Farg’ona Palitexnika Insituti 1-20 Guruh Talabasi Rasulova Shahnozaning Qurilish Mexanikasi Fanidan Tayyorlagan Taqdimoti

Farg’ona Palitexnika Insituti 1-20 Guruh Talabasi Rasulova Shahnozaning Qurilish Mexanikasi Fanidan Tayyorlagan Taqdimoti

Mavzu: Oddiy va konsol balkalarda ichki zo’riqishlarni ta'sir chiziqlari orqali aniqlash
Reja:
1..Oddiy balkalarning ta’sir chizig’ini statik usul bilan qurish.
2. Konsolli balka uchun ta’sir chizig’ini qurish.
3. Ta’sir chizig’i yordamida zo’riqishlarni aniqlash.
1.Oddiy balkalarning ta’sir chizig’ini statik usul bilan qurish. Tayanch reaktsiyalarning ta’sir chizig’i
RA t.ch. quramiz:
Statikaning muvozanat tenglamasini yozamiz (3.2b – rasm).
 
3.2-rasm
 
bundan
yoki R=1 da,
da
da
Bu ta’sir chiziq 3.2 b-rasmda ko’rsatilgan.RB t.ch quramiz (3.2 v-rasm):
x=0
da
,RB=1.
Ko’ndalang kuchning ta’sir chizig’i. Balkaning K kesimidagi ko’ndalang kuch Qk t.ch. qurish uchun birlik kuch (R=1) ning ikki vaziyatini tekshirish kerak (3.3 a – rasm).
 
3.3 – rasm
1– xolat: R=1 kuchi kesimdan chap tomondan harakat qiladi 0≤x≤aK. Balka o’ng tomonining muvozanatini aniqlaymiz:
Σy=0, Qk=-RB=-X/
2 – xolat: R=1 kuchi kesimdan o’ng tomonda ak≤X≤
.Balka chap kismining muvozanatini
aniqlaymiz.
Qko’ng=RA=(
-X)/
Eguvchi moment ta’sir chizig’i. Balkaning “k” kesimida xosil bo’ladigan eguvchi moment ta’sir chizig’ini qurish uchun ham birlik kuchning ikki ‘olatini tekshiramiz (3.4 – rasm).
1 – xolat: R=1 kuch K kesimining chap tomonida harakatlanadi (0≤x≤ak). ). Mk eguvchi moment tenglamasini balkaning o’ng tomoni muvozanatiga asosan yozamiz.
x=0 da, Mk=0;
2 – holat: R=1 kuch o’ngda,
x=0 da,
Mk =ak,
(3.4 b ­– rasm).
Konsolli balka uchun ta’sir chizig’ini qurish
Konsolli balka uchun tayanch reaktsiyalari va uning biror kesimidagi Qk, Mk ta’sir chiziqlarini chizishda oddiy balka uchun olingan formulalardan foydalaniladi.
Masalan, RA ning t.ch. chizish uchun R=1 yukni A tayanchdan o’ng tomonda X masofada joylashtiramiz (3.5 – rasm).
MB=0 dan
ni hosil kilamiz. -a ≤ x <
+ b, x=0 da
RA=1, x=
da RA=0.
-a ≤ x <
-b
va RA= - b/
x=-a va RA=( +a)/
=l+a/
Bu t.ch. 3.5b. – rasmda ko’rsatilgan.
Demak, konsolli balka tayanch reaktsiyalarning ta’sir chiziqlari kabi chizilib, so’ngra ular konsolning uchlarigacha davom ettiriladi.
Aytilganlarni Ms va Qs (konsolli balkada) larning t.ch. ning qurishda ham qo’llaniladi (3.5 v, g – rasmlar). S1 – kesimi uchun Ms1 va Qs1 ni t. ch. chizamiz.
 
1 – xolat: R=1 kuchi s dan chapda. CHap kismining muvozanati qaraladi.
Qs1=–R=–1; Ms1=–R(a1–x1).
x1=0, Ms1=–a1; x1=a1 va Ms1=0.
Ta’sir chizig’i yordamida zo’riqishlarni aniqlash.
Qo’zg’almas yuklar qo’yilgan inshootning zo’riqishi, ya’ni eguvchi moment (M), ko’ndalang kuch (Q) va tayanch reaktsiyala
3.6 – rasm
3.7-rasm
miqdorini ta’sir chizig’i yordamida aniqlashni ko’ramiz. Masalan, vertikal ko’zgalmas yuklar ta’sirida bo’lgan inshootning biror zo’riqish uchun ta’sir chizig’i qurilgan bo’lsin (3.6 – rasm).
Agar inshootga n ta to’plangan kuchlardan iborat yuklar sistemasi ko’yilgan bo’lsa, xosil bo’lgan to’la zo’riqishning mikdori kuchlar ta’sirining mustaqiligi printsipiga asosan quyidagi formula yordamida aniqlanadi.
(3.1)
(3.1)
Bu yerda: y – ta’sir chizig’idan R kuchi ostidan olingan ordinata.
2. Inshootga taralgan yuk q(x) qo’yilgan bo’lsin (3.7 – rasm). Taralgan yuk uzunligini elementar dx bo’lakchalariga bo’lamiz. Ularni elementar to’plangan kuch q(x)dx orqali ifodalaymiz. U xolda elementar zo’riqish:
ds=q(x)dxy=q(x)dω; (a)
dω – elementar yuza.
Hamma taralgan yukdan hosil bo’lgan zo’riqish mikdorini aniqlash uchun (a) ifodani integrallaymiz:
Agar q(x)=q=const bo’lsa S=qω (3.2)
ω – tekis taralgan yuk qo’yilgan oraliqqa mos keluvchi ta’sir chizig’idan olingan yuza.
Agar inshootga har-xil intensivlikdagi bir necha tekis taralgan yuk ko’yilgan bo’lsa, u holda kuchlar ta’sirining mustakillik printsipiga asosan S zo’riqishni quyidagicha aniqlash mumkin:
(3.3)
3.Inshootga juft kuchlar (moment) qo’yilgan bo’lsin (3.8 – rasm).
Momentni juft kuchlar bilan almashtiramiz:
yoki
3.1) formulasiga asosan:
S=-Riyi+Ri(yi+dyi)=Ridyi

3.8-rasm yoki

(3.4)
tgαi – ta’sir chizig’iga o’tkazilgan urinmaning abstsissa o’ki bilan hosil kilgan burchagining tangensi.
Agar inshootga to’plangan kuch, tekis taralgan yuk va momentlar ko’yilgan bo’lsa, unda hosil bo’lgan zo’riqishlar mikdori ta’sir chizig’i yordamida (3.1), (3.3), va (3.4) formulalarga asosan umumiy holda quyidagicha aniqlanadi:
Bu formuladan foydalanishda quyidagi ishoralar qoidasiga rioya kilish kerak.
(3.5)
Bu formuladan foydalanishda quyidagi ishoralar qoidasiga rioya kilish kerak.
1. Agar kuch Ri va taralgan yuk pastga yunalgan bo’lsa, ular musbat olinadi.2. Moment Mi ning yo’nalishi soat strelkasining yo’nalishiga mos kelsa uni musbat deb qabul kilinadi.3. Ordinata yi va yuza ωi ning ishorasi ta’sir chizig’i ishorasi bo’yicha olinadi.. Agar R=1 yuki tekshirilayotgan uchastkada chapdan o’nga harakat kilganida t. ch. ordinatalari ortib borsa, tgi musbat ishorali, aks holda manfiy ishorali bo’ladi.