Faol J. Lokk haqidagi xabar. Jon Lokkning pedagogik g'oyalari

JON LOKK.


Birinchisi, eng ko'p umumiy ko'rinish, inson bilimlarining kelib chiqishi, ishonchliligi va hajmini o'rganish vazifasini o'z oldiga qo'ydi Ingliz faylasufi, malakasi bo'yicha shifokor va o'z amaliyoti tabiatiga ko'ra siyosatchi Jon Lokk (1632-17-4). Asosiy ilmiy ishida Inson
ongining tajribasi (1690) Lokk butun insoniyat bilimlarining eksperimental kelib chiqishi pozitsiyasini har tomonlama asoslashni o'z oldiga maqsad qilib qo'ygan. U o'z rejasini amalga oshirish yo'lida hal qilishi kerak bo'lgan birinchi savol keng tarqalgan bo'lib, unga o'z munosabatini bildirish edi. "tug'ma g'oyalar" nazariyasi. D.Lokk bunday g'oyalarning mavjudligi ehtimolini qat'iyan rad etadi.

D.Lokk tug‘ma g‘oyalar mavjudligini inkor qilganligi sababli, tabiiy ravishda quyidagi

savol tug‘iladi: bu g‘oyalarning manbai nima? Bu savolga javob berishda ingliz faylasufi empirizmning asl tamoyilini aniq ifodalaydi. "Bizning barcha bilimlarimiz tajribaga asoslanadi, oxir-oqibat, bizning kuzatishimiz tashqi ma'lumotlarga yoki qalbingizning ichki harakatlariga qaratilgan, idrok etiladigan va seziladi. aks ettiruvchi o'zimiz tomonidan, barcha materiallarni ongimizga etkazish biz NS lei men T am xuddi shu. C 128).

D.Lokk bayonotidan ko'rinib turibdiki, u tajribaning ikki turini ajratib ko'rsatadi: ta'riflar majmuidan iborat tashqi tajriba va uning ichki faoliyati bilan aql jahannamining anormalliklaridan shakllangan ichki tajriba. Tashqi manba - ob'ektiv moddiy dunyo

bo'lib, u insonning his-tuyg'u organlariga ta'sir qiladi va hissiyotlarni keltirib chiqaradi. Shu asosda ingliz mutafakkiri, oddiy fikrlar narsalarning o'ziga mos keladigan haqiqiy (ya'ni ob'ektiv) mazmunga ega.
Tashqi tajriba yoki mulohaza - bu o'zlashtirilgan g'oyalarni qayta ishlash bilan
shug'ullanganda, uning ongidagi faoliyat. O'zining ichki tajriba yoki mulohaza haqidagi tushunchasini tushuntirar ekan, D.Lokk har bir insonning bu g'oyalar manbai butunlay ichida bo'lishi haqidagi g'oyani ta'kidlaydi. se- bia "u" tashqi ob'ektlar bilan hech qanday aloqasi yo'q va bu manba tuyg'u bo'lmasa ham ..., ... shunga qaramay, u unga juda o'xshaydi va uni ichki tuyg'u deb atash mumkin "(" Maqsad xuddi shu. P. 129). Ichki tajribaning bu xususiyati ta'kidlash uchun mo'ljallangan katta ahamiyatga ega ongning faoliyati, aks ettirish. Lekin baribir empirizmning asosiy tezisini asoslab, D.Lokk aks
ettirish predmetiga aylangan ong faoliyati faqat aks ettirish g‘oyalaridan oldin odamda paydo bo‘ladigan hissiy ma’lumotlar asosidagina davom etishini qayta-qayta ta’kidlagan. Umuman olganda, ruh hissiyotlar unga fikrlash uchun g'oyalarni taqdim etmasdan oldin fikrlay olmaydi.

