Фан/модул учун масъуллар ва дастур муаллифлари

7.	Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети томонидан ишлаб чиқилган ва университет Кенгашининг 2022 йил _ даги қарори билан тасдиқланган
8.	Фан/модул учун масъуллар ва дастур муаллифлари: М.Б.Уразова, п.ф.д., проф. Низомий номидаги ТДПУ Педагогика кафедраси В.И.Умрихина Низомий номидаги ТДПУ “Педагогика” кафедраси ўқитувчиси.
9.	Тақризчилар: - Эркабоева Н.Ш. Қўқон ДПИ педагогика ва психология факултети декани педагогика фанлари доктори (турдош ОТМ ) - Қучқарова Ф.М АДУ “Умумий педагогика” кафедраси доценти, (РЮ)

НИЗОМИЙ НОМИДАГИ
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ПЕДАГОГИКА УНИВЕРСИТЕТИ

Киргизбасв

АРТ ПЕДАГОГИКА

ФАНИНИНГ ЎҚУВ ДАСТУРИ
Билим соҳаси: 100000- Таълим
Таълим соҳаси: 110000- Таълим





Таълим йўналиши: 60110100-

Педагогика (қўшимча тарбия

фани ўқитувчиси)

Фан/ мавзу коди АгРебЗО4		Ўқув йили 2024-2025	Семестр 5		Кредитлар 4
Фан/ мавзу тури Танлов		Таълим тили Ўзбек/рус				Ҳафтадаги дарс соатлари 4
1.	Фаннинг номи			Аудитория машғулотлари (соат)		Мустақил таълим (соат)	Жами юклама (соат)
	Арт педагогика			60		60	120
2.	I. Фаннинг мазмуни

Фанни ўқитишдан мақсад - баркамол шахсни тарбиялашда арт педагогиканинг ўрни, унинг манбалари, мақсад ва вазифалари, предмети, шахс камолотига таъсир этувчи омиллар, турлари, мазмуни, моҳияти, цидактик ватарбиявий имкониятлардан фойдаланиш йўлларидан иборат.

Фаннинг асосий вазифалари — арт педагогика фани ва амалиётининг йўналишларидан бири сифатида арт педагогика ҳақида тасаввурни шакллантириш; келажакдаги иш фаолиятида амалий аҳамиятга ега бўлган педагогик билим, кўникма ва малакаларни шакллантириш.
II. Назарий қисм (маъруза машғулотлари)
II. I. Фан таркибига қуйидаги мавзулар киради:
I — МОДУЛ. Арт педагогика фан сифатида.
1-мавзу. Арт педагогика фан сифатида.
Фаннинг мақсади, вазифалари, объекти ва предмети
Арт педагогика ва арттерапиянинг ривожланиш тарихи (ибтидоий санъат, болалар ижодиётига қизиқишнинг пайдо бўлиши (С.Рисси, 3. Фрейд, М. Клеин, М. Наумбург, М. Лоенфелд), қизиқишнинг пайдо бўлиши. руҳий касаллар ижоди (С. Ломбросо, А. Тардиеу, И. Симно, Г. Принзҳорн, Ж. Бобон)). Арт-терапиянинг ҳозирги ҳолати: Америка, Европа, Британия ва Швесия мактаблари (М. Наубург, С. Хилл, Г. Рид, Е. Крамер). Россия ва Ўзбекистонда арт-терапиянинг ривожланиш тарихи.
Арттерапия назариялари. Психоаналитик арттерапия (М. Наубург, 1966) кўпроқ анъанавий терапевтик соҳаларга қўлланилиши сифатида. 11сихоаналитик арт-терапиянинг асосий қоидалари. Гуманистик бадиий герапия (Ж. Раян). Гуманистик арт-терапиянинг асосий қоидалари.
Е. Крамернинг арт-терапия назарияси, бу ерда санъатнинг ўзи гераг 1евтикдир ва асосий мақсад ижодкорликни рағбатлантиришдир.
Арт-терапиянинг психологик механизмлари: компенса^зюн, сублима(81я, изолятсия.
2-Мавзу: Арт-терапиянинг асосий йўналишлари ва турлари.
Арт-терапия турлари. Чизма ва ранг билан ишлаш (асосий тамойиллари, хусусиятлари, турлари, қўлланилишининг ўзига хос хусусиятлари). Лой ва пластилин билан ишлаш (асосий тамойиллари, хусусиятлари, турлари, қўлланилишининг ўзига хос хусусиятлари). Мусиқа терапияси (асосий гамойиллари, хусусиятлари, турлари, қўлланилишининг ўзига хос хусусиятлари). Библиотерапия (асосий тамойиллари, хусусиятлари, гурлари, қўлланилишининг ўзига хос хусусиятлари). Драмотерапия (асосий тамойиллари, хусусиятлари, турлари, қўллаш хусусиятлари). Қўғирчок герапияси (асосий тамойиллар, хусусиятлар, турлари - қўғирчоқлар, бармок қўғирчоқлари, қўллаш хусусиятлари). Арт-терапиянинг замонавий йўналишлари (этнотерапия, фототерапия, боди-арт, ландшафт терапияси, ранг терапияси, коллажлар устида ишлаш ва бошқалар).
З-Мавзу: Арт-терапиянинг диагностик имкониятлари.
Арт-терапевтик диагностика усулининг чегаралари. Чизишнинг диагностик имкониятлари ("портрет", "метафорик автопортрет: мен ўсимликман, идиш-товокдар, қуроллар, совға", "триптих - мен шундайман, бошқалар мени шундай кўришади, мен шундай қилишни хоҳлайман. бўл." Бадиий материалларни танлаш хусусиятлари (қалам, гоуаче, акварел , пастел, кўмир ва бошқалар).
Чизма техникаси ёрдамида ендоген касалликлар диагностикаси. Шизофрения билан оғриган болалар чизмаларининг хусусиятлари (С.А. Болдйрева бўйича). Ранг бўйича ҳиссий ҳолатнинг диагностикаси.
Арт-терапевтик усулларнинг диагностик салоҳияти ва имкониятлари: "мандалалар", "коллажлар", ниқоблар, бўяниш билан ишлаш; мусиқий афзалликларни таҳлил қилиш, мусиқа композицияси; шеърлар, ҳикоялар, ертаклар ёзиш; қўғирчоклар, қўғирчоқлар, бармокди қўғирчокдар ясаш; ҳайкалтарошлик ва пластилин билан ишлаш ва бошқалар.
4-Мавзу: Арт педагогиканингтамойиллари.

Замонавий таълим муаммоларини ҳал қилишда бадиий педагогикадан фойдаланиш. Замонавий таълим муаммоларини ҳал қилишда бадиий педагогиканинг ёндашувлари, тамойиллари ва усулларининг аҳамияти. Уқитувчининг самарали меҳнати учун санъатнинг янги технологияларини билишнинг аҳамияти. Санъатнинг бола шахсига таъсирининг ўзига хослиги, болаларни санъатнинг интегра(81яси орқали тарбиялашнинг аҳамияти. Шахснинг маънавий- ахлоқий маданиятини ривожлантириш жараёнида унинг естетик иммунитетининг ўзига хос мақсадлари.

5-Мавзу: Индивидуал ва гуруҳли режимда арт-терапиян111п исихотерапевтик имкониятлари.

Чизма билан ишлашда арт-терапияда психотерапевтик таъсирнинг асосий омиллари (бадиий ифода омили, психотерапевтик муносабатлар омили, талқин ва оғзаки фикр-мулоҳазалар омили). Мусиқий терапия, қўғирчоқ терапияси, драма терапияси, библиотерапияда психотерапевтик таъсир омиллари.
Гуруҳ арт-терапиясида психотерапевтик таъсир омиллари.
Арт-терапиянинг ўзига хос имкониятлари: топқирлик, метафорик, триадик.
Шахсий ва жамоавий ишларда расм чизиш, лой, пластилин, мусиқа, шеърият, ҳикоялар, ниқоблар, пардоз билан психотерапевтик иш. Мандалаларни психотерапевтик яратиш (К. Жунг).
Мандала психотерапия курсидаги ўзгаришларнинг кўрсаткичи сифатида.
Арт терапия техникасига кўрсатмалар ва контрендика181ялар.
6- Мавзу: Якка ва гуруҳ режимида расм билан ишлаш.
Шахсий ва гуруҳ ишларида чизмалар билан ишлашнинг диагностик ва психотерапевтик имкониятлари. Болалар ва катталар билан терапияда расмдан фойдаланишнинг ўзига хос хусусиятлари. Чизиш техникаси билан ишлаш кўрсатмалари. Берилган ва еркин мавзу бўйича чизмалар. Мижознинг муаммолари билан индивидуал асосда психотерапевтик иш. Мавзу бўйича расмлар: "менинг қўркувим", "менинг сирим", "мен бахсизман, мен бахтлиман", "касаллигим", орзулар, фантазиялар, қўрқувлар чизиш; "Менинг ўтмишим, ҳозирим, келажагим", чизмалар билан диало! "Мен сизга айтмоқчиман, қўрқаман, билишингизни хоҳламайман" ва бошқалар. Чизиш орқали терапевт билан алоқа ўрнатиш. Расм чизиш орқали о'зининг мослашмаган муносабатлари, хулқ-атвор намуналаридан хабардор бўлиш. Чизмалар ёрдамида зиддиятли вазиятларни конструктив ҳал қилиш.
Гуруҳ ишларида расм чизишдан фойдаланиш имкониятлари. Гурух цинамикаси билан ишлаш, гуруҳ аъзолари билан алоқа ўрнатиш, гурухдаги зиддиятли вазиятларни ишлаб чиқиш, гуруҳ роллари билан ишлаш, гурух аъзоларининг фикр-мулоҳазалари, гуруҳ интеграБляси.
Маска терапиясини драматик импровиза1з!я ва мусиқа терапияси билан бирлаштириш имкониятлари.
Терапевтик ниқобни яратиш техникаси ва усуллари. Ниқоб билан ишлашда парадоксал терапия усуллари. Руҳий касалларни ниқоб терапияси ёрдамида даволашнинг комплекс усуллари (Г. Назлоян).
Пардоз билан ишлаш: жуфтлик ва индивидуал бўяниш, "фантазия бўяниш", ресурс бўяниш, "қўрқув ниқоби" ва бошқалар. Пардознинг инсоннинг руҳий ҳолатига таъсири. Пардоз билан ишлашнинг психотерапевтик имкониятлари.

7-Мавзу: Мусиқа терапияси.

Мусиқа терапияси - бу мусиқанинг инсоннинг психологик ҳолатига шифобахш таъсирига асосланган психотерапевтик усул. Мусиқа терапиясининг ривожланиш тарихи. Мусиқа терапиясининг психофизиологик жиҳатлари (В.М.Бехтерев, И.М.Догел, И.Р.Тарханов). Оҳангли, ритмик, бақувват мусиқанинг марказий асаб тизимига таъсири. Турли касалликларга чалинган беморларни даволашда классик мусиқадан фойдаланиш имкониятлари. Мусиқа терапиясининг фаол ва пассив шакллари.
Мусиқий терапиянинг америкача (фон сифатида мусиқадан фойдаланиш) ва швед йўналишлари (мусиқа дори сифатида). Терапевтик амалиётда мусиқа терапиясидан фойдаланишнинг мақсади ва ўзига хос хусусиятлари. "Фойдали" ва "зарарли" мусиқа. Мусиқа ёзиш ва чизиш. Тайёр мусиқий композициялар билан ишлаш. Ўз мусиқангизни яратиш учун мусиқа асбобларидан фойдаланиш. Опера композицияси, фолклор билан ишлаш.
"Шифобахш мусиқа", овоз билан ишлаш (вокал терапияси). Шахсий ва гуруҳ ишларида мусиқа терапиясидан амалий фойдаланиш.
8-Мавзу: Библиотерапия.
Библиотерапия мижознинг аҳволини яхшилашга қаратилган психотерапия шакли сифатида. Библиотерапия ("Китоб билан даволаш" юнон библиясидан - китоб ва тҳерареиа - даволаш). Библиотерапиянинг турлари ва йўналишлари. Библиотерапиянинг психологик механизмлари. Библиотерапиянинг психотерапевтик ва диагностик потенсиали (эмотсионал ҳолатни ташхислаш, чуқур қадриятлар ва манбаларни аниқлаш ва билиш, жавоб бериш, диссотсиаЕ1я, абсурдлаштириш, рол доирасини кенгайтириш, катарсис). Библиотерапияни қўллаш усуллари. Тайёр асарлардан фойдаланиш (ҳикоялар, масаллар, ертаклар, ҳикоялар, латифалар - реал дунё ҳақиқатлари ҳақида метафорик хабарлар сифатида, цунёқарашни кенгайтириш ва янги манбаларни топиш имкониятлари). Библиотерапия нуқтаи назаридан адабиёт (махсус, илмий-оммабоп, фалсафий, биографик ва автобиографик, классик ва бошқалар). Севимли ертакга асосланган психодиагностика ва психотерапия. Библиотерапияда композицияни яратиш (вазиятни ташхислаш, ижодкорлик ва психокоррексияни ривожлантиришга қаратилган библиотерапияда ёзиш гехникаси). Ертак, шеър, ҳикоя, ҳикоя ёзишнинг психотерапевтик гамойиллари.
Гуруҳ ишларида библиотерапиядан фойдаланиш (қўшма иншолар, даврада ҳикоя қилиш ва бошқалар).
9-Мавзу: Драма терапияси.
Драмотерапия - бу низоларни ҳал қилиш воситаси ва ўзини намоён қилиш усули. Драма терапиясининг тарихи, асосий тамойиллари ва усуллари. Драма терапиясининг асосий тамойиллари, хусусиятлари, турлари,

қўлланилиши.

Драма терапиясининг психотерапевтик имкониятлари: хулқ-атвор ва тана шаклларини билиш, ўз имкониятлари репертуарини кенгайтириш, импровиза(81яни ривожлантириш, ўз ҳаётининг "йўналиши". Пластисит ва пластисияни ривожлантириш (танавий, ҳиссий, когнитив).
Орзулар, хаёллар, қўрқувлар драмаси. Саҳнанинг пластиклиги (саҳна тасвири, ҳаракат, рақс, пантомима, овоз билан ишлаш ва бошқалар)
10-Мавзу: Қўғирчоқ терапияси.
Қўғирчоқ терапиясининг тарихи, асосий тамойиллари ва усуллари. Турли кўғирчоқлар (қўғирчокдар, юмшоқ қўғирчокдар, бармокди қўғирчокдар) билан ишлашнинг психотерапевтик имкониятлари. Кўғирчоқ терапиясининг библиотерапия, драма терапияси, мусиқа терапияси билан комбина(81яси. Қўғирчоқлар ясаш, “жонлантириш”, ертак яратиш, қўғирчоқлар билан спектакл қўйиш технологиялари. Қўғирчоқ билан метафорик иш (иш босқичлари, қўғирчоқлар билан ишлашнинг диагностик имкониятлари, иш стратегиялари, психотерапевтик таъсир механизмлари). Қўғирчоқ терапияси ҳиссий соҳани тузатиш усули сифатида. Болалар ва катталар билан қўғирчоқлар билан психотерапевтик ишнинг ўзига хос хусусиятлари.
11-мавзу. Арт-терапия тушунчаси. Замонавий мактаб таълимида
саломатликни тежайдиган технологиялар ва арт-терапия
Арт-терапия тушунчаси. Арт-педагогика ва арт-терапия ўртасидаги фарқни асослаш. Таълимда саломатликни тежайдиган технологияларнинг ўрни. Болалар ва ўсмирлар саломатлигини таъминлашда санъатнинг имкониятлари. Болаларнинг санъатни идрок етишининг ёш ва психологик хусусиятлари.