Farg‘ona viloyati xalqaro tashish konteyner foydalanish logistik tashishlar

2.3. Xalqaro transport koridorlari global iqtisodiy tovar almashinuviga integratsiya vositasi sifatida.
Jahonning dengiz bandargohlariga chiqish, mahsulotlar raqobatdoshligini saqlab qolish uchun yangidan-yangi muqobil transport yoʻlaklarini barpo etish Oʻzbekiston Respublikasi tashqi siyosatdagi ustuvor vazifalardan biridir. Shu maqsadda 2021 yil 2 fevral kuni Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Transafgʻon temir yoʻlini qurish loyihasi boʻyicha Toshkentda uch tomonlama ishchi guruhning birinchi yigʻilishida ishtirok etish uchun yurtimizga kelgan Afgʻoniston Islom Respublikasi tashqi ishlar vaziri Muhammad Hanif Atmar va Prezident Administratsiyasi rahbari Muhammad Shokir Korgar hamda Pokiston Islom Respublikasi Bosh vazirning maslahatchisi Abdul Razzoq Dovudni qabul qildi.
Muloqatlar markazida, shubhasiz, Afgʻoniston orqali Markaziy va Janubiy Osiyoni eng qisqa yoʻl bilan bogʻlaydigan, Pokistonning dengiz portlariga chiqishni hamda ularning infratuzilmasini samarali ishga solinishini taʼminlaydigan temir yoʻl qurish loyihasi muhokama qilindi. “Xalq soʻzi”, 2021 yil, 12 fevral, № 31] Uchrashuvda davlatimiz rahbari Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga yoʻllangan Murojaatnomasida Markaziy Osiyoni Hind okeani bilan bogʻlaydigan Trans-afgʻon transport yoʻlagini barpo etish borasida dastlabki amaliy qadamlar tashlangani haqida toʻxtalib, ushbu loyihaga halqaro moliya tashkilotlari tomonidan 4,8 milliard dollar jalb qilinishi kutilayotganini taʼkidlab oʻtdi.[1. 2020. 30 dekabr]
Oʻzbekistonning okeanga toʻgʻridan-toʻgʻri chiqishga imkoni yoʻq va dunyoda bunday davlatlar soni 44 tani tashkil qiladi. Ammo, ularning 42 tasi bir mamlakat chegarasidan oʻtsa, keyingisi okean, Oʻzbekiston esa buning uchun ikki mamlakat hududini bosib oʻtishi lozim. Okeanga chiqish uchun esa eng yaqin yoʻl, bu – Afgʻoniston orqalidir. Shu maʼnoda, bugungi kunda yaqin qoʻshnimiz bilan har tomonlama aloqalarni rivojlantirish, bu zaminda tinchlik va barqarorlikning taʼminlanishidan Oʻzbekiston
toʻlaqonli manfaatdordir. Eʼtiborlisi, Oʻzbekiston saʼy-harakati bilan keyingi toʻrt yilda Markaziy va Janubiy-Sharqiy Osiyo davlatlari oʻrtasida yaxshi qoʻshinchilik, oʻzaro ishonch, doʻstlik hamda hurmat muhiti shakllandi. Maqsad – mintaqamizning global iqtisodiy, transport va tranzit yoʻlaklariga chuqur integratsiyasini taʼminlashdir. Bu boradagi amaliy ishlar allaqachon boshlanib, Oʻzbekiston mintaqada iqtisodiy integratsiya jarayonlariga Afgʻonistonni keng jalb etish maqsadida “Surxon-Puli Xumri” elektr uzatish tarmogʻi, Mozori-Sharifdan Hind okeani portlariga chiqadigan temir yoʻl qurilishi kabi loyihalarni amalga oshirishga kirishdi.
