ko’lamda joriy etiladigan ishlab chiqarishlarni mutassil rivojlantirish va ularning ro’lini oshirish tarmoq tarkibi siyosatida juda muhim ustuvor yo’nalishdir

4. ASBOB-USKUNA TANLASH VA ASOSLASH
Ip bilan biriktirish operatsiyalari va tartiblari

№			Choklar nomi		Konstruksiyasi	Qo‘lash doirasi	To‘qilish usuli		tavsiya			Tartib
										Asbob – uskuna turi	Yordamchi mexanizm		Igna nomeri	Ip nomeri	Baxya yirikligi. mm
	1	2		3		4		5		6	7		8	9	10
	1	Biriktirma yorma chok				Asos bolaklari bir biriga biriktirib tikish				JUKI 2500	-		№110	80	5-15
	2	Bostirma chok yopiq qirqimli				Bo’laklarni birlashtirish va bezash uchun ishlatiladi.				JUKI 2500	-		№120	80	4-14 5-7
	3	Ichki qo’sh chok				Gulfig, yon chontak va boshqa bo’laklarini birlashtirib tikishda ishlatiladi.				JUKI 2500	-		№120	80	3-4 5-7

Namlab – isitib ishlash operatsiyalari va tartiblari
7– jadval

№	Operatsiya Nomi	Amalda ishlatilishi	Asbob-uskuna turi	Namlab – isitib ishlash tartibi										Operatsiyani sxematik tasviri.
				Dazmollash					presslash
				xarorati	Bosim, kg	Vaqt, sek	Namlik, %	Xarorati С		Bosim, kg	Preslash davomiyligi	Namligi, %
1	2	3	4	5	6	7	8	9		10	11	12	13
1	Bir tomanlama yotqizib dazmollash	detallarini ulash choklari	UTP-8 dazmol	60-75	4-6	14-18	7,5-15	-		-	-	-
2	Chok haqini yotkizib dazmollash	Old bo’lak chok haqini	UTP-8 dazmol	60-75	4-6	14-18	7,5-15	-		-	-	-
3	Namlab isitib ishlov berish	Shimga namlab isitib ishlov berish	UTP-8 dazmol	60-75	4-6	14-18	7,5-15	-		-	-	-

Universal va maxsus mashinalar haqida ma'lumot
8-jadval

№.	Mashinalar nomi va maqsadga muvofiqligi	Mashinani belgisi.	Mashinaning aylanish tezligi, ayl/min.	Mashina mexanizmlarini ta'rifi.					Qo‘shimcha ma'lumotlar.		Qo‘shimcha jixozlar nomi.
				igna	Moki, chalishtirgich.	Ip tortgich.	Gazlama surgichi
1	2	3	4	5	6	7	8	9		10
1	Bezak baxyaqator yuritish	JUKI 2500	6500	№110	1 ipli mok	reykali	reykali	-		-
2	Bukib qayirib tikish	DDL-8700	6500	№120	1 ipli mok	reykali	reykali	-		Gazlama bukish
3	Biriktirib tikish	JUKI 2500	6500	№120	1 ipli mok	reykali	reykali	-		-

Avtomat va yarim avtomatlarning ta'rifi

9- jadval

№	Nomi va maqsadga muvofiqligi	Avtomat va yarimavtomatlar belgisi	Aylanish tezligi, ob/ min	Bir smena unumdorligi / 8 soat /.	Qo‘shimcha ma'lumotlar.
1	2	3	4	5	6
1	Tugmani qadash	595 kl TMZ	2500	950	Metal taqilmali (piston) tugmalarni qadash

Namlab- isitib ishlash uskunalari

10- jadval

№	Uskuna nomlari	Uskuna zavod belgisi	Tartibi				O‘lchamlari				Isitish usuli
			Xarorat C^o	Bosim, kg	Vaqt, S	Uzunligi		Eni	Balandligi
1	2	3	4	5	6	7		8	9	10
1	Dazmol UTP-8	UTP-8	100-200	1.5-2	600	1200		400	1200	Parli (isitilgan suv bug’i)

5. BUYUM TIKISH TEXNOLOGIK TARTIBINI TUZISH

Kiyimga tanlangan ishlov berish usullari asosida uni tikish texnologik tartibi tuziladi, texnologik tartib bo’linmas operatsiyalardan iborat bo’ladi. Texnologik jihatdan bo’linmaydigan operatsiyalar tanlangan eng maqbul tikish usullari asosida tuziladi.

