Fanidan tayyorlagan mustaqil ishi qabul qildi Jalilov L reja: Suzib yuruvchi barabanli maydalagich

FARG’ONA POLITEHNIKA INSTITUTI YENGIL SANOAT VA TO’QIMACHILIK FAKULTETI TTDIT YO’NALISHI 45-20 GURUH TALABASI YUSUPOVA DILYORANING SANOAT EKALOGIYASI FANIDAN TAYYORLAGAN
MUSTAQIL ISHI
Qabul qildi Jalilov L
REJA:
Suzib yuruvchi barabanli maydalagich
Biogaz olishda ishlatiladigan xomashyolar
Suzib yuruvchi barabanli maydalagich (Hindcha modeli)
Mavzu; Biogaz olish masalalari
Biogaz texnologiyasidan dastlab eramizdan avvalgi XVII asrda Xitoy, Hindiston, Assiriya va Persiya davlatlarida turli xil ko’rinishlarda foydalanishganligi qayd etiladi. Ammo, oradan 3,5 ming yil o’tgach ya’ni XVIII asrdagina biogaz texnologiyasi boyicha tizimli ilmiy tadqiqotlar boshlandi.
Biogaz ishlab chiqarish uchun substratlar fermentatsiya jarayonida ham, saqlashda ham harakatlanishi kerak. Tank tarkibida bir xil aralashmani saqlab qolish uchun substratlarning suzishi va choʻkishining oldini olish uchun aralashtirish kerak. Ushbu substratlar koʻpincha tolali, past zichlikdagi materiallar va ogʻirroq materiallarning kombinatsiyasi boʻlib, ular suspenziyada saqlanishi kerak boʻlgan ikkita ekstremaldir. Nasoslar ishonchli, barqaror oziqlantirish uchun substratlarni tiqilib qolmasdan oʻtkazish va maydalash imkoniyatiga ega boʻlishi kerak
Hindistonda biogaz texnologiyasi boʻyicha tajriba 1937-yilda boshlangan. 1956-yilda Jashu Bhai J. Patel Gobar gaz zavodi deb nomlanuvchi suzuvchi baraban biogaz qurilmasi loyihasini ishlab chiqdi. 1962-yilda Patelning dizayni Hindistonning Xadi va qishloq sanoat komissiyasi (KVIC) tomonidan maʼqullandi va bu dizayn tez orada Hindiston va dunyoda mashhur boʻldi. Ushbu dizaynda hazm qilish kamerasi sement, gʻisht va toshdan yasalgan. Reaktorning chiqaruvchi qismida hosil boʻlgan biogazni yigʻish uchun uning ustiga yumshoq poʻlat baraban oʻrnatiladi.
Suzib yuruvchi barabanli maydalagich (Hindcha modeli)
Shunday qilib, gaz ishlab chiqarish va yigʻish uchun ikkita alohida tuzilma mavjud. Ruhsat etilgan gumbazli Xitoy modelining joriy etilishi bilan suzuvchi baraban qurilmasi boshqa dizayn kamchiliklari bilan bir qatorda nisbatan yuqori investitsiyalar va texnik xizmat koʻrsatish xarajatlari tufayli deyarli muomaladan chiqarilgan
Biogaz – gazlarning aralashmasi. Uning asosiy komponentlari: metan (SN4) - 55-70% va karbon dioksidi (SO2) – 28-43%, hamda kichik miqdorda boshqa gazlar mavjud, masalan – vodorod sulfid (N2S). O„rtacha olganda 1 kg organik moddaning 70% biologik parchalanganda, 0,18 kg metan, 0,32 kg karbon dioksidi gazi, 0,2 kg suv va 0,3 kg parachalanmagan qoldiq hosil bo„ladi.