Mamlakatimizning faol tashqi siyosati tufayli Oʻzbekiston barcha davlatlar bilan oʻzaro manfaatli va doʻstona aloqalarni yoʻlga qoʻymoqda. Jumladan, mazkur jarayonda Oʻzbekiston hamda Pokiston munosabatlarini koʻrishimiz mumkin. Soʻngi yillarda savdo va investitsiya hamkorligida sezilarli oʻsish kuzatilmoqda. Shuni alohida taʼkidlash lozimki, Pokistonning jugʻrofiy joylashuvi Oʻzbekistonga Arab dengiziga chiqish uchun qisqa yoʻnalishni taqdim etadi. Pokiston orqali savdo qilish Oʻzbekiston uchun dengizga chiqishning eng samarali usuli hisoblanadi. Xuddi shunday, Markaziy Osiyo bozorlari bilan savdo munosabatlarini kengaytirishga xizmat qiladigan aloqalarni oʻrnatish Pokistonning asosiy maqsadlaridan biridir. Bu boradagi qator takliflar faol koʻrib chiqilmoqda. Oʻzbekiston va Pokiston oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar 1992 yil 10 mayda oʻrnatilgan. Turli darajadagi siyosiy muloqatlar muntazamlik kasb etgan. Uni izchil rivojlantirish, xalqaro va mintaqaviy ahamiyatga molik masalalar boʻyicha yondoshuvlarni muvofiqlashtirib borish imkonini bermoqda. Oʻzbekistonning ulkan iqtisodiy salohiyati, geostrategik oʻrni, rivojlangan infratuzilmasi Pokiston uchun muhim ahamiyatga ega. Pokiston mintaqaviy xavfsizlikni taʼminlashdagi oʻrni, dengiz portlariga chiqish imkoniyati, yirik bozori bilan Oʻzbekiston uchun istiqbollidir. Ikki mamlakat xalqaro maydonda bir-birini qoʻllab-quvvatlab kelmoqda. Shanxay xamkorlik tashkilotiga Pokistonning qabul qilinishi mamlakatlarimizning oʻzaro va koʻp tomonlama hamkorligini rivojlantirishda yana bir muhim omil boʻladi desak xato qilmaymiz. Keyingi yillarda davlatimiz tomonidan tashqi iqtisodiy faoliyat uchun barcha zarur imkoniyat va zaxiralar yaratilyapti. Natijada Pokistondagi salohiyatli importchilar bilan koʻp qirrali hamda uzoq muddatli munosabatlarning yangi davri boshlandi, desak, mubolagʻa boʻlmaydi. Misol uchun, 2018 yildan beri ikki mamlakat oʻrtasida faol biznes aloqalarining yanada kenggayishi va oʻzaro manfaatli tijoriy operatsiyalar salmogʻi ortishi bosqichi kuzatilmoqda. Birgina pandemiya davridagi 2020 yilni hisobga olmaganda, 2019 yili
Pokistonga mamlakatimiz eksporti hajmi 220 foiz oʻsdi. Yurtimizda keyingi ikki-uch yilda qishloq xoʻjaligi sohasida klasterlar tashkil etishga alohida kirishilganidan barchamiz yaxshi xabardormiz. Bunday ezgu tashabbus fermer xoʻjaliklari faoliyatining kuchayishiga turtki berishi barobarida, yuqori sifatli meva-sabzavot mahsulotlarini katta miqdorda eksport qilishga sharoit yaratyapti. Masalan, Pokiston bozorlarida yurtimizda yetishtirilgan mahsulotlarga talab ortmoqda. Natijada birgina
2018 yilda ushbu mamlakatga 22,2 million AQSH dollarlik, yaʼni 30 ming tonna meva-sabzavot sotildi. Qolaversa, Pokiston mamlakatimizdan meva-sabzavot mahsulotlarini import qiluvchi yirik davlatlar oʻntaligidan 7-oʻrindan joy oldi. Qishloq xoʻjaligi mahsulotlari eksportini yanada kengaytirish maqsadida 2018-2020 yillarda yurtimizda Pokiston ishtirokida yigirmadan ortiq savdo kompaniyalari va agrofirmalar tashkil qilindi. Hozir ular Oʻzbekiston meva-sabzavotlarini Janubiy Osiyo mamlakatlariga yetkazish, shuningdek, Pokistonning Karachi porti orqali Fors koʻrfaziga olib chiqish bilan shugʻullanmoqda.
Yangi temir yoʻl loyihasining ishga tushishi imkoniyatlarimizni yanada oshiradi. Pokiston Oʻzbekistonning Termiz shahridan atigi 665 kilometr uzoqlikda joylashganligini taʼkidlash lozim. Bu masofa Pokistonning Lohar va Karachi shaharlari orasidagi masofadan kamroqdir. Qolaversa, Pokistonning Karachi hamda Gvadaru dengiz portlari bor. Bu oʻzbekistonliklar uchun jahon bozoriga maqbul yoʻlni ochib beradi. Shuningdek, Pokiston tomoni Markaziy Osiyo davlatlari bilan aloqalarni yaxshilash maqsadida mintaqa bozorlariga yiliga bir necha milliard dollarlik tayyor mahsulotlar –dori-darmon, kiyim-kechak hamda guruch va shakar eksport qilish imkoniyatiga ega. Bu oʻrinda mintaqa davlatlariga bir necha million dollarlik kredit berishga ham tayyorligini bildirmoqda.
Pokiston va Oʻzbekiston oʻrtasidagi oʻzaro kelishuvlarni amalga oshirish uchun Afgʻonistonda tinchlik oʻrnatishda muhim rol oʻynaydi. Darhaqiqat, Toshkentning Afgʻonistondagi siyosati avval boshdan Qobul bilan “jadal iqtisodiy hamkorlik”, transport va logistika loyihalarini muvaffaqiyatli amalga oshirish, shuningdek, mamlakatning taʼlim dasturlarini kengaytirish muammolariga asoslangan edi. Prezidentimizning Afgʻoniston muammosini hal qilishga innovatsion yondashuvi
Afgʻonistonda tinchlik va barqarorlikni oʻrnatish strategiyasini ilgari surishga yordam beradi. Toshkent xalqaro manfaatdor tomonlar bilan hamkorlik qiladi hamda iqtisodiyot, logistika, taʼlim sohalarda turli loyihalarni taklif etadi. Hatto Afgʻoniston xukumati bilan “Tolibon” harakati oʻrtasida muzokaralar uyushtirish istiqbolarnini koʻrib chiqmoqda. Oʻzbekistonning ushbu sohadagi noyob yutuqlaridan biri infratuzilma, energetika
va savdo-sotiqni rivojlantirishga qaratilgan Afgʻoniston bilan iqtisodiy integratsiyaning mavjudligidir. Oʻzbekiston Afgʻonistonga gumanitar yordamni yetkazib berish uchun Termiz shahrida bojxona punktini ochdi. Mozori-Sharif –
Qobul uchastkasida mamlakatning Shimoli bilan Janubi oʻrtasida uzluksiz aloqani taʼminlash uchun 11 ta koʻprik qurdi. Hayraton-Mozori-Sharif temir yoʻli Osiyo taraqqiyot banki koʻmagida qurildi. Shuningdek, Oʻzbekiston Transafgʻon transport yoʻlagi loyihasi doirasida Mozori-Sharif – Hirot temir yoʻlini qurishga katta qiziqish bildirdi. Bundan tashqari, Toshkent Afgʻonistonga elektr energiyasining yetakchi yetkazib beruvchisiga aylandi. Shuningdek, 2018 yil mart oyida Afgʻoniston boʻyicha yirik xalqaro konferensiya Toshkentda oʻtkazilganligi afgʻonlararo muzokaralarni qayta boshlash uchun platforma boʻldi va muammolarni diplomatiya orqali hal qilishga urindi.
Xulosa qilib aytganda, bugungi kunda Osiyo va Yevropa oʻrtasidagi qitʼalararo savdo yuklarining 90 foizi dengiz orqali tashilmoqda. Dengizga chiqish imkoniga ega boʻlmagan rivojlanayotgan davlatlar eksport daromadlarining taxminan 18 foizini transport xizmatlari uchun sarflaydi, rivojlangan davlatlarda esa bu qiymat 9 foizni tashkil qiladi. BMTning Savdo va taraqqiyot boʻyicha konferensiyasi (YUNKTAD) mutaxassislarining maʼlumotlariga koʻra, Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun transport harajatlari koʻpincha import qilinadigan tovarlar qiymatining 60 foizigacha yetadi. Bu esa soʻngi paytlarda Markaziy Osiyo mintaqasi davlatlari xalqaro ahamiyatga molik boʻlgan transport imkoniyatlarini kengaytirish borasidagi saʼyharakatlarni jadallashtirishga turtki bermoqda. Mintaqa davlatlari oʻzining siyosiy, iqtisodiy va boshqa vazifalarini amalga oshirishga toʻlaqonli koʻmak bera oladigan transport tizimini shakllantirishga intilmoqda. Bundan tashqari, boshqa mamlakatlarning shu kabi kommunikatsiyalari bilan uygʻun holdagi integratsiyalashgan keng qamrovli transport tarmogʻi xalqaro, shuningdek, transport yuklarini tashish imkonini beradi. Bu esa byudjedga tushumlar bazasining kengaytirish uchun qoʻshimcha imkoniyat demakdir. Mozori-Sharif – Qobul – Peshovar temir yoʻlining qurilishi Janubiy Osiyo va Yevropa qitʼasi oʻrtasida Markaziy Osiyo orqali yuk tashish muddati hamda sarf-harajatlarini kengaytiradi.
2008-yilda Turkmaniston rahbariyati Turgundidan Hirotgacha bo'lgan temir yo'l liniyasini uzaytirish rejalarini e'lon qildi. So'nggi paytlarda Islomobod va Qobul tomonidan qo'llab-quvvatlanayotgan Toshkentning Mozori Sharif-Qobul-PeshovarKarachi temir yo'lini qurish tashabbusi muhokama qilinmoqda.
Transafg'on loyihalarining aksariyati Afg'onistonning uchta qo'shni davlati: Eron, Pokiston va O'zbekiston tomonidan boshqariladi. Ular orasidagi raqobat, shuningdek boshqa tashqi davlatlarning qiziqishlari har bir loyihaning reallik darajasini belgilaydi.
O'zbekiston portlarga kirishga muhtoj, Eron va Pokiston ushbu savdo nuqtasini ta'minlashdan manfaatdor. Ammo, agar Eron o'z manfaatlarini belgilashda mutlaqo mustaqil bo'lsa (garchi Hindiston ham O'zbekistonning Chabahorga chiqishidan manfaatdor bo‟lsa ham), demak, Pokiston ortida Xitoy ko‟rinish beradi.
Ayni paytda Transafg„on transport koridorini yaratish bo„yicha sa‟y-harakatlar kuchaytirilmoqda, bu birinchi navbatda uning katta tranzit imkoniyatlari va Markaziy
Osiyo mintaqasida iqtisodiy aloqalarni rivojlantirishdagi roli bilan bog’liq. Bundan tashqari, nafaqat mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi, balki ichki siyosiy barqarorlikni ta‟minlash ham ko„p jihatdan Afg„onistonning qo„shni davlatlar bilan integratsiyani qayta tiklashga qodir bo„lgan transport infratuzilmasini shakllantirishga bog„liq. O„zbekiston va Afg„oniston o„zining noyob geografik joylashuvi tufayli qit‟alararo transport koridorlarini yaratish va rivojlantirish uchun qulay sharoitlarga ega. Asosiy xalqaro transport koridorlari O„zbekiston hududidan o„tadi, O‟zbekiston O„rta Osiyoning eng yirik davlatlaridan biri bo„lib, bu uni deyarli barcha yo„nalishlarda eng qisqa yo„nalish bo„yicha yuk va yo„lovchilarni Yevroosiyoga tashishda eng qulay alternativga aylantiradi. Bundan tashqari, O„zbekiston tashqi savdosining jadal rivojlanishi xalqaro yuk tashishni samarali tashkil etishni taqozo etadi. Biroq mazkur loyihaning to„laqonli amalga oshirilishi ko„p jihatdan mintaqa davlatlarining manfaatlari ko„lami va mujassamligiga, shu yo„nalishdagi hamkorligiga bog„liq.
Bugun Markaziy Osiyoda muhokama qilinayotgan loyihalar orasida:

• 
  Mozori Sharif - Hirot - Xof - Chabahor temir yo'li (Afg'onistondan Erongacha),
  
• 
  Turkmaniston - Afg'oniston - Tojikiston (Atamurat - Akina - Andxoy - Mozori Sharif - Qunduz - Sherxon -Bandar – Quyi Panj),
  
• 
  Karachi - Kvetta - Qandahor - Hirot (Pokistondan Afg'oniston va Erongacha),
  
• 
  Hirot - Mozori Sharif - Qunduz - Sherxon -Bandar - Quyi Panj (Afg'onistondan Tojikistongacha).
  

Bundan tashqari, Hirotdan Qobulga, Mozori-Sharifdan Vaxon koridorigacha Xitoy va boshqa yo'llarga boradigan bir necha marshrutlar haqida munozaralar bor.
Umumiy geoiqtisodiy va geosiyosiy raqobat texnologik xususiyatlar - uchta mamlakatda qabul qilingan temir yo'l g‟ildirak kengligi standartlari bilan bog‟liq. Biroq, temir yo'l g‟ildirak standarti (1520 mm - O'zbekiston temir yo'l tarmog'ida, shu jumladan Termiz - Xayraton - Mozori Sharif liniyasi ham, 1676 mm - Pokiston standarti, shuningdek Eronda, Yevropada Xitoyda bo'lgani kabi - 1435 mm), bu juda mushkul muammo emas, agar boshqa to'siqlar bo'lmasa murosaga kelish mumkin.
Hindiston va Afg'oniston o'rtasida o'tkazilgan qo'shma ekspertlar muhokamalarida Eronning Chabahor portini Afg'onistondagi Hojigak temir rudasi koni bilan bog'laydigan 900 km uzunlikdagi temir yo'lni qurish loyihasi mavjud. Hirot-Mozori-Sharif yo'nalishi ham kun tartibida. Agar O'zbekiston Eron yo'nalishidagi loyihadan voz kechsa, u holda Hindiston (g‟ildirak juftligi kengligi) standartiga ega temir yo'l Mozori Sharifga kelishi mumkin.
Afg'oniston kelajakda temir yo'l standartlari integratori vazifasini bajarishga mahkum. Bir qarashda, bu Afg'onistonda temir yo'l qurilishining kelajagini murakkablashtirgandek tuyuladi, lekin ayni paytda u yaxshi daromad manbai va mamlakat uchun ish o'rinlari yaratish mexanizmiga aylanishi mumkin. Agar, albatta, g'ildiraklar juftini uch standart o'rtasida almashtirish uchun ko'plab terminallar qurilsa.
Afg'oniston temir yo'l tarmog'ining O'zbekiston, Eron yoki Pokiston ustuvorligi bilan yuqorida ko'rsatilgan (g‟ildirak juftligi kengligi) standartlardan biriga asoslangan holda rivojlanishi hech qanday samara bermaydi. Shunday ekan, Afg‟onistonning asosiy vazifasi - bu loyihalarning muvaffaqiyatliligidan o'zi uchun maksimal foyda olish. Shu bilan birga, tashqi temir yo'l operatorlari o'rtasida murosaga kelish oson va tinch bo'lmasligini istisno qilib bo'lmaydi, bu esa haligacha muammolarini tinch yo'l bilan hal etishga qodir bo'lmagan davlatlarga keraksiz nizolarni keltirib chiqarishi mumkin.
Chabahorga boradigan marshrutning loyihasiga kelsak, uni amalga oshirishdagi barcha muammolar 2020 yil oxirida, undan keskin chetlatilgan, Toshkentda hal qilindi. Toshkent Eron, Ummon, Turkmaniston va O'zbekiston hukumatlari o'rtasida aprel oyidan buyon kuchga kirgan xalqaro transport-tranzit koridorini tuzish to'g'risidagi Ashhobod kelishuvining bajarilishi nisbatan passiv ekanligini ta'kidlash lozim.
