Фани бўйича маърузалар матни

4. Текис – параллел узунлик ўлчовларининг конструкциялари.

Текис – параллел узунлик ўлчовлари тобланган пўлат ёки қаттиқ қотишмадан тайёрланган тўғри бурчакли параллепипед шаклида бўлади. Ҳар бир учлари билан ўлчовчи ўлчовнинг қарама – қарши ўлчовчи юзаларига силлиқлаш ва ўлчамига келтириш билан анча аниқ ишлов берилган.

Ўлчов ўлчами сифатида унинг бир ўлчовчи юзасидан иккинчисигача давом этувчи перпендикуляр узунлиги қабул қилинади.

Учлари билан ўлчовчи ўлчовлар бир бирига яқинлаштирилганда ўзаро унча катта бўлмаган куч билан тортишади (бир бирига ёпишади), бу ҳолат юзаларни молекуляр тортишиши сабабидан деб тушунтирилади, ҳар бир юза жуда юпқа (тахминан 0.02 мкм) суюқликли плёнка билан қопланган бўлади. Янги учлари билан ўлчовчи ўлчовлар учун юза артилганидан кейин силжитиш кучи 30 – 80 Н (3 – 8 кгк) оралиғида бўлиши ва ўлчовчи юзаларга перпендикуляр йўналишда узилишга қаршилик кучи эса 10 – 20 марта каттароқ бўлиши керак.
Таъмирланган ёки эксплуатацияда бўлган ўлчовлар учун 4 – чи ва 5 – чи аниқлик синфи ўрнатилган. Аттестациядаги аниқлигига қараб ўлчовлар 1, 2, 3, 4, 5 – разрядларга бўлинади. Учлари билан ўлчовчи ўлчовларнинг ҳақиқий ўлчамлари махсус хужжат – аттестатга ёзилади.
Турли стандарт ёрдамчи қурилмалар – ён деворлар (боковик), ушлаб тургич (державок) ва ҳоказолар ёрдамида ўлчовлар қўлланиш соҳасини анча кенгайтириш мумкин. Бундай қурилмалар ички ва ташқи ўлчамларни юқори аниқликда ўлчаш ва белги қўйиб олиш каби ишларда қўлланилади.

6 - маъруза

чбў УЧУН Электрик АСБОБЛАР ВА ЎЗГАРТКИЧЛАР.
РеостатЛИ ЁКИ ПОТЕНЦИОМЕТРИК ЎЗГАРТКИЧЛАР


Режа
1. Реостатли ўзгарткичлар.
2. Реостатли ўзгарткичларнинг асосий тавсифлари.
3. Реостатли датчикларнинг ўлчаш занжирлари.
4. Реостатли датчиклар хатоликларини тахлил қилиш.


Калит сўзлар:
Реостатли датчиклар, хатолик, ўлчаш занжири, тавсиф, тавсифни ночизиқлилиги.


Назорат саволлари:
1. Қандай ўзгарткичлар реостатли дейилади?
2. Реостатли датчикларнинг асосий тавсифлари?
3. Реостатли датчикларда қандай ўлчаш занжирлари бўлади?
4. Реостатли датчикларда қандай хатоликлар бўлади?