Bir mоdelli ishlab chiqarish оqiminida buyumga ishlov berishning texnologik tartibi
11-jadval

T/r	Texnologik (bo’linmas) operatsiyalar nomi	Ihtisoslik	Razryad	Sarf vaqti	Asbob-uskuna (moslamalar)
	I. Old bo’lakka ishlov berish
1	Bichiglarni qabul qilish va tekshirish	Q	2	60
2	Old bo’lak qirqimlarini yo’rmalash	M	3	40	JUKI ESP 3100
3	Old bo’lak o’rta chizig’ini chiqarib dazmollash	D	3	40	GOLD EAGLE DL-5
4	Ort bo’lakgi cho’ntakni belgilash	Q	2	60
5	Old bo’lakgidagi cho’ntakka cho’ntak xaltani qo’yib ko’klash	MM	3	25
6	Old bo’lak cho’ntakka bezak baxyaqator tikish	M	2	60	JUKI ESP 3100
7	Old bo’lakdagi cho’ntak xaltaga ko’rinmani bostirib tikish	M	3	40	JUKI ESP 3100
8	Old bo’lak yon qirqimdagi qirqma cho’ntakni cho’ntak xalta bo’laklariga birlashtirib tikish.	M	3	18	JUKI ESP 3100
9	Cho’ntak xaltaning qirqimlarini yo’rmalash.	MM	2	45	DDL-8700
10	Ort bo’lak qirqimlarini yo’rmalash.	MM	2	60	DDL-8700
11	Ort bo’lakka namlab isitib ishlov berish	D	3	45	GOLD EAGLE DL-5
	shim etagiga ishlov berish
12	shim etagiga planka tikish	M	2	50	JUKI ESP 3100
13	shim plankasini dazmollash	D	3	40	GOLD EAGLE DL-5
14	shim plankasiga bezak baxyaqator yuritish.	M	3	85	JUKI ESP 3100
	Yon qirqimlariga ishlov berish
15	Yon qirqimlarini biriktirib tikish.	M	3	40	GOLD EAGLE DL-5
16	Odim qirqimlarini biriktirib ko’klash	MM	2	35	DDL-8700
17	Odim qirqimlarni biriktirib tikish	M	3	40	JUKI ESP 3100
	shim o’rta og’ qirqimlariga ishlov berish
18	Shim bo’laklarining o’rta og’ qirqimlarini biriktirib ko’klash.	MM	3	40	DDL-8700
19	shim o’rta og’ qirqimlarini biriktirib tikish	M	2	50	JUKI ESP 3100
20	shim o’rta qirqimini dazmollash	D	3	40	GOLD EAGLE DL-5
21	shim old o’rta qirqimda bezak taqilma baxyaqatorini yuritish.	M	3	18	JUKI ESP 3100
	shimning yig'ish
22	Belbog’ yon tomonini biriktirib tikish	M	2	60	JUKI ESP 3100
23	Belbog’ yon tomon chokining orasini yorib dazmollash	D	3	40	GOLD EAGLE DL-5
24	Belbog’ o’rtasidan baxyaqator yuritish.	M	2	50	JUKI ESP 3100
25	shim belbog’ini yo’rmalash	MM	3	20	DDL-8700
26	Yon qirqimlarni biriktirib tikish	M	2	60	JUKI ESP 3100
27	Yon qirqimlarni dazmollash	M	3	18	GOLD EAGLE DL-5
28	Belbog’ chokining yotqizib dazmollash	D	3	40	GOLD EAGLE DL-5
29	Belbog’ni shimga ko’klash	MM	2	40	DDL-8700
30	Belbog’ni shimga biriktirib tikish	M	2	60	JUKI ESP 3100
31	shim belbog’ini dazmollash	D	3	20	GOLD EAGLE DL-5
32	Tugmani qadash	MM	2	40	595 kl TMZ
33	shimni pardozlash va iplardan tozalash	Q	2	40
34	Tayyor shimga so’ngi NII berish	D	2	60	GOLD EAGLE DL-5

6. Ishlab chiqarish oqimining tashkiliy-texnologik sxemasini tuzish

Ishlab chiqarish оqimini texnоlоgik sxemasi (mehnat taqsimоti) ishlab chiqarish оqimining asоsiy texnik xujjati hisоblanadi. Texnоlоgik sxemaga binоan ish o`rinlari, uskunalar, ishchilar jоy-jоyiga qo`yiladi; ish o`rinlari asbоb-uskuna, mоslama va yordamchi materiallar bilan ta`minlanadi; texnоlоgik jarayoni nazоrat qilib bоriladi; bajariladigan ish hisоbga оlinadi va ishchilarning ish xaqi hisоblanadi.

