FarG’ona palitexnika instituti “qurilish va arx” fakulteti 94-21 guruh talabasi


Download 0.63 Mb.
bet1/5
Sana28.12.2022
Hajmi0.63 Mb.
#1011886
  1   2   3   4   5
Bog'liq
FarG’ona palitexnika instituti

FarG’ona palitexnika instituti

“qurilish va arx” fakulteti 94-21 guruh talabasi

Umaraliyeva Benazirbonuning

Mexanika fanidan

Taqdimot loyihasi

Mavzu: Qadimgi mexanik olimlar va qurgan mashinalari

REJA

1. Kirish. Nazariy mexanikaning rivojlanish tarixi.

2. Mexanikaning rivojlanishiga yevropa hududida yashagan olimlarning qo`shgan hissalari.

3. Mexanikaning rivojiga qo’shilgan hissalar

Nazariy mexanikaning rivojlanish tarixi. Hozirgi zamon texnikasi injenerlar oldiga material jismlarning mexanik harakati va mexanik o`zaro ta‘sirlarini o`rganish bilan bog`liq juda ko`p masalalarni qo`yadi. Mexanik harakat deb moddiy jismlarning fazoda vaqtga bog`liq ravishda bir-biriga nisbatan vaziyatini o`zgartirishiga aytiladi. Mexanik o`zaro ta‘sir deganda moddiy jismlarning bir-biriga ko`rsatadigan ta‘sirida bu jismlar harakatlarining o`zgarishi yoki bo`lmasa ular shaklllarining o`zgarishi (deformatsiyalanishi) tushuniladi.Bu ta‘sirlarning asosiy miqdoriy o`lchami sifatida kuch deb ataluvchi kattalik qabul qilingan.

  • Nazariy mexanikaning rivojlanish tarixi. Hozirgi zamon texnikasi injenerlar oldiga material jismlarning mexanik harakati va mexanik o`zaro ta‘sirlarini o`rganish bilan bog`liq juda ko`p masalalarni qo`yadi. Mexanik harakat deb moddiy jismlarning fazoda vaqtga bog`liq ravishda bir-biriga nisbatan vaziyatini o`zgartirishiga aytiladi. Mexanik o`zaro ta‘sir deganda moddiy jismlarning bir-biriga ko`rsatadigan ta‘sirida bu jismlar harakatlarining o`zgarishi yoki bo`lmasa ular shaklllarining o`zgarishi (deformatsiyalanishi) tushuniladi.Bu ta‘sirlarning asosiy miqdoriy o`lchami sifatida kuch deb ataluvchi kattalik qabul qilingan.

Mexanika (grekchaμηχανική — „qurol“, „inshoot“) — tashqi kuch taʼsirida jismning fazoda harakatlanishi va muvozanatini oʻrganish bilan shugʻullanadigan fan. Moddiy nuqta mexanikasi, moddiy nuqtalar tizimi mexanikasi, mutlaq qattiq jism mexanikasi, gruntlar mexanikasi va tutash muhit mexanikasi kabi boʻlimlarga, bularning har qaysisi dinamika, kinematika va statika boʻlimlariga boʻlinadi. Mexanikaning mexanika qonunlarini amaliy masalalar — mashinalar, mexanizmlar va boshqa inshootlar yasashga tatbiq qilish bilan shugʻullanadigan soxasi amaliy (tatbiqiy) mexanika deb ataladi; inshootlar va ularning qismlarini mustahkamlik va ustuvorlikka hisoblash usullarini ishlab chiqish bilan shugʻullanadigan sohasi qurilish mexanikasi deyiladi.

  • Mexanika (grekchaμηχανική — „qurol“, „inshoot“) — tashqi kuch taʼsirida jismning fazoda harakatlanishi va muvozanatini oʻrganish bilan shugʻullanadigan fan. Moddiy nuqta mexanikasi, moddiy nuqtalar tizimi mexanikasi, mutlaq qattiq jism mexanikasi, gruntlar mexanikasi va tutash muhit mexanikasi kabi boʻlimlarga, bularning har qaysisi dinamika, kinematika va statika boʻlimlariga boʻlinadi. Mexanikaning mexanika qonunlarini amaliy masalalar — mashinalar, mexanizmlar va boshqa inshootlar yasashga tatbiq qilish bilan shugʻullanadigan soxasi amaliy (tatbiqiy) mexanika deb ataladi; inshootlar va ularning qismlarini mustahkamlik va ustuvorlikka hisoblash usullarini ishlab chiqish bilan shugʻullanadigan sohasi qurilish mexanikasi deyiladi.
  • mexanika bilimlari kadimdan mavjud. Neolit va jez davrida gʻildirak maʼlum edi, bir oz keyin esa richag, polispast va boshqa qoʻllanilgan. Qadimgi (miloddan avvalgi 3-asr) Misr ehrom (piramida) lari, Bobil, Xitoy, Xorazm, Sugʻdiyona va Eronda saqlanib qolgan suv inshootlari ularni qurishda richag, pona, qiya tekisliklardan foydalanilganligini koʻrsatadi. Oʻrta Osiyoda qadimdan charxpalak va chigʻirdan foydalanilgan.
  • Nazariy mexanika dastlab Yunonistonda (miloddan avvalgi 6—5-asrlarda) paydo boʻlgan deb hisoblanadi. „Mexanik muammolar“ asari mexanika boʻyicha yozilgan eng qad. asardir (miloddan avvalgi 3-asr). Bu asarning muallifi Aristotel, degan taxminlar bor. Statikaning geometrik yoʻnalishi Arximed (miloddan avvalgi 287—212 yil) nomi bilan bogʻliq. Geronnkng „Mexanika“, „Pnevmatika“, „Avtomatlar haqida“, „Belopoyika“ degan asarlari tatbiqiy mexanikaga oid. Kinematika qoidalarini ishlab chiqish bilan Yevdoks Knidskiy (miloddan avvalgi 4-asr), Platon, Arximed, Kalipi, Apolloniy, Pergayos, Gipparx, Ptolemey shugʻullangan.

Download 0.63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling