Farg’ona davlat univirsitet tarix fakulteti tarix yo’nalishi 20. 85-guruh talabasi Ma’murov diyorbekning o'zbekiston tarixi fanidan dars uchun tayyorlagan slayd ishi

Farg’ona davlat univirsitet tarix fakulteti tarix yo’nalishi 20.85-guruh talabasi Ma’murov diyorbekning o'zbekiston tarixi fanidan dars uchun tayyorlagan slayd ishi.

Mavzu: movarounnahrda arablar zulmining kuchayishi va xalq qo’zg’olonlari.

• .

Reja:

Reja:

1. Arablar zulmining kuchayishi.

• 2. Xalq qozg’olonlarining boshlanishi va oqibatlari

1. Arablar Zulmining kuchayishi

• ARABLAR O’RTA OSIYO HUDUDLARINI BOSIB OLGACH O’LJADA ZULM SIYOSATINI KUCHAYTIRADILAR. ARABLAR MOVAROUNNAHRDA BIRINCHI KUNDAN BOSHLAB QATTIQQO’LLIK BILAN ARABLASHTIRISH SIYOSATINI OLIB BORADILAR. USHBU MAQSAD YO'LIDA ULAR MING MINGLAB ARABLARNI O’RTA OSIYO HUDUDLARIGA KO’CHIRIB KELGANLAR VA ENG YAXSHI YERLARNI ULARGA ZO’RLIK BILAN OLIB BERGANLAR.

DALI IBN ZIYOD DAVRIDAYOQ O’LKAGA 50 MINGDAN ORTIQ ARAB AHOLISI BASRA, KUFA ATRIFIDAN KO’CHIRIB KELTIRILGAN. BELOZURIY VA NARSHAXIYNING BERGAN MA’LUMOTLARIGA QARAGANDA ARAB LASHKARBOSHILARI KO’CHIRIB KELTIRILGAN ARABLARGA MAHALLIY AHOLINING UY JOYLARI ZO’RLIK BILAN TORTIB OLIB BO’LIB BERILGAN.

• DALI IBN ZIYOD DAVRIDAYOQ O’LKAGA 50 MINGDAN ORTIQ ARAB AHOLISI BASRA, KUFA ATRIFIDAN KO’CHIRIB KELTIRILGAN. BELOZURIY VA NARSHAXIYNING BERGAN MA’LUMOTLARIGA QARAGANDA ARAB LASHKARBOSHILARI KO’CHIRIB KELTIRILGAN ARABLARGA MAHALLIY AHOLINING UY JOYLARI ZO’RLIK BILAN TORTIB OLIB BO’LIB BERILGAN.

ISLOM DININI QABUL QILGANLARNI JIZ’YA VA XIROJ SOLIQLARIDAN OZOD QILISH SIYOSATINI XALIFA UMAR II HAM YURGIZGAN VA U BU SIYOSATNI XUROSONGA 717-YILDA NOIBLIKKA TAYINLANGAN JARROH IBN ABDULLOHDAN BAJARISHNI TALAB QILADI. JARROH RASMAN XALIFAGA BO’YSUNGAN BO’LSADA BOSIB OLINGAN MAMALAKAT AHOLISI ISLOMNI QABUL QILGAN BO’LISHIDAN QATTIY NAZAR XIROJ SOLIG’INI TO’LASHI KERAK DEB HISOBLARDI. BUNDAN TASHQARI JARROH ISLOMNI QABUL QILUVCHILAR UCHUN SUNNATNI SHART QILIB QO'YGAN. MAHALLIY XALQ O’RTASIDA JARROH ZULMIDAN NOROZILIK KUCHAYGAN. UMAR II VAXIYATNING MURAKKABLIGINI HISOBGA OLIB JARROHNI 719-YILDAN OZAR VA ARMAN YURTIGA NOIB ETIB TAYINLAYDI.

• ISLOM DININI QABUL QILGANLARNI JIZ’YA VA XIROJ SOLIQLARIDAN OZOD QILISH SIYOSATINI XALIFA UMAR II HAM YURGIZGAN VA U BU SIYOSATNI XUROSONGA 717-YILDA NOIBLIKKA TAYINLANGAN JARROH IBN ABDULLOHDAN BAJARISHNI TALAB QILADI. JARROH RASMAN XALIFAGA BO’YSUNGAN BO’LSADA BOSIB OLINGAN MAMALAKAT AHOLISI ISLOMNI QABUL QILGAN BO’LISHIDAN QATTIY NAZAR XIROJ SOLIG’INI TO’LASHI KERAK DEB HISOBLARDI. BUNDAN TASHQARI JARROH ISLOMNI QABUL QILUVCHILAR UCHUN SUNNATNI SHART QILIB QO'YGAN. MAHALLIY XALQ O’RTASIDA JARROH ZULMIDAN NOROZILIK KUCHAYGAN. UMAR II VAXIYATNING MURAKKABLIGINI HISOBGA OLIB JARROHNI 719-YILDAN OZAR VA ARMAN YURTIGA NOIB ETIB TAYINLAYDI.