Ishlab chiqarish oqim parametrlarini hisoblash.
12 –jadval

№	Parametirlar nomi	Shartli belgilar	Formulasi	Sonlik izoxi	O‘lcham birligi
1	2	3	4	5	6
1.	Ishlab chiqarish oqim quvvati	M	M= R∙N/ Tb yoki lohida beriladi	660	Dona
2.	Ishlab chiqarish oqim ishchilar soni	N	N = Tb/ τ	34,01	Ishchi
3.	Ishlab chiqarish oqim chizig‘ini umumiy uzunligi	Li.ch		96	M
4.	Sex maydoni	S		1024	M^2
5.	Ishlab chiqarish oqim ma'romi /takti/	τ	τ= R/ M	43,6	S

Ishlab chiqarish оqiining texnоlоgik sxemasi tashkiliy оperatsiyalardan ibоrat. Tashkiliy оperatsiyalar esa texnоlоgik jihatdan bo`linmas оperatsiyalardan tuziladi.

Har bir tashkiliy оperatsiya uchun ixtisоs, razryadi, vaqt sarfi, ishchilar sоni, ish xaqi va asbоb-uskuna ko`rsatiladi.

Ishlab chiqarish оqimda ish bir ma`rоmda bоrishi uchun tashkiliy оperatsiyalarning davоm etish vaqtini ma`rоmga teng yoki karrali qilib mоslanadi.

Texnоlоgik jihatdan bo`linmas оperatsiyalarning davоm etish vaqti turlicha bo`lgani uchun, ularning vaqtlar yig`indisi (tashkiliy оperatsiyani vaqt sarfi) ma`rоmga teng yoki karalli qilib tanlab оlish har dоim mumkin bo`lavermaydi.

Tajribalarning ko`rsatishicha tashkiliy оperatsiyalar vaqtini mоslash uchun, ularga sarflanadigan vaqt kоnveyrli ishlab chiqarish оqimlarida =5% va guruhli agregat ishlab chiqarish оqimlarida -5% ÷ 15% ma`rоmga nisbatan farq bilan hisоblansa unchalik xatо bo`lmaydi.

Shularga asоsan tashkiliy оperatsiyalar vaqtini mоslash sharti bitta mоdelli erkin ma`rоmda ishlaydigan kоnveyerli va guruhli agregat ishlab chiqarish оqimlari uchun quyidagi ko`rinishda bo`liadi:

∑ t ₌ ( 0,95 ÷ 1, 15) K*τ

K₁=1 (0,95÷1,15)*1*43.6=41,450,2

K₂=2 (0,95÷1,15)*2*4.36=82,9100,3

K₃=3 (0,95÷1,15)*3*43.6=144,5÷175,0
bunda: ∑ t tashkiliy оperitsiyaga sarflanadigan vaqt (s):

0,95=1.15 -ma`rоmga nisbatan farq

K-tashkiliy оperatsiyalarni bajaradigan ishchilar sоni :

τ -ishlab chiqarish оqiini ishlash marоmi, ya`ni takti (s).
7. Ishlab chiqarish oqimining tashkiliy-texnologik sxemasining tahlili

Bir mоdelli ishlab chiqarish оqimining tashkiliy-texnоlоgik sxemasi
14-jadval

Tash.оp.t.r.	Bo`l.оp.t.r.	Bo`linmas оperatsiya nоmi	ixtisоsi	Razryad	Sarf vaqt	Ishchilar sоni		Ishlab chiqarish nоrmasi, dоna	Ish xaqi	Asbоb-uskuna (moslamalar)
						Nx	Na
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	1	Bichiglarni qabul qilish va tekshirish	Q	2	64					0
	4	Ort bo’lak cho’ntakni belgilash	Q	2	68					0
		Jami	Q	2	132	3,0	3	655	69912	0
2	2	Old bo’lak qirqimlarini yo’rmalash	M	3	36					JUKI ESP 3100
	6	Old bo’lakgidagi cho’ntakka bezak baxyaqator tikish	M	3	54					JUKI ESP 3100
		Jami	M	3	90	2,1	2	640	46608	JUKI ESP 3100
3	3	Old bo’lak o’rta chizig’ini chiqarib dazmollash	D	4	44					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	D	4	44	1,0	1	655	23304	GOLD EAGLE DL-5
4	5	Old bo’lakdagi cho’ntakka cho’ntak xaltani qo’yib ko’klash	MM	3	45					0
	9	Cho’ntak xaltaning qirqimlarini yo’rmalash.	MM	3	44					DDL-8700
		Jami	MM	3	89	2,0	2	647	46608	DDL-8700
5	7	Old bo’lak yon qirqimdagi cho’ntak xaltaga ko’rinmani bostirib tikish	M	3	26					JUKI ESP 3100
	8	Old bo’lak yon qirqimdagi qirqma cho’ntakni cho’ntak xalta bo’laklariga birlashtirib tikish.	M	3	68					JUKI ESP 3100
		Jami	M	3	94	2,2	2	613	46608	JUKI ESP 3100
6	10	Ort bo’lak qirqimlarini yo’rmalash.	MM	4	42					DDL-8700
		Jami	MM	4	42	1,0	1	686	23304	DDL-8700
7	11	Ort bo’lakka namlab isitib ishlov berish	D	3	52					GOLD EAGLE DL-5
	13	shim plankasini dazmollash	D	3	40					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	D	3	92	2,1	2	626	46608	GOLD EAGLE DL-5
8	12	shim etagiga planka tikish	M	2	50					JUKI ESP 3100
	14	shim plankasiga bezak baxyaqator yuritish.	M	2	38					JUKI ESP 3100
		Jami	M	2	88	2,0	2	655	46608	JUKI ESP 3100
9	15	Yon qirqimlarini biriktirib tikish.	M	3	42					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	M	3	42	1,0	1	686	23304	GOLD EAGLE DL-5
10	16	Odim qirqimlarini biriktirib ko’klash	MM	4	46					DDL-8700
	18	Shim bo’laklarining o’rta og’ qirqimlarini biriktirib ko’klash.	MM	4	50					DDL-8700
		Jami	MM	4	96	2,2	2	600	46608	DDL-8700
11	17	Odim qirqimlarni biriktirib tikish	M	3	40					JUKI ESP 3100
	19	shim o’rta og’ qirqimlarini biriktirib tikish	M	3	46					JUKI ESP 3100
		Jami	M	3	86	2,0	2	670	46608	JUKI ESP 3100
12	20	shim o’rta qirqimini dazmollash	D	3	42					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	D	3	42	1,0	1	686	23304	GOLD EAGLE DL-5
13	21	shim old o’rta qirqimda bezak taqilma baxyaqatorini yuritish.	M	2	28					JUKI ESP 3100
	22	Belbog’ yon tomonini biriktirib tikish	M	2	56					JUKI ESP 3100
		Jami	M	2	84	1,9	2	686	46608	JUKI ESP 3100
14	23	Belbog’ yon tomon chokining orasini yorib dazmollash	D	3	44					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	D	3	44	1,0	1	655	23304	GOLD EAGLE DL-5
15	24	Belbog’ o’rtasidan baxyaqator yuritish.	M	2	50					JUKI ESP 3100
	26	Yon qirqimlarni biriktirib tikish	M	2	44					JUKI ESP 3100
		Jami	M	2	94	2,2	2	613	46608	JUKI ESP 3100
16	25	shim belbog’ini yo’rmalash	MM	3	20					DDL-8700
	29	Belbog’ni shimga ko’klash	MM	3	30					DDL-8700
		Jami	MM	3	50	1,1	1	576	23304	DDL-8700
17	27	Yon qirqimlarni dazmollash	D	3	18					GOLD EAGLE DL-5
	28	Belbog’ chokining yotqizib dazmollash	D	3	32					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	D	3	50	2,0	2	576	23304	GOLD EAGLE DL-5
18	30	Belbog’ni shimga biriktirib tikish	M	2	48					JUKI ESP 3100
		Jami	M	2	48	1,1	1	600	23304	JUKI ESP 3100
19	31	shim belbog’ini dazmollash	D	3	40					GOLD EAGLE DL-5
	32	Tayyor shimga so’ngi NII berish	D	3	46					GOLD EAGLE DL-5
		Jami	D	3	86	2,0	2	670	46608	GOLD EAGLE DL-5
20	32	Tugmani qadash	MM	2	44					595 kl TMZ
		Jami	MM	2	44	1,0	1	655	23304	595 kl TMZ
21	33	shimni pardozlash va iplardan tozalash	Q	2	46					0
		Jami	Q	2	46	1,1	1	626	23304	0
		Hammasi	Q	3	1483	33,9	34	13476

