Fargʻona Politexnika Instituti Kompyuterlashgan Loyihalash Tizimlari fakulteti 56-22 guruh Sunʼiy Intellekt talabasi Abdulvohidov Islombek

Fargʻona Politexnika Instituti Kompyuterlashgan Loyihalash Tizimlari fakulteti 56-22 guruh Sunʼiy Intellekt talabasi Abdulvohidov Islombek

Magniy va uning birikmalari va olinish xossalari.

Magniy

• Magniy ikkinchi guruh elementi (eski klassifikasiya ko’ra ikkinchi guruh asosiy elementidir), kimyoviy elementlar D. I. Mendeleev davriy tizimida uchinchi davri , oʻn ikkinchi nomeri joylashgan. Magniyning kimyoviy belgisi Mg ( lot. Magnezium ). Oddiy magniy oqimtir-kumush rangdagi engil, yumshoq metall.

Ishlatilishi. U engil va ultra yengil quyma qotishmalarini ishlab chiqarish uchun (samolyotsozlik, avtomobilsozlik), shuningdek, yoritish va yoqish raketalarini ishlab chiqarish uchun pirotexnika va harbiy soxalarda qo’llaniladi. XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab magniy sof shaklda va krimniy temir bilan qotishmasi tarkibida – ferrosilikomagniy,Cho’yan ishlab chiqarishda keng qo’lanilqdi, chunki u cho’yandagi uglerod formasiga tasir qiladi. Bu esa cho’yanga yangi qobiliyalar beradi.

• QotishmalardaMagniy asosidagi qotishmalar engilligi va mustahkamligi tufayli aviatsiya, aviatsiya va avtomobilsozlik sanoatida muhim tarkibiy material sanaladi. ” Drujba” benzopili va ” Zaporojets” avtomashinasining divigitil karterlari magniy qotishmasidan qilingan . Hozirda engil qotishma g’ildiraklar ushbu qotishmadan tayyorlanayabdi.

Harbiy sohada

• Magniyning oq, ko’r-ko’rona alanga bilan yonish xususiyati harbiy texnologiyada yoritish va signal beruvchi raketalar, izlovchi o’qlar va yoqish bombalarini ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi.

Kimyoviy Xossalari

Havoda qizdirilganda, magniy oksidi va oz miqdorda nitrid hosil qilib yonadi. Shu bilan birga, ko’p miqdorda issiqlik va yorug’lik chiqariladi:2Mg + O2 →2MgO3Mg + N2 → Mg2N3
Magniy karbonat angidridda ham yaxshi yonadi:2Mg + CO2 →2MgO +C

Olinishi

• Magniy ishlab chiqarishning odatdagi sanoat usuli bu suvsiz magniy xloridlari MgCl 2 ( bishofit ), natriy NaCl va kaliy KCl aralashmasi eritmasining elektrolizidir . Eritmada magniy xloridi elektrokimyoviy reduksiyaga uchraydi:MgCl2 → Mg + Cl2

Fizik xossalari

• Magniy-olti burchakli panjarali kumush rangli metall, p 63/mmc kengaytma guruhi, panjara parametrlari a = 0,32029 nm, c = 0,52000 nm, Z = 2. Normal sharoitda magniy yuza qatlamida MgO pardasini xosil qiladi, bu qatlam 600 C qizdirganda ajrala boshlaydi, undan keyin magniy oksida va nitrid(Mg3N2) hosil qiladi, oq alanga bo’lib yonadi.

Magniyning tabiiy manbalari

• Qazilma qazilma konlari (magniy va kaliy-magniy karbonatlari : dolomit , magnezit ).Dengiz suvi.Sho’r suvlar ( sho’r kggg’llardan olingan sho’r suv).1995 yilda dunyoda magnuliy ishlab chiqarishning katta qismi AQSh (43%), MDH davlatlari (26%) va Norvegiyada (17%) , Xitoyning bozor ulushi ortib bormoqda.

Tabiatda tarqalishi

Magniy Klark-1,98% (19,5 kg/t). Bu yer qobig’ining eng keng tarqalgan elementlaridan biridir. Magniyning katta miqdori dengiz suvida tuz eritmasi shaklida uchraydi. Magniy tarkibida yuqori bo’lgan asosiy mineralla quydagilar:dengiz suvi – (0,12-0,13%),karnallit – MgCl2 • KCl • 6H2O (8,7%),bishofit – MgCl 2 • 6H2 O (11,9%),kieserit – MgSO4 • H2O (17,6%)
Epsomit – MgSO 4 • 7H 2 O (9,9%),kainit – KCl • MgSO4 • 3H2O (9,8%),magnezit – MgCO3 (28,7%),dolomit – CaCO3 · MgCO3 (13,1%)brusit – Mg (OH)2 (41,6%).Magniy tuzlari ko’p miqdorda ko’llarning tuz konlarida uchraydi . Ko’pgina mamlakatlarda cho’kish natijasida kelib chiqan karnallit konlari mavjud.

Ishlatilishi_2

Magniy asoslangan kimyoviy manbalari o’ziga xos energiya xususiyatlari va yuqori EMF ning juda yuqori qiymatlari bilan ajralib turadi.Magniy gidrid – bu ixcham saqlash va ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan eng katta vodorod akkumulyatorlaridan biridir.
Olovga chidamli materiallarMagniy oksidi MgO metallurgiya pechlarini va maxsus qoplamalar ishlab chiqarish uchun o’tga chidamli material sifatida ishlatiladi .