Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Toshkent Farmasevtika instituti Sanoat farmatsiya fakulteti Biotexnologiya yoʻnalish 103-B talabasi Sharfiddinov Shukrulloning “ Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari” fanidan tayyorlagan taqdimoti Mavzu: Ichki sekretsiya bezlarining tekshirish usullari. Epifiz Mavzu: Ichki sekretsiya bezlarining tekshirish usullari. Epifiz Reja: - Ichki sekretsiya bezlari haqida umumiy maʼlumot
- Ichki sekretsiya bezlarining funksiyalarini tekshirish usullari
- Ichki sekretsiya bezlari kasalliklari
Ichki sekretsiya - Ichki sekretsiya – organizmdagi har xil aʼzo va toʻqimalarning qonga yoki toʻqima suyuqligiga maxsus moddalar ishlab chiqarishi. Odatda, Ix. Bezlari (endokrin bezlar) deganda maxsus fiziologik faol moddalar — gormonlarni sintezlab, organizmning bevosita ichki muhiti — qon va toʻqima suyuqligʻiga chiqaruvchi bezlar tushuniladi. I.s. Bezlariga gipofiz, qalqonsimon bez, qalqonsimon bez yonidagi bezchalar, buyrak usti bezlari, meʼda osti bezining orolcha (ink-retor) qismi, jinsiy bezlarning bir qismi, shuningdek, epifiz (gʻurrasimon bez), ayrisimon bez (timus) kiradi.
- Bezlarining hammasi bir-biriga chambarchas bogʻliq boʻlib, yagona funksional sistemani tashkil etadi, uning faoliyatini nerv sistemasi boshqaradi. Gipofiz I.s. Bezlari orasida alohida oʻrin tutadi. I.s. Bezlaridan chiqadigan gormonlar organizmning turli aʼzo va sistemalarini bir-biriga bogʻlaydi, organizm funksiyalarining gumoral yoʻl bilan (suyuqliklar vositasi b-n) boshqarilishida qatnashadi. I.s. Bezlarining asosiy vazifasi moddalar almashinuvi, oʻsish, jismoniy taraqqiyot va balogʻatga yetishni boshqarishdan iborat.
Endokrin bezlar faoliyatini o’rganishda keng foydalaniladigan usullar quyidagilardir: - 1.Eksterpatsiya – operatsiya qilib, tegishli endokrin bezini olib tashlash va
- shundan keyin organizmda ro’y beradigan o’zgarishlarni kuzatish.
- 2.Transplantatsiya – endokrin bezini ko’chirib o’tkazish (auto, gomo va
- getero transplantatsiya).
- 3.Tegishli gormonni yoki endokrin bezdan tayyorlangan ekstraktlarni
- organizmga yuborib, kuzatiladigan o’zgarishlarni o’rganish.
- 4.Parabioz – ikki organizm o’rtasida biologik uzviylik hosil qilish.
- 5.O’rganilayotgan bezga oqib kel6.Radiofaol izotoplar usuli – bu usul yordamida turli gormonlarning
- organizmda sintezlanishini, almashishini o’rgansa bo’ladi.
Epifizning endokrin faoliyati. - Bu bez bosh miyada to’rt do’mboqchasining yuqori domboqchalari orasida joylashgan bo’lib, oyoqchasi bilan uchinchi miya norvonchasining dorsal qismiga
- tutashgandir. Barcha umurtqali hayvonlarda mavjud bo’lsa-da, baliqlar, amfibiyalar va reptiliyalarda kamroq, sut emizuvchilarda esa yaxshiroq rivojlangan. Bu bezning organizm uchun ahamiyati yaqin vaqtgacha ham noma’lum edi.
Umumiy va qorin bo'shlig'i jarrohligida laparotomiya va endoskopik operatsiyalarda qo'llaniladigan jarrohlik uskunalari.
- EHVCH-80 SK-NIKOR elektroxirurgik koagulator elektrojarrohlik bloki - Bu to'qimalarning elektrotomiyasi va elektrokoagulyatsiyasi uchun berilgan quvvatning (kuchlanish) yuqori chastotali elektr signalini ishlab chiqaradigan ko'p funktsiyali qurilma.
- Ushbu qurilma ambulatoriya tibbiyot muassasalarida va ayniqsa jarrohlik davolash uchun mo'ljallangan minimal invaziv ginekologiya, mikrojarrohlik va rekonstruktiv plastik jarrohlikda samarali.
- Maxsus o'ziga xoslikni ta'kidlash kerak elektrojarrohlik koagulyatori, bu yuzaki kapillyar qon ketishining ishonchli gemostaziga erishishdan iborat. Kontaktsiz texnologiya tufayli SPRAY koagulyatsiya, mutlaq xavfsizlik past ish oqimlari tufayli erishiladi va neytral plastinkadan asoratlar xavfi yo'q.
- bezdan uch xil gormon: serotonin, melatonin va adrenoglomerulotropin ishlanib chiqishi isbotlagan. Serotonin yoki S – oksitriptamin epifizdan tashqari bosh miya, ] ichaklarning devorida va taloqda sintezlanadi. Ammo u bu organlardan ko’ra epifizda koʻproq ishlanadi. Melatonin maxsus ferment ishtirokida serotonindan hosil bo’ladi. Melatonin - melanoforlarga, ya’ni ba’zi hayvonlarning terisida bo’ladigan maxsus pigment
- hujayralariga faol ta’sir etadi. U o’zining ta’siri bilan intermedinga qarama-qarshi bo’lgani uchun terini oqartiradi.
Endokrinologiya - Endokrinologiya – bu morfologiya, fiziologiya va patofiziologiya, kimyo, biokimyo, gormonlar immunokimyosi, genetika va immunogenetika, gormonlar va ularning analoglaridan foydalanish, ulardan nafaqat endokrin, balki boshqa kasalliklar uchun ham foydalaniladigan fan.
- Ichki sekretsiya bezlari chiqaradigan mahsulotlar organizmda ham «global» funktsiyalarni bajaradi, deyarli barcha fiziologik jarayonlarni, ayniqsa ko’payish, metabolizm, o’sish, plazmadagi elektrolitlar darajasini nazorat qilish, sut sekretsiyasi, tanadagi suv hajmini boshqarish va boshqalar.
Ichki sekretsiya bezlari bilan bog’liq kasalliklar - Eng ko’p uchraydigan patologiyalar ichki sekretsiya bezlariga ta’sir qiladiganlarga to’g’ri keladi, ular orasida diabet, osteoporoz, qalqonsimon bez saratoni, gipo- va gipertireoz, semirish, o’sish gormoni etishmovchiligi, giper va gipoglikemiya, testosteron darajasining pastligi, menopauza va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
