Фаннинг номи. Дарё гидроузелларидан фойдаланиш
Download 175.6 Kb.
|
1 маъруза ДГФ хакида ум маълумотлар
Тўлқинлар дарё гидроузели иншоотлари элементларига динамик босимини кўрсатадилар. Шамол таъсирида пайдо бўладиган тўлқиннинг баландиги тўлқинининг қияликка урилиб чиқиш баландлиги билан биргалигида грунтли тўғони тепасидан сув қуйилиб кетишига ва шу билан тўғон бузилишига келтириши мумкин. Масалан, 1963 йилда катта қоялик массив қирғоқдан силжиши асосида Ваёнт (Италия) сув омборига тушиб тўғонни устидан сув қуйилиб кетишига келтирилган катта тўлқинни ҳосил этди ва тўғон бузилишига сабабчи бўлди, буни натижасида 2 минг нафар одам ҳалок бўлди.
Шовуш ва муз салбий ҳароратлар бошлангич давридан дарёнинг муздан тозаланишигача ҳосил бўладилар. Шовуш (сувдаги майда муз парчалари) тиқин (зажор)ни ташкил этиб дарё ўзани кесимини тиқилишини ва шу билан сув ҳаракати юқорида сувни тўсиб туриши мумкин. Дарё ўзани сиқилган, тор қисмида музнинг йирик бўлаклари йиғилиб - муз тўпланмаси (затор)ни ташкил этиши мумкин. Бу ҳолат жуда хавфли, чунки бу дарё гидроузели иншоотларига катта музлик массалар урилиб тўпланиб таъсир этишига келтирилиши мумкин. Масалан, Сейфхарбор америкадаги тўғонда музнинг йирик бўлакларининг тўпланмаси 8 м лик баландлигигача етиб ҳосил бўлди. Музлар урилиши дарё гидроузели иншоотларининг механик жиҳозларини, уларнинг зичлагичларини, устунлари, ён деворлар, сув оқими қуввати сўндиргичларини шикастланишига келтириши мумкин. Муз ва шовушларнинг мавжудлиги тошқин сув сарфлари ўтказилишини, балиқ ўтказувчи ва балиқ ҳимояловчи иншоотлар ишини нормал бажаришига тўсқинлик қилади
Download 175.6 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|