Biroq, fikrlash g'oyalarini qabul qilganda, bizning ongimiz passiv emas, balki faoldir. U o'zining ba'zi harakatlarini bajaradi, ularning yordami bilan oddiy g'oyalardan moddiy va qolganlari uchun asos bo'lib, boshqalari quriladi. Ushbu qobiliyat tufayli ong o'z fikrlash ob'ektlarini hislar yoki aks ettirish bilan berilganidan ko'ra cheksiz uzoqroq muddatga diversifikatsiya qilish va kamaytirish uchun ko'proq imkoniyatga ega. Shu bilan birga,

D.Lokk ongning sezgilar asosida shakllanadigan o'sha birlamchi g'oyalardan tashqariga chiqa olmasligini aniq ko'rsatadi. Tashqi tajriba barcha keyingi bilimlarning poydevori, asosidir.
Butun g'oyani tarbiyalash va shakllantirish usullariga ko'ra, Lokkning fikricha, ular oddiy va murakkabga bo'linadi. Oddiy g'oyalar monoton g'oyalar va in'ikoslarni o'z ichiga oladi va ba'zi tarkibiy elementlarga parchalanmaydi. Lokk oddiy g'oyalarni makon, shakl, dam olish, harakat, yorug'lik va boshqalar g'oyalari deb ataydi. Mazmuniga ko'ra, oddiy g'oyalar, o'z navbatida, ikki guruhga bo'linadi. U tashqi jismlarning birlamchi yoki boshlang‘ich sifatlarini aks ettiruvchi, ular qanday holatda bo‘lishidan qat’iy nazar, bu predmetlardan butunlay ajralmas, hislarimiz doimo materiyaning har bir zarrasida topib turadigan, idrok etish uchun yetarli bo‘lgan g‘oyalarni birinchi guruhga kiritadi. hajmi.
Bular, masalan, zichlik, kengayish, shakl, harakat, dam olish. Bu fazilatlar tebranish orqali sezgilarga ta'sir qiladi va bizda zichlik, kengayish, shakl, harakat, dam olish yoki son haqida oddiy g'oyalarni hosil qiladi. Lokkning ta'kidlashicha, faqat jismlarning birlamchi sifatlari haqidagi g'oyalar ularga o'xshash va ularning prototiplari haqiqatda jismlarning o'zida mavjud, ya'ni bu sifatlar haqidagi g'oyalar bu jismlarning ob'ektiv xususiyatlarini aniq aks ettiradi.

Ikkinchi guruhga u ikkinchi darajali sifatlarni aks ettiruvchi, uning fikricha, narsalarning o‘zida emas, balki o‘zining birlamchi sifatlari bilan bizda turli sezgilar uyg‘otuvchi kuchlar bo‘lgan g‘oyalarni tasniflaydi. (ya'ni, materiyaning sezilmaydigan zarrachalarining hajmi, shakli, birlashishi va harakati). Lokk narsalarning rang, tovush, ta'm kabi sifatlarini

ikkinchi darajali sifatlarga ko'rsatadi. Demak, ikkilamchi sifatlarning namoyon bo`lishini ingliz mutafakkiri obyektiv dunyoning o`zi bilan emas, balki uni inson ongidagi idrok
etishi bilan bog`laydi.

Murakkab g'oyalar, Lokkning fikricha, aql tashabbusi natijasida oddiy g'oyalardan hosil bo'ladi. D.Lokk uchta asosiyni ajratadi ta'lim yo'li murakkab g‘oyalar: 1. Bir nechta oddiy fikrlarni bir murakkab fikrga birlashtirish; 2. Ikki g‘oyani birlashtirib, farqi yo‘q – oddiymi yoki murakkabmi va ularni birdaniga ko‘rib chiqish uchun yonma-yon qo‘yish, lekin ularni birlashtirib qo‘ymaslik; H. G'oyalarni o'zlarining haqiqiy haqiqiyligida ularga hamroh bo'lgan barcha boshqa g'oyalardan ajratish.

Lokk ta’lim tabiatiga ko‘ra, mazmuniga ko‘ra murakkab g‘oyalarning uch turini ajratib ko‘rsatadi. 1. Modalar g’oyalari yoki "empirik moddalar". Bunga bog'liq bo'lgan g'oyalar kiradi moddalar(birlamchi asoslar) yoki ularning ikkinchisining xossalari. 2.