4.4. Texnologik jarayonni tsex yuzasiga joylashtirish
8. XULOSA

limda “Erkaklar sport uslubidagi kalta shimini konstruksiyalash, modellashtirish, ishchi andozalarini tayyorlash va texnologik jarayonlarni loyihalash” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishidagi texnologik jarayonlarni loyihalashda

-Kiyimga ishlov berishning texnologik ketma-ketligini tuzish

-Mehnat hajmini hisoblash

-Tashkiliy operatsiyani kelishuv grafigi asosida tahlil qilish

-Tashkiliy operatsiyani yig’uv grafigi asosida tahlil qilish

-Texnologik jarayonni tsex yuzasiga joylashtirish

haqida ma`lumotlar beriladi

9. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Karimov I.A. “O’zbekiston iqtisodiy islohatlarini chuqurlashtirish yo’lida” Toshkent, “O’zbekiston”, 1995-yil 256-bet.

2. Karimov I.A. “Asosiy vazifamiz-Vatanimiz taraqqiyoti vaxalqimiz farovonligini yanada yuksaltirish”. Toshkent, “O’zbekiston”, 2010-yil 80-bet.

3. “Bosh maqsadimiz-keng ko’lamli islohatlar va modernizatsi yo’lini qat’iyat bilan davom ettirish” O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2012-yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari hamda 2013-yilga mo’ljallangan oqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi maruzasi. Toshkent. 2013-yil. 18-yanvar.

4. Karimov I.A. “O’zbeksiton mustaqillikka erishish ostonasida”. T. : O’zbekiston 2011 – yil.

5. Karimov I.A. “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch” . T.: O’zbekiston 2009 – yil.

6. Karimov I.A. “Jahon moliyaviy – iqtisodiy inqirozi, O’zbeksiton sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari”. T.: O’zbekiston. 2009 – yil.

7. Karimov I.A. “Mamlakatimizni modenizatsiya qilish va yangilasnishni izchil davom ettirish – davr talabi”. “Xalq so’zi” № 33. 14.02.2009 yil.

8. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni. №PF – 3665. 05.11.2005 y. “Tadbirkorlik sub’yektlarini tekshirishni yanada qisqartirish va uning tizimini takomillashtirish chora – tadbirlari to’g’risida”.

9. Komilova H.H, Hamrayeva H.K. Tikuv buyumlarini konstruksiyalash. T.: Moliya, 2003 – yil.

10. M.Sh.Jabbоrоva. “Tikuvchilik texnоlоgiyasi” T., O`zbekistоn, 1994 yil

11. X.X.Samarxоdjaev . “Tikuv kоrxоnalar uskunalari”. T., O`qituvchi, 2001 yil.

12. X.X.Samarxоdjaev “Spravоchnik”. T., O`qituvchi, 2001 yil .

13.X.X.Samarxоdjaev “Оbоrudоvanie shveyno’x fabrik” Toshkent.: 1999 yil.

14. A.Ya.Truxanоva. “Tikuvchilik texnоlоgiyasi asоslari” Toshkent.: 1998 yil.

15. “Prоmishlennaya texnоlоgiya оdejdi” P.P.Kоketkin Legprоmbo’tizdat, 1989 yil.

16. M.Sh.Jabbоrоva. “Tikuvchilik texnоlоgiyasi” T., O`zbekistоn, 1989 yil.

17. Hasanbayeva G.K, Shomansurova M.Sh. “Kompozitsiya asoslari”. T.: 2009 yil.

18. Qulinjanоva G.Q., Musaeva S.S. «Engil sanоat mahsulоtlari texnоlоgiyasi» Toshkent. 2002 yil

19. Truxanоva A.T. «Engil kiyim texnоlоgiyasidan rasmli ko’rgazma»

20. Abdullaeva Q.M., Bоbоxanоva X.Sh. va bоshqalar. «Bichish tikishni

o’rgatish metоdikasi». T.: 2007

21. Martinova A.I va boshqalar. «Konstruktrovaniya I modelirovaniya odejdy» Moskva. 1999 yil.

22. Matmusaеv U.M, Kulmatov M.h, Ochilov T.A, Rahimov F. X, Jo’raеv Z.B. Matеrialshunoslik. Kasb - hunar kollеjlari uchun o’quv qo’llanma. – T.: “ILM ZIYO”, 2005. – 136 b.

23. X.X.Komilova, h. K.Xamraеva "Tikuv buyumlarini konstruktsiyalash". OO’MTV- T: 2011- 400-b.

24. Maltsеva Е. P. Tikuvchilik matеrialshunosligi. Toshkеnt – O’qituvchi. 1986. 233 b.