Suzib yuruvchi barabanli maydalagich
Suzib yuruvchi barabanli biogaz zavodlari xaydovchi va harakatchan gazgalderdan iborat. Gazgalder toʻgʻridan-toʻgʻri fermentatsiya aralashmasida yoki oʻzining suv barabani ichida suzadi. Gaz barabanda toʻplanadi, keyin u yetarlicha ijobiy bosimga koʻtarilgach gaz soʻrib olinadi. Agar gaz tortib olinsa, baraban yana pastga tushadi tushadi. Gaz barabanining burilishiga yoʻnaltiruvchi ramka toʻsqinlik qiladi
Afzalliklari: ruzilishi oddiy, oson ishlatish mumkin, doimiy gaz bosimi, toʻgʻridan-toʻgʻri aniq saqlangan gaz hajmini saqlaydi.
Kamchiliklari: suzuvchi barabanning yuqori qurilish qiymati, korroziyaga duchor boʻlgan koʻplab poʻlat qismlar, natijada qisqa vaqt davomida ishlash (15 yilgacha; tropik qirgʻoq mintaqalarida baraban yaroqlilik muddati taxminan besh yil), boʻyash tufayli muntazam ravishda eʼtibor qilish xarajatlari. Ushbu kamchiliklarga qaramay, suzuvchi barabandan foydalanish unumdorlik sababli tavsiya etiladi. Substrat tarkibida qattiq moddalar miqdori yuqori boʻlsa ham, baraban devorlariga yopishmaydi. Shisha tolali mustahkamlangan plastmassa va yuqori zichlikli polietilendan tayyorlangan suzuvchi barabanlar samarali natija beradi, ammo qurilish qiymati poʻlatdan tayyorlanganiga qaraganda yuqori boʻlad
Biogaz tayyorlash texnologiyasi Fillipinda, Gvatemaleda, Isroilda keng tarqalgan. Doimiy (to’xtovsiz) metanizasiya jarayoni chorva mollari va parrandalari chiqindilaridan tashqari, organik modda saqlovchi xilma-xil chiqindilarda ham amalga oshirilsa bo’ladi. Yuqoridagi mamlakatlarda hajmi 250 – 600 tonnalik biogaz qurilmalari barpo etilgan bo’lib, bu qurilmalardan chiqadigan biogazdan nafaqat issiqlik manbia o’rnida, balki elektr energiya sifatida foydalanish juda yaxshi yo’lga qoyilgan
Qo’l bilan yuklanuvchi aralashtirgichsiz va reaktordagi mahsulotni qizdirmasdan biogaz olishning oddiy qurilmasi juda sodda bo’lib, kam sonli qoramol va kam sonli parrandaga ega bo’lgan har bir xonadon egasi bu qurilmani barpo etishi mumkin. Chunki bu biogaz texnologiya jihozlari juda sodda va arzon. Maydon jihatdan ham ko’p joy egallamaydi, reaktor uchun ham jihozlari soni ham kam. Reaktor hajmi 200 – 500 l bo’lishi mumkin. 50 – 200 l li hajmli biogaz qurilmasidan kuniga 1 – 10 m3 gacha biogaz olish mumkin. Bu hajmdagi biogaz qurilmalari uchun ishchi soni talab qilmaydi. Xonadon egalarini o’zi ham biogaz qurilmasidan bemalol foydalana olish bilan ham qulayliklarga ega.
Biogaz olishda ishlatiladigan xomashyolar .
Respublikamizda biogaz olish ishlari yo’lga qoyilgan bo’lsada, hozirgi kunda bu sohadagi ishlar qoniqarli holatda emas (umumiy energiya hosil qilishdagi ulushi 1% dan kam). Shu sababli biogaz olish boyicha xorij texnologiyasini o’zlashtirish, chorvachilik fermer ho’jaliklarida biogaz olish ishlarini rivojlantirish, mavjudlarini yanada kengaytirish lozim deb hisoblayman
Xulosa
Sattorov.Z.M Qurilish ekalogiyasi. Darslik.’’Sano standartt’’ nashriyoti Toshkent, 2017-b,104-120
Yormatova D, “Sanoat ekalogiyasi’’ O’bekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti , Toshkent 2007-b.256
ADABIYOTLAR
E’ TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT