Fanidan Mustaqil ta’lim


Shimoliy materik – Lavrazia


Download 308.41 Kb.
bet5/14
Sana28.02.2023
Hajmi308.41 Kb.
#1238123
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
REFERAT

Shimoliy materik – Lavrazia

  • Janubiy materik – Gondvana

    Gondvana 2 blokka – Afrika-Janubiy Amerika va Avstralo-Antarktikaga ajralgan. Yura davrida Shimoliy Amerika Afrikadan agralgan.
    Kaynozoy erasida materiklar hozirgi ko’rinishda joylashgan: Avstraliya Antarktitadan ajralib shimolga siljigan, ikkala Amerika Panama bo’yni bilan tutashgan, Grenlandiya Yevropadan butunlay ajralgan.
    Bir-biriga yaqin turlar bir-biriga yaqin joylashadi, ba’zan esa ular bir-birini qoplaydi. Masalan Shimoliy Yevropada belyak va rusak tovushqonlari areallari.
    Bir turning areali kichik bo’lib, areali katta boshqa turlarning areali bilan o’rab olingan bo’lishi mumkin. Yashash muhitidagi turli omillar tufayli areallarning o’rab olinishi simpatriya deyiladi.
    Kenja turlar areali ham yonma-yon joylshishi mumkin. Ammo bir-birini arealini qoplamasligi mumkin.
    Ekologik vikariat - o’xshash biotoplarga ega mamlakatlarda mamlakatlarda sistematik jihatdan bir-biridan uzoq turuvchi formalarini bir xil yashash tarsi tufayli konvergent o’xshashligidir. Masalan – Yevropa kroti – Afrika kroti – Afrika zlatokroti – Avstraliya xaltali kroti
    Sistematik vikariat – kelib chiqishi jihatidan yaqin, bir xil biotopda tarqalgan hayvonlardir. Masalan Yevropa zubri Bison bonasus va Shimoliy Amerika bizoni – Bison bison
    Geografik vikariat - bir turga mansub kenja turlarning areal bo’ylab ma’lum bir hududda tarqalishi. Ularning areali alohida yoki bir-birini qoplagan bo’lishi mumkin. Masalan –Kolxida qirg’ovuli. U Kavkazdan Tinch okeangacha tarqalgan.
    Turlarning tarqalish va kelib chiqish markazlari
    Juda ko’p turlarning bir hududda tarqalishi – tur xilma-xilligi o’chog’i yoki turlarning tarqalish markazi deb ataladi. Janubiy Palearktikada tarqalgan bargxo’r qo’ng’izlar Theliterotarsus urug’i o’z areali chegarasida 60 ga yaqin turni birlashtiradi. Ularning ko’pchiligi – 32 turi O’rta Osiyo va Qozog’istonnung tog’oldi va pasttog’li hududlarida tarqalgan. Shrqda esa urug’ areali G’arbiy Mongoliyagacha yetib boradi (7 tur), Turkmanistonda 4 tur, Afg’onistonda 2 tur, Eronda 5 tur, Sharqiy Kavkazda 1 turdan iborat. G’arbdagi chegara Shimoliy-G’arbiy Afrikagacha yetib borgan; Yaqin Sharqda 3 tur, Saudiya Arabistonida 1 tur, Misrda – 2 tur, Tunis, Marokash, Jazoirda 5-6 tur tarqalgan.

    Download 308.41 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling