Farg’ona Politexnika instituti, Yengil sanoat va toqimachilik fakulteti, 40-20 Yesbkit guruh talabasi Mo’minov Ilxomjonning,,Charm buyumlar texnologiyasi” fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Farg’ona Politexnika instituti, Yengil sanoat va toqimachilik fakulteti, 40-20 YeSBKIT guruh talabasi Mo’minov Ilxomjonning ,,Charm buyumlar texnologiyasi” fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

MAVZU: POYABZALLARNI PARDOZLASH.

Reja:

1.Poyabzal haqida ma'lumot.

2.Charm buyumlarini tayyorlashda pardozlovchi muammolar.

3.Xulosa

Poyabzal — oyoq kiyimi. Oyoqni issiq, sovuq, nam, loy, chang va shikastlanishdan saqlaydi. Ibtidoiy odamlarni tabiat noqulayliklari (issiq-sovuq, yomgʻir-qor, chang-toʻzon, tikanak kirishi, chagʻir tosh botishi, ilonchayon chaqishi va boshqalar) oyoqlarini biron-bir narsa bilan himoya qilishga majbur qilgan. Ular qayerda (issiq yoki sovuq oʻlkalarda, seryogʻin yoki qurgʻoqchil joylarda, pasttekisliklar va togʻli joylarda) yashashlariga qarab, yalang oyoq yurishgan, chipta kavush, choriq, yogʻoch, kigiz, charm yoki moʻyna poyabzal kiyishgan. Ularni toʻqish, yoʻnish va tikish usullari asta-sekin takomillashtirilib borilgan. Masalan, ilgari Oʻrta Osiyo xalqlari, asosan, etik, maxsi, kavush kiyishgan. Poyabzal, asosan, qoʻlda tikilgan. Keyinchalik (19-asr oʻrtalaridan), botinka, tufli, sandal, shippak, piyma, kalish, sport poyabzallari, tibbiy, harbiy va maxsus ish poyabzallari kiyish rasm boʻldi. Erkaklar poyabzali — mardona, ayollar poyabzali zaifona, bolalar poyabzali — bachkana deb atalgan. Hozir poyabzali tikishga oid deyarli barcha jarayonlar mexanizatsiyalashtirilgan, lekin qoʻlda tikish usullari ham saqlanib qolgan.
Charm buyumlarni pardozlash asosan ikki maqsad uchun qo‘llaniladi:
- texnologiya muomalalarini bajarish vaqtida nam issiq hamda erituvchilar ta'sirida va mexanik shikastlanish natijasida buyumning yo‘qotgan tashqi ko‘rinishini tiklash uchun;
- buyumlarni bezatish uchun - yaltirlatish yo‘li bilan bezatilgan ko‘rinish, belgilangan rangni yoki tusni berish, boshqa material ko‘rinishiga o‘xshalish, bo‘yoq baxya yordamida qandaydirrasm larni tushirish va h.k. uchun.
Bulardan tashqari, «pardozlash» atama so‘zi ba’zida ayrim maxsus ishlov berishga, charm buyumlar sahnida, tashqi ko‘rinishi yaxshilashga aloqasi bodmagan, masalan, suvni itaruvchi (gidrofobli) turg‘unlikka qarshi (antistatik) ayrim xususiyatlami berish uchun ham qo‘llaniladi.
Chamasi, bunday hollarda «pardozlash» atama so‘zi o‘rniga «ishlov berish» atama so‘zini ishlatish to‘g‘riroq bodar edi (masalan, «antiseptik ishlov berish»).
Shunday qiiib, pardozlashning vazifasiga qarab, tiklovchi va pardozlovchiga bir vaqtning o‘zida ikkala kuchli taassurotni ham beradi.
Bunday bo‘linishning urf-odatligi shundan iboratki, birinchidan, ayrim pardozlash texnologiya muomalalarida mexanik va fizik-kimyoviy ta’sir ko‘rsatis qo‘laniladi. Bunga shakli mustahkam bezovchi rasmni teri sahniga bosib gul solish misol bo‘la oladi, bunda materialni namlash orqali plastifikatlashga, bosim orqali rasmni bo‘rttirib ko‘rsatishga va u qayd etilishi issiq ta’siri yordamida erishiladi.
Ikkinchidan, pardozlash, to‘g‘riroq qilib aytganda, pardozlash natijasini olish ko‘pincha bir emas, balki bir qancha muomalalarni bajarish bilan bog‘langan- mexanikaviy, fizik-kimyoviv va ba’zida navbatma-navbat bajarish.
Bunga misol qilib tagcharmning ko‘ndalang sahni pardozlanishini ko‘rsatish mumkin. Bunda mexanik muomala -frezalashdan keyin, mumni surish kerak, so‘ngra issiq va ishqalash ta’sirida pardozlanadi, bo‘yaladi yoki lok suriladi.
Pardozlash muomalasi texnologiya jarayonining yakunlovchi bosqichi hisoblanmay, uning turli pallasida odkazilishi mumkin. Shunday qilib, pardozlash faqatgina tayyor buyumlargagina qodlanilmay, uning qismlari, bo‘g‘nlari uchun ham qodlaniladi.
Poyabzal va charm galanteriya tayyorlashda hozirgi vaqtdagi intilishlardan biri, qaytadan pardozlash muomalasini mumkin qadar qisqartirishdan iborat.
Bunga avtomat ravishda harakat qiladigan uskunalarning qodlanishi tufayli texnologiya muomalalarining aniq bajarilishi hamda nuqsonlaming paydo bo‘lish ehtimolining kamayishi natijasiga erishish mumkin bo‘lmoqda.
Bulardan tashqari, poyabzal ning usti va tagi uchun pardozlashni kam talab etuvchi sintetik materiallar qo‘lanishi kengaytirilmoqda.
Usti ravshan materiallardan tayyorlanadigan yuqori darajada sifatli poyabzallarni kirlanishdan asrash uchun polietilen pardasidan tayyorlangan maxsus xaltachaga solib, undan poyabzalni faqatgina texnologiya jarayonining oxirida olisitga intilishlar ham mavjud.
Kengayib borayotgan quyish usulining qo‘llanishi poyabzal tagini pardozlash muomalasining butunlay olib tashlanishiga imkon yaiatmoqda.
Shu bilan birga, bezovchi pardozlash muomalasi kengayib bormoqda. Uning yangidan-yangi usullari va texnologiya yo‘llari vujudga kelmoqda.
Ammo bunday pardozlashlarning qo‘llanishi modalar yo‘nalishiga bog‘liq:
- bezatuvchi qismlar (nafis baxyalar, qoplama bezatuvchilar birlashgan ranglar) buyumlarni to‘ldiradi yoki aksincha;
- oz miqdorda bezatuvchi qismlar qo‘llanilib, buyum turlarining har xilligi, buyum yoki qism shaklini o‘zgarishi bilan vujudga keladi.
Materiallarning fizik-kimyoviy, ishlatilishi va estetik xususiyatiga qarab, buyumlarni pardozlash turlari va texnologiyasini to‘g‘ri tanlash jiddiy ahamiyatga ega.
Tabiiy teridan tayyorlangan buyumlarni pardozlashda uning tabiiy ko‘rinishini saqlab qolish, sintetik terilardan tayyorlangan buyumlarni esa teriga o‘xshatib pardozlash lozim.
Bunday qilish uchun bo‘yoq, appreturlashni va loklami to‘g‘ri tanlash yaxshi natija beradi.

Xulosa.

Poyabzallarni pardozlash asosan ikki xil maqsadda qo'lanilar ekan.

Birinchisi- texnalogik jarayonlarni bajarishda nam va issiq havo hamda erituvchilar ta'sirida va mexanik shikastlanish natijasida buyumning yo‘qotgan tashqi ko‘rinishini tiklash;

Ikkinchisi-buyumlarni bezatish uchun - yaltirlatish yo‘li bilan bezatilgan ko‘rinish, belgilangan rangni yoki tusni berish, boshqa material ko‘rinishiga o‘xshalish, bo‘yoq baxya yordamida qandaydirrasm larni tushirish uchun qo'llanilar ekan. Poyabzallarni pardozlab ularni sifatini ham oshiramiz. Ko’rinishini chiroyli holga keltiramiz.