2. Xalq qo’zg’olonlarining boshlanishi va oqibatlari.

• 720-722 yillarda So’g’diyonada yuz bergan G’o’rak (Samarqand hukmdori) va Divashtich (Panjikent hokimi) boshchiligidagi qo’zg’olon arablar hukmronlikligiga qarshi yo’nalgan dastlabki shiddatli xalq harakatlaridan biri bo’lgan. Unda arablar siyosati va zulmidan g’azabga kelgan o’n minglab mahalliy xalq vakillari ishtirok etgan. Xurosonning yangi tayinlangan va zolimligi bilan nom chiqargan noibi Said Xarashiy katta muntazam harbiy kuch bilan mazkur qo’zg’olonni shafqatsizlik bilan bostirishga muvaffaq bo’ladi.

Qo’zg’olon rahbarlaridan biri – Divashtich ham ushlanib qatl etiladi. 725-729 yillar davomida xalifalikning og’ir soliq siyosatiga qarshi Samarqand, Buxoro, Xuttalon viloyatlarida ko’tarilgan qo’zg’olonlar ham xalq ozodlik kurashida sezilarli iz qoldirdi. Qo’zg’olonchilarning ancha qismi arab ma’murlari siyosatiga norzilik bildirib, islom dinidan chiqadilar. Kesh atrofida yuz bergan mahalliy aholining arablar bilan to’qnashuvi rostmona jangu jadal tusini olgan.

• Qo’zg’olon rahbarlaridan biri – Divashtich ham ushlanib qatl etiladi. 725-729 yillar davomida xalifalikning og’ir soliq siyosatiga qarshi Samarqand, Buxoro, Xuttalon viloyatlarida ko’tarilgan qo’zg’olonlar ham xalq ozodlik kurashida sezilarli iz qoldirdi. Qo’zg’olonchilarning ancha qismi arab ma’murlari siyosatiga norzilik bildirib, islom dinidan chiqadilar. Kesh atrofida yuz bergan mahalliy aholining arablar bilan to’qnashuvi rostmona jangu jadal tusini olgan.

736-737 yillarda Tohariston va Sug’dda yangidan ko’tarilgan kuchli qo’zg’olon o’z safiga aholining turli ijtimoiy qatlamlarini jalb etgandi. Faqat Xuroson va Movarounnahrning yangi xukmdori, usta diplomat Nasr ibn Sayyor (738-748)ning uddaburon siyosati, nizoli masalalarni xal etish borasidagi epchil tadbirlari tufayligina qo’zg’olon harakatlarini bartaraf etish, o’lkada muvozanatni bir qadar saqlash mumkin bo’ldi. Bunda u mahalliy aholiga, ayniqsa uning nufuzli qatlamiga muayyan yon berishga majbur bo’ldi.

• 736-737 yillarda Tohariston va Sug’dda yangidan ko’tarilgan kuchli qo’zg’olon o’z safiga aholining turli ijtimoiy qatlamlarini jalb etgandi. Faqat Xuroson va Movarounnahrning yangi xukmdori, usta diplomat Nasr ibn Sayyor (738-748)ning uddaburon siyosati, nizoli masalalarni xal etish borasidagi epchil tadbirlari tufayligina qo’zg’olon harakatlarini bartaraf etish, o’lkada muvozanatni bir qadar saqlash mumkin bo’ldi. Bunda u mahalliy aholiga, ayniqsa uning nufuzli qatlamiga muayyan yon berishga majbur bo’ldi.

Jumladan, u arablarning mahalliy aholi bilan qon-qardoshlik aloqalarini kuchaytirishga intildi. O’zi ham Buxorxudot Tog’shodaning qiziga uylandi. Islomni qabul qilgan kishilar juzyadan ozod etildi va barcha musulmonlar huquqiy jihatdan tenglashtirildi.

• Jumladan, u arablarning mahalliy aholi bilan qon-qardoshlik aloqalarini kuchaytirishga intildi. O’zi ham Buxorxudot Tog’shodaning qiziga uylandi. Islomni qabul qilgan kishilar juzyadan ozod etildi va barcha musulmonlar huquqiy jihatdan tenglashtirildi.

Eʼtiboringiz uchun rahmat!!!