O'zbekiston Respublikasining Xitoy-Qozog'iston-Turkmaniston-Eron temir yo'l loyihasiga qo'shilganini ham eslab o‟tish kerak. O'zbekiston iqtisodiyotining eksportga yo'naltirilgan modeli zudlik bilan tashqi bozorlarga, shu jumladan dengiz portlariga kirishni diversifikatsiya qilishni talab qiladi. Iqtisodiy motiv har doim ham siyosiy maqsadga to'g'ri kelmaydi va O'zbekistonning Eron bilan bog'liq loyihalarga nisbatan pozitsiyasi aynan siyosiy xarakterdagi sharoit bilan belgilanadi.
Hindiston va Afg'onistonni Eron hududi orqali bog'laydigan transport koridorini yaratish bugun uch tomonlama davlatlararo hamkorlik kun tartibida. Qo'shma Shtatlar loyihaga sodiq qolmoqda va umuman olganda, Markaziy Osiyo mamlakatlarining Chabahor loyihasida ishtirok etishiga ijobiy munosabatda.
2018-yil noyabr oyida Amerika Qo'shma Shtatlari Chabahor portini sanksiyalardan olib tashladi, Eronga maksimal bosim o'tkazish bo'yicha barcha harakatlariga qaramay, Qo'shma Shtatlar Chabahorni rivojlantirish va unga bog'liq temir yo'l qurilishini qo'llab-quvvatlashni rejalashtirmoqda. AQSh manfaatlari nuqtai nazaridan Chabahor loyihasiga Markaziy Osiyo davlatlarining kiritilishi mintaqa davlatlarining Rossiyaga transport qaramligini kamaytirishi, eng muhimi, Hindiston mintaqasiga keng miqyosda kirishga yordam berishi kerak. Bu AQShning Xitoyga qarshi mintaqaviy siyosatining muhim vositasi sifatida qaraladi.
Xitoy va Hindiston qarama-qarshiliklari, Hindiston va Pokiston o'rtasidagi ikki tomonlama munosabatlarning xususiyatini inobatga olgan holda, Vashington tomonidan faol o'ynalmoqda. Toshkentda Chabahorning mavjud status-kvosiga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lishadi, bu esa O'zbekiston Respublikasi rahbariyati uchun loyihaning aktual emasligini tushuntiradi.
Shu bilan birga, Chabahor Eron, Rossiya va Hindistonning uch tomonlama o'zaro ta'sirining predmeti hisoblanadi. Kelgusida Chabahor porti ham qurilayotgan Chabahor-Zahidan temir yo'li va Shimoliy-Janubiy koridorning sharqiy temir yo'l tarmog'i Qozog'iston-Turkmaniston-Eron orqali Kaspiy transport tizimiga ulanishi mumkin.
Tashabbuslarni amalga oshirish imkoniyati yoki imkonsizligi, birinchi navbatda, qaysi loyihalar amalga oshirilishiga bog'liq. Bo'lajak Afg'oniston temir yo'llari tarmog'ining shakli uchun ham raqobat davom etmoqda. Hozir uning uzunligi
300 km dan sal koʻproq boʻlib, uning eng katta uchastkalari Xaf – Hirot temir yoʻli
(Afgʻoniston hududi boʻylab 225 km) va Termiz – Mozori Sharif (Afgʻoniston hududi boʻylab 75 km) hisoblanadi. Afgʻonistonni Eron bilan bogʻlovchi temir yoʻl g‟ildirak juftligi kengligi 1435 mm (Erondagi kabi). Oʻzbekiston chegarasidan Mozori Sharifgacha boʻlgan temir yoʻl esa standartiga (1520 mm) javob beradi. E'lon qilingan barcha loyihalar doirasida Eron orqali o'tadigan temir yo'llar ham 1435 mmda qurilishi ko'zda tutilgan. Va agar Hajigak konini (agar Hindiston o'z ishiga qaytsa) Eronning Chabahar bilan bog'lashi mumkin bo'lgan liniya Eron (Yevropa) standartiga (1435 mm) mos bo'lsa, u holda “Qobul koridori" bo‟yicha bahslar kelib chiqadi. Pokiston ham, Hindiston ham mustamlaka davridan meros bo'lib qolgan 1676 mmlik yo'ldan foydalanadi. Pakistan Railways aynan mana shu loyihani taklif qildi, unda Kushka yaqinida 1676 mm lik yo‟ldan 1520 mm lik yo‟lga o‟tkazish punkti qurilishi rejalashtirilgan. Biroq, bir yo'ldan ikkinchisiga o'tish amalga oshiriladigan tranzit punkti masalasi muhokama mavzusi bo'lib qolmoqda.
Afgʻoniston shimolidagi Xitoyni Qirgʻiziston va Tojikiston orqali Afgʻoniston va Eron bilan bogʻlovchi temir yoʻl loyihasi, Eronning taklifiga koʻra, kamida Tojikiston bilan chegaragacha 1435 mm kenglikdagi g‟ildirak juftligiga ega boʻlishi kerak. U yerda Sovet esa 1520 mm standart saqlanib qolgan va hech kim uni Eron va Xitoyda qabul qilingan Yevropa standartlariga moslashtirmaydi. Ammo, g‟ildirak juftlari kengligi 1520 mm bo„lgani va aravchalarni boshqa standartdagi aravalarga o„tkazish punktlari mos ravishda Xitoy va Eron chegaralarida joylashgani ma‟qul. Shunda Xitoydan yuk Eronga ham, O„zbekiston orqali ham shimolga, Rossiyaga va undan keyin Yevropaga ham borishi mumkin.
Afg„oniston shimolidagi koridor Xitoy tovarlarini Yevropaga yetkazib berish uchun transkontinental logistika tarmog„i sifatida Xitoyning “Bir makon va bir yo‟l” loyihasining bir qismiga aylanishi dargumon. Ammo Xitoyni Eron bilan bog'laydigan yo'l sifatida (ular o'rtasida o'sib borayotgan iqtisodiy hamkorlik fonida) bu juda muvaffaqiyatli bo'ladi. Afg'oniston shimoli turli konlarga boy, bundan tashqari, Amudaryoda GES qurilishi loyihasi mavjud. Afg'oniston shimolidagi temir yo'l ularni amalga oshirishga yordam beradi. Bu loyihalardan mablag„ jalb etgan holda uni bosqichma-bosqich qurish mumkin bo„ladi. Kelajakdagi daromadlar nuqtai nazaridan, Qobul koridori eng istiqbolli ko'rinmoqda. Uning tranzit salohiyati 20 million tonnani tashkil etadi. Pokiston temir yo'l tarmog'iga qo'shilgungacha bo'lgan temir yo'llarning uzunligi 647 kmni tashkil qiladi (Termizdan Mozori Sharifgacha bo'lgan 75 km uzunlikdagi mavjud uchastkani hisobga olgan holda, 573 km qurish kerak).
Bugungi hisob-kitoblarga ko„ra, qurilish yo„nalishi bo„ylab 264 ta ko„prik, 7 ta tunnel, 641 ta suv o„tkazgich o„rnatilishi kerak. Loyihaning dastlabki qiymati 5 milliard dollarga baholanmoqda. Transafg„on temir yo„li loyihasini baholar ekan, O„zbekiston Bosh vaziri o„rinbosari Sardor Umurzoqov bu tashabbus Markaziy Osiyo davlatlari va Rossiyaga foyda keltirishini, chunki u tannarxni pasaytiradi va
Hindistondan Yevropaga yuk tashishni tezlashtiradi: “Bu Yevroosiyo qit'asidagi savdo-iqtisodiy munosabatlarni o'zgartiradigan geoiqtisodiy loyihadir. Bu nafaqat O‘zbekistonning tranzit salohiyatini sezilarli darajada oshiradi

3.1. Tarmoq diagrammalari bilan yetkazib berish variantlarini loyihalash