Farg`ona davlat unversiteti Harbiy ta`lim fakulteti 4 – bosqich 19. 113 guruh talabasi

mo‗ljallanishda, azimut bo‗yicha xarakatlanish kabi xollarda
qo‗llaniladi.
O‘quvchilar bilan
savol-javob
o‗tkazaman
2-chi
O‗quv savollarini
e‘lon qilaman
40
KOMPAS YORDAMIDA MO„LJALLANISh.
Magnitli kompaslarning tuzulishi:
Joylarda mo‗ljallanishda Adrianov va to‗pchilar
kompasi keng qo‗llaniladi. Adrianov kompasi
quyidagilardan iborat;
-Asos (korpus)
-igna o‗tkazilgan yo‗nalish ko‗rsatkichi (to‗xtatgich
bilan to‗xtatilmagan vaqtda ko‗rsatgich faqat shimolni
ko‗rsatadi.)
-to‗xtatgich
-kompas ichidagi aylana sonlar ko‗rsatgichi (limb), u
120 bo‗lakka bo‗lingan bo‗lib, xar bir bo‗lagi 3 darajaga
teng yoki 50 kichik burchak o‗lchagich bo‗laklariga (0-50)
bo‗lingan. Sonlar ko‗rsatgichi ikki qatorli raqamlardan
iborat. Ichki raqamlar soat ko‗rsatgichi yo‗nalishi bo‗yicha
joylashgan bo‗lib, 0 (nol) dan 360 darajagacha bo‗ladi va
xar 15 darajada yoziladi (besh bo‗lakdan keyin). Tashqi
raqamlar esa soat yo‗nalishiga teskari joylashgan bo‗lib, xar
beshta katta bo‗laklardan keyin yoziladi.
To‘pchilar kompasi quyidagilardan
iborat;
- asos (korpus)
- burchak o‗lchash son ko‗rsatgichi (shkala)
Burchak o‗lchash son ko‗rsatgichi 60 bo‗lakka
bo‗lingan bo‗lib, xar bir bo‗lak burchak o‗lchagichning 100
ta kichik bo‗lakchalariga teng. Bo‗laklar xisobi soat
ko‗rsatgichi yo‗nalishi bo‗yicha o‗sadi. Kompasning asosiga
mo‗ljallash moslamasi joylashtirilgan. Burchak o‗lchash son
ko‗rsatgichi asosni aylantirishda, kompasning xolatini
o‗zgartirmasdan, son ko‗rsatgichini nolg‗ bo‗lagiga magnit
ko‗rsatgichini shimoliy uchini tez to‗g‗rilashni taminlaydi.