Farg’ona davlat universiteti filologiya va tillarni o’qitish: Ingliz tili 1 bosqich talabasi Abdukarimova Havoxonning O’zbekistonning eng yangi tarixi fanidan ‘’O’zbekistonda inson huquqlari va erkimliklari kafolatining yaratilishi” mavzusida tayyorlagan

Inson (fuqaro) ning asosiy huquq va erkinliklari tizimi

Inson (fuqaro) ning asosiy huquq va erkinliklari tizimi

Shaxsiy Yashash huquqi Sha’n va obro’ shaxsiy hayot sirlari dahlsizligi Fikr e’tiqod va so’z erkinligi huquqi Siyosiy faolligini
Ijtimoiy-iqtisodiy Ta’lim olish, erkin ijod qilish va aqliy (intellektual) mulkdan foydalanish huquqi O’ziga tegishli ma’lumotga ega bo’liah huquqi O’z mol-mulkidan erkin foydalanish huquqi Xususiy mulkka egalik qilish hamdaMehnat layoqatini yo’qotganda ijtimoiy ta’minot
Siyosiy Davlat hokimiyatini tashkil etishda ishtirok etish Davlat orgonlari va jamoat birlashmaligiga murojaat qilish huquqi Tinch yig’ilishlar, mitinglar va namoyishlar o’tkazish huquqi

О`zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov ta`kidlaganidek "Insonning о`z huquq va burchlarini bilishi insonning Konstitutsiyaviy huquqlarining ta`minlanishini kafolatlaydi. Biz odamlardagi eski tuzum psihologiyasini о`zgartirishimiz va yangi huquqiy ongni shakllantirishimiz lozim, inson anglasinki, erkinlik - bu burch mas`uliyatidir". Konstitutsiyaga binoan О`zbekiston Respublikasi fuqarosi va davlat bir-biriga nisbatan bо`lgan huquqlari va burchlari bilan о`zaro bog`liqdir. Har bir fuqaro qonun oldida tengdir va boshqa fuqarolarning millati, tili, dini va e`tiqodini hurmat qilishi shart. Fuqaro о`z huquq va erkinliklaridan foydalanganida, uning harakatlari boshqa shaxs, davlat va jamiyat manfaatlariga ziyon yetkazmasligi lozim. Shu bois shaxs qonun doirasidan chiqmagan holda о`z huquq va erkinliklaridan foydalanishi lozim. Agarda shaxs qonundan tashqari hatti-harakat sodir etsa, u holda qonun tomonidan jazolanadi.

Fuqarolar О`zbekiston xalqining tarixiy, ma`naviy va madaniy merosini avaylab asrashga majburdirlar Konstitutsiyasining 49-moddasi.1992 yil 3 iyulda qabul qilingan "Mudofaa tо`g`risidagi"gi qonunning ahamiyati kattadir. Ushbu qonunning 11-moddasida belgilanganidek, "О`zbekiston Respublikasining hududiy yahlitligini, mustaqilligini himoya qilish respublika fuqarolarining Konstitutsiyaviy burchi hisoblanadi. Boshqa davlatlarning О`zbekistonda doimiy yashab turgan yoki vaqtincha turgan fuqarolari va fuqaroligi bо`lmagan shaxslar О`zbekiston Respublikasida harbiy hizmatga tayyorgarlik kо`rishga majbur emas.

• Fuqarolar О`zbekiston xalqining tarixiy, ma`naviy va madaniy merosini avaylab asrashga majburdirlar Konstitutsiyasining 49-moddasi.1992 yil 3 iyulda qabul qilingan "Mudofaa tо`g`risidagi"gi qonunning ahamiyati kattadir. Ushbu qonunning 11-moddasida belgilanganidek, "О`zbekiston Respublikasining hududiy yahlitligini, mustaqilligini himoya qilish respublika fuqarolarining Konstitutsiyaviy burchi hisoblanadi. Boshqa davlatlarning О`zbekistonda doimiy yashab turgan yoki vaqtincha turgan fuqarolari va fuqaroligi bо`lmagan shaxslar О`zbekiston Respublikasida harbiy hizmatga tayyorgarlik kо`rishga majbur emas.

• Fuqarolarning harbiy va muqobil hizmatini о`tashlarida О`zbekiston Respubliksining 1992 yil 3 iyulda qabul qilingan "Muqobil hizmat tо`g`risida"gi va "Umumiy harbiy majburiyat va harbiy hizmat tо`g`risida"gi qonunlari huquqiy asos bо`lib hizmat qiladi.

0‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining ikkinchi bo lim, yettinchi bobida inson va fuqarolaming shaxsiy huquq va erkinliklari huquqiy jihatdan mustahkamlangan. Konstitutsiyada shaxsiy huquq va erkinliklar alohida tizimni tashkil etadi. Ushbu tizimga quyidagi huquq va erkinliklar kiradi:

• Yashash huquqi (24-modda);
• Erkinlik va shaxsiy daxlsizlik huquqi (25-modda);
• Aybsizlik prezumpsiyasi (26-modda);
• Shaxsiy hayot daxlsizligi huquqi (27-modda);
• Turar joy daxlsizligi huquqi (27-modda);
• Shaxslami bir joydan ikkinchi joyga ko‘chish huquqi (28-modda);
• Fikr, so‘z va e'tiqod erkinligi (29-modda);

• Birinchi bosqich 1789-yilgi Inson va fuqaro huquqlari fransuz Deklaratsiyasidan boshlanib, to birinchi jahon urushiga qadar davom etgan. Bu bosqichda insonning shaxsiy va siyosiy huquqlari to‘g‘risidagi qonunchilik ustuvor ravishda rivojlangan. Bunga misol qilib, AQSh Konstitutsiyasiga kiritilgan birinchi 10 ta qo‘shimcha - Inson huquqlari to‘g‘risidagi Billni ko‘rsatish mumkin.
• Bu davrda qabul qilingan qonunlarda alohida e tibor quyidagi muammolami huquqiy tartibga solishga qaratilgan:
• 4. shaxs erkinligi va fuqarolar tengligi;
• 5. shaxs daxlsizligi;
• 6. xususiy mulk huquqi;
• 7. saylov huquqi (turli senzlar bilan cheklangan boisada).

• Inson huquqlari to‘g‘risidagi qonunchilik o‘z taraqqiyotida uch katta bosqichni bosib o